Στην Αγγλία το 13ο αιώνα μ.Χ. ως βασική διδακτέα ύλη θεωρήθηκε το τρίπτυχο ή Trivium στα Αγγλικά, στο οποίο η Ανάγνωση, η Γραφή και η Αριθμητική είχαν τον πρώτο λόγο. Ποιος το όρισε αυτό; Ο Πλάτωνας στο 7ο βιβλίο της Πολιτείας του αναφέρει τη βασική εκπαίδευση που πρέπει να έχει η τάξη των εκλεκτών της κοινωνίας. Το ίδιο πρόγραμμα επαναλαμβάνεται μέχρι σήμερα ως Reading, Writing and Arithmetic. Τα τρία ‘ρω’ που τα λένε οι αγγλόφωνοι. Από το 15ο αιώνα και πολύ πιο μετά, εισάγεται ο όρος του γραμματισμένου ή εγγράμματου –αυτός που ήξερε Ανάγνωση και Γραφή– και ονομάζεται literate = educated, learned. ‘
Literary έγινε ως επίθετο να περιγράψει αυτόν που ήξερε την τέχνη του λόγου, το λογοτεχνικό ή φιλολογικό ύφος και έτσι έγιναν τα παρακάτω: Ο literary writer είναι ο λογοτέχνης και literary scholar είναι αυτός που στα Ελληνικά ονομάσαμε λόγιο. Literature έγινε η Λογοτεχνία. Η τέχνη του να γνωρίζεις Ανάγνωση και Γραφή –στα Ελληνικά θα το λέγαμε Γραμματοσύνη– στα Αγγλικά ονομάστηκε Literacy. Η δε γνώση της Αριθμητικής έγινε Numeracy.
Από πού όμως ψάρεψε η Αγγλική όλους αυτούς τους νεολογισμούς και μάλιστα με κατάληξη –οσύνη;
ΔΙΦΘΕΡΑ ΚΑΙ ΝΟΜΑΣ
Ο Ηρόδοτος ( 5.58 ) μάς λέει: «Τας βίβλους διφθέρας καλέουσι από παλαιού οι ΄Ιωνες». Διφθέρα ήταν το κατεργασμένο δέρμα με επιφάνεια κατάλληλη για γραφή. Η ελληνική γραφή πέρασε στους Ετρούσκους μέσα από τις διφθέρες και αυτές γέννησαν την καινούργια λέξη LITTERA = ΓΡΑΜΜΑ. Τα σύμφωνα Δ, Φ και Θ στη γλώσσα των Ετρούσκων (ΔιΦΘέρα) –αργότερα και στα Λατινικά- φαίνεται πως, επειδή δεν μπορούσαν να τα προφέρουν, τα απέβαλλαν από το ελληνικό αλφάβητο το οποίο οικειοποιήθηκαν και δημιούργησαν πολιτισμό. Τα δύο γράμματα ΦΘ δικαιολογούν το διπλό ΤΤ στο LITTERA.’
Όσο για το Δ που έγινε L, το ίδιο έκαναν και στο δάκρυσμα το οποίο έγινε LACRYMA, αλλά και ο Οδυσσέας έγινε Ulysses. Ο Andrew Robinson στο κλασικό του έργο The Story of Writing, Thames and Hudson, London 1995, λέει για τα παραπάνω : Littera, letter of the alphabet, writing (derived from Greek “diphthera” , skin, a material on which people wrote).
Στα Αγγλικά το ΓΡΑΜΜΑ… ορθογραφήθηκε ως LETTER, κρατώντας το πιστοποιητικό γεννήσεως των δύο ΤΤ. Από εδώ έγιναν διαμάντια λέξεων και φράσεων όπως; Man of letters, letter box, lettering, letterpress και τόσες άλλες. Και από το Littera όλα τα παραπάνω και η Literacy.
Όσο για το Numeracy (Αριθμοσύνη ) -εν συντομία- τα αγγλόφωνα Ετυμολογικά λεξικά μάς παραπέμπουν στο ρήμα νέμω και νέμομαι, το οποίο σήμερα το λέμε και διανέμω ή μοιράζω = to assign, to distribute. Από εδώ και το Number μέσω του λατινικού numerus. Από εδώ και η Νέμεσις, προσωποποιημένη θεότητα της δικαιοσύνης = μοιράζει σωστά και αποκαθιστά την τάξη. Από εδώ και ο νόμος, νομή, νομίζω, νομισματικός και τόσα άλλα. Φυσικά και στα Αγγλικά: numeral, enumerate, numismatic, Nemesis και πολλά άλλα.
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Εδώ μπορεί να ειπωθεί κάλλιστα, εκείνη η περίφημη φράση του Sir Henry Main, ο οποίος είπε: «Except the blind forces of nature, nothing moves in this world, which is not Greek in its origin ». Δηλ. Εκτός από τις τυφλές δυνάμεις της φύσης, τίποτε δεν κινείται σε αυτόν τον κόσμο, το οποίο δεν είναι ελληνικής προέλευσης.
Μεγάλα λόγια –ίσως και μια μεγάλη υπερβολή/hyperbole– αλλά χωρίς Literacy και Numeracy, πώς θα τα γνωρίζαμε όλα αυτά; Άρα το αλφάβητο είναι όντως η βάση όλου του πολιτισμού μας. Και αυτό είναι πράγματι ελληνικής κατασκευής και προέλευσης.
