Η «Πραγματεία περί Εθελοδουλείας» κυκλοφόρησε στην ελληνική γλώσσα, αρχικά ένα μέρος της σε μετάφραση Μιχαήλ Στασινόπουλου. Έπειτα, όμως, κυκλοφόρησε ολόκληρη, σε μετάφραση Παναγώτη Καλαμαρά, από τις εκδόσεις «Ελευθεριακή Κουλτούρα« και, σε δεύτερη έκδοση, από τις εκδόσεις «Πανοπτικόν».
Ο Ετιέν ντε λα Μποεσί έζησε την εποχή της Μεταρρύθμισης, τον καιρό του Κοπέρνικου, του Βεσάλιου, του Παράκελσου και πέθανε νέος, μόλις στα 32 του χρόνια. Ένας από αυτούς που τον θρήνησαν ήταν και ο Μοντέν στο έργο του με τίτλο του «Περί Φιλίας».
Όπως έγραψε ο Γιώργος Κοροπούλης («Βιβλιοθήκη», 20/02/2009): «Ο Ντε λα Μποεσί λοιπόν, 18 μόλις ετών, έγραψε αυτό το φλογερό Λόγο (ή Πραγματεία) περί Εθελοδουλείας – “θέλοντας να κάνει το εγκώμιο της λευτεριάς κατά των τυράννων”.
Είπαν ότι η σύντομη αυτή πραγματεία δίνει την εντύπωση «αρχαίου χειρόγραφου, που βρέθηκε κάτω απ’ το σπασμένο άγαλμα του νεότερου Γράκχου». Το πνεύμα της όμως διασώζεται ακέραιο στη δική μας, ανώνυμη «Ελληνική Νομαρχία» – και σε άλλα, διασημότερα συγγράμματα του επαναστατικού Διαφωτισμού. Γι’ αυτόν τον λόγο άλλωστε, το κείμενο κυκλοφορούσε επί 28 χρόνια σε χειρόγραφο. Και όταν επιτέλους τυπώθηκε (με άλλον, απαλυντικό τίτλο: «Εναντίον του ενός»), λειψό στην αρχή κι έπειτα ολόκληρο, ο επιστήθιος φίλος του συγγραφέα του, ο Μονταίν, διαμαρτυρήθηκε πως “το δημοσίευσαν με κακό σκοπό εκείνοι που ζητούν να ταράξουν και ν’ αλλάξουν την κατάσταση των θεσμών μας”, εξ ου και «το ανακάτωσαν μ’ άλλα γραφτά του δικού τους φυράματος». Εννοούσε, βέβαια, τους καλβινιστές – αλλά προσδιόρισε με ακρίβεια την ορθή χρήση του βιβλίου, σε κάθε εποχή… Κι εφόσον ορθά την προέβλεψε, προσπάθησε να θάψει ξανά το επικίνδυνο αυτό έργο και δημοσίευσε, αντ’ αυτού, άλλο έργο του Ντε λα Μποεσί, «πιο πεταχτό και πιο πρόσχαρο»: 29 σονέτα, αφιερωμένα στην κόμισσα De Guiche».
Λέει ο Ντε λα Μποεσί: «Είναι πράγματι στη φύση του ανθρώπου να είναι ελεύθερος (…) όμως ο χαρακτήρας του είναι τέτοιος που ενστικτωδώς ακολουθεί τις τάσεις που η εκπαίδευσή του τού έχει δώσει. Ας παραδεχτούμε συνεπώς ότι όλα εκείνα τα πράγματα στα οποία έχει εκπαιδευτεί και συνηθίσει ο άνθρωπος του φαίνονται φυσικά, και μόνο ό,τι είναι πραγματικά εγγενές σ’ αυτόν το λαμβάνει με την αρχική του, μη εκπαιδευμένη ατομικότητα. Συνεπώς, το έθιμο γίνεται η πρώτη αιτία για την εθελοδουλεία.
(…) οι άνθρωποι μεγαλώνουν συνηθίζοντας την ιδέα ότι ανέκαθεν ήταν υποταγμένοι και οι πατεράδες τους ζούσαν με τον ίδιο τρόπο∙ θα πιστέψουν ότι είναι υποχρεωμένοι να υποφέρουν … και θα πείσουν τους εαυτούς τους μέσω παραδειγμάτων και της μίμησης των άλλων, δίνοντας κύρος τελικώς σ’ εκείνους που τους διατάζουν μέσω ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, βασισμένοι στην ιδέα ότι έτσι συνέβαινε πάντα».
Γράφει ο ριζοσπάστης ανθρωπολόγος, Πιερ Κλαστρ, στο Επίμετρο: «Ο Λα Μποεσί είναι στην πραγματικότητα ο αγνοημένος θεμελιωτής της ανθρωπολογίας του σύγχρονου ανθρώπου, του ανθρώπου των διαιρεμένων κοινωνιών. Αυτός προκαταλαμβάνει, πάνω από τρεις αιώνες πριν, την προσπάθεια ενός Νίτσε –πριν ακόμα και από έναν Μαρξ– να σκεφτεί πάνω στην παρακμή και την αποξένωση».