ΣΗΜΕΡΑ το βράδυ (11 Οκτωβρίου) στη γνωστή αίθουσα των Ιθακησίων στο Elizabeth Street, θα γίνει μια ειδική ενημερωτική βραδιά για την προετοιμασία του Διεθνούς Συνεδρίου για την επιστροφή των Ελγινείων Μαρμάρων στον Παρθενώνα.
ΣΤΗ σχετική ανακοίνωση της Οργανωτικής Επιτροπής αναφέρεται ότι, στο Συνέδριο που θα λάβει χώρα στις 16 και 17 Νοεμβρίου στο Πανεπιστήμιο Σίδνεϊ, θα μιλήσουν επιστήμονες και ακτιβιστές απ’ όλο τον κόσμο.
ΣΤΟΧΟΣ των οργανωτών είναι η ευαισθητοποίηση γύρω από το θέμα, τόσο της αυστραλιανής όσο και της παγκόσμιας κοινής γνώμης, ώστε να πειστεί η βρετανική κυβέρνηση να επιστρέψει στην Ελλάδα τα Ελγίνεια.
ΓΙΑ να φρεσκάρω τη μνήμη όσων ενδιαφέρονται για το θέμα, να προσθέσω ότι ο λόρδος Έλγιν υπήρξε πρέσβης της Μεγάλης Βρετανίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1799 έως το 1803.
ΤΑ γλυπτά του Παρθενώνα θα πρέπει να τα «έβαλε στο μάτι» από την πρώτη μέρα που πάτησε το πόδι του στην Ανατολή, γιατί το 1801 κατάφερε να πάρει φιρμάνι από τον Σουλτάνο που του επέτρεπε να προχωρήσει στην (αυθαίρετη) αρπαγή.
ΑΜΕΣΩΣ άρχισε η αποκαθήλωση των σπάνιων γλυπτών, που κοσμούσαν για 2.200 χρόνια τα αετώματα του Παρθενώνα και το 1806 μεταφέρθηκαν στη Μεγάλη Βρετανία.
ΟΓΔΟΝΤΑ χρόνια μετά την αρπαγή τους από τον Έλγιν και 100 σχεδόν χρόνια πριν η Μελίνα Μερκούρη, ως υπουργός Πολιτισμού το 1983, εγκαινιάσει την διεθνή εκστρατεία για την επιστροφή τους, στο θέμα είχε αναφερθεί και ο μεγάλος ποιητής της πατρίδας μας, Κωνσταντίνος Καβάφης.
ΣΕ ένα από τα σπάνια πεζά κείμενά του, που είδαν το φως της δημοσιότητας το 1891, ο Καβάφης αναφέρθηκε στα Ελγίνεια Μάρμαρα και στο κίνημα για την επιστροφή τους στην Ελλάδα, που υπήρχε από τότε στη Μεγάλη Βρετανία.
ΣΗΜΕΡΑ, επ’ ευκαιρία της αυριανής συζήτησης στο κτίριο των Ιθακησίων (ενόψει του δεύτερου Παγκόσμιου Συνεδρίου μετά από ένα μήνα) και επ’ ευκαιρία της συμπλήρωσης 150 χρόνων από τη γέννησή του στην Αλεξάνδρεια, αναδημοσιεύω το κείμενο του Καβάφη στη γλώσσα που γράφτηκε. Να πως έχει:
ΤΑ ΕΛΓΙΝΕΙΑ ΜΑΡΜΑΡΑ
ΣΠΟΥΔΑΙΟΝ περιοδικόν της Αγγλίας, Ο 19ος Αιών, εδημοσίευσε την 1ην Μαρτίου άρθρον επιγραφόμενον «Ο Αστεϊσμός περί των Ελγίνειων μαρμάρων».
ΟΙ φιλόμουσοι και φιλάρχαιοι αναγνώσται θα ενθυμώνται το κίνημα όπερ εγένετο τελευταίως εν Αγγλία ίνα αποδοθώσιν εις την Ελλάδα αι αρχαιότητες ας προ 80 ετών ο λόρδος Έλγιν, πρέσβυς της Αγγλίας παρά τη Υ. Πύλη, ήρπασεν -ίνα τας προφυλάξη δήθεν- εκ της Ακροπόλεως.
Ο λόγιος κ. Φρειδερίκος Χάρισσον θερμώς υπεστήριξε το κίνημα, έγραψε δε εν τω 19ω Αιώνι, το περίφημον του άρθρον «Απόδοτε τα Ελγίνεια Μάρμαρα».
ΤΗΝ απάντησιν εις το άρθρον αυτό γράφει ο Διευθυντής του περιοδικού, ισχυριζόμενος ότι ο κ. Χάρισσον πραγματευθείς περί της επιστροφής των Ελγίνειων μαρμάρων ηστεΐζετο απλώς, και κατέγινε περί το δοκιμάσαι την διορατικότητα του πνεύματος των συμπολιτών του – εάν τάχα θα ήναι αρκετά έξυπνοι να εννοήσουν την ειρωνείαν του.
ΑΛΛΩΣ ηθέλησεν επίσης να περιπαίξη την συνήθειαν διαφόρων συγχρόνων ρητόρων οίτινες επινοούσι θέματα της ευφραδείας των, ζητούσι να αποδείξωσι παραδοξολογίας και χίμαιρας.
ΟΥΤΩ κρίνει ο κ. Τζαίημς Νώουλς, διευθυντής του περιοδικού 0 19ος Αιών. Μοι φαίνεται όμως ότι ο παραδοξολογών είναι μάλλον αυτός ή ο κ. Χάρισσον.
ΤΟ άρθρον του ουδέ λογικόν είναι, ουδέ γενναίον. Είναι τόσον ξηρόν κατά το ύφος, ή μάλλον, ανόστου ειρωνείας, ώστε πιστεύω ότι μόνον οι Έλληνες τους οποίους αφορά αμέσως το ζήτημα, θα έχωσι την υπομονήν να το αναγνώσωσιν ίνα σωθώσιν αι αμαρτίαι των.
ΕΝ τη εξάψει του ο κ. Νώουλς τι δεν λέγει! Εκθειάζει του Έλγιν την αρπαγήν. Μυκτηρίζει τον Βύρωνα. Σχετίζει την ευτελή υπεξαίρεσιν των μαρμάρων, προς τα ένδοξα τρόπαια του Νέλσωνος.
ΦΡΟΝΕΙ ότι εάν επιστραφώσιν αι αρχαιότητες αύται, πρέπει ν’ αποδοθώσιν επίσης η Γιβραλτάρη, η Μελίτη, η Κύπρος, η Ινδική – λησμονών ότι η κατοχή των χωρών εκείνων λογίζεται αναγκαία εις το Αγγλικόν εμπόριον ως και εις την ασφάλειαν ή ύπαρξιν του Αγγλικού κράτους, ενώ τα Ελγίνεια μάρμαρα εις ουδέν χρησιμεύουσιν άλλο ή εις τον ωραϊσμόν και πλουτισμόν του και άνευ αυτών ωραιοτάτου και πλουσιοτάτου Βρεττανικού Μουσείου.
ΨΕΓΕΙ του κ. Χάρισον την ορθοτάτην παρατήρησιν, ότι το κλίμα του Λονδίνου φθείρει τας γλυφάς των μαρμάρων και εκφράζει τον φόβον μη εάν μετακομισθώσιν εις Αθήνας καταστραφώσιν εν ενδεχομένη αναφλέξει του Ανατολικού ζητήματος – λησμονών ότι ο φρόνιμος άνθρωπος οφείλει να διορθώνη το ενεστός κακόν πριν φροντίση περί του μέλλοντος.
ΔΕΝ φαίνεται να δίδη πολλήν σπουδαιότητα εις τα δικαιώματα άτινα έχει επί των μαρμάρων «ο αναμεμιγμένος μικρός πληθυσμός όστις σήμερον κατοικεί επί των ερειπίων της αρχαίας Ελλάδος» και υποθέτω ευρίσκει τα δικαιώματα του λόρδου Έλγιν και εαυτού μεγαλείτερα.
ΠΑΡΑΤΗΡΕΙ ότι, αν ηκολουθείτο η συμβουλή του κ. Χάρισσον και απεδίδοντο αι περί ου ο λόγος αρχαιότητες εις την Ελλάδα, τις οίδεν εάν καμμία εκ των ολιγοβίων κυβερνήσεών της δεν θα τας επώλει αντί εκατομμυρίου λ. εις την Γερμανίαν, ή αντί δύο εις την Αμερικήν, ή χειρότερα, εάν δεν τας επώλει λιανικώς, εις έκαστον ολίγας.
ΤΑΥΤΑ είναι ύβρις αδικαιολόγητος και εμφαίνουσα πολλήν ελαφρότητα εις την οποίαν η αρμόζουσα απάντησις θα ήτο – Είμεθα Κύριοι να διαθέσωμεν ως θέλομεν τα ημέτερα.
ΑΛΛ’ ΑΣ διαφωτισθή η άγνοια του ανδρός και ας μάθη ότι μέχρι τούδε αι ελληνικαί κυβερνήσεις, ολιγόβιοι ή μακρόβιοι, επεδείξαντο πολλήν ευλάβειαν και φροντίδα προς τα αρχαία μνημεία, ότι διάφορα μουσεία συνεστάθησαν εν Ελλάδι, ων η διοίκησις είναι αξιόλογος και ότι εν Αθήναις τα Ελγίνεια μάρμαρα θα τύχωσι της αυτής πιστής διαφυλάξεως και περιποιήσεως οίας και εν Αγγλία.
ΕΙΝΑΙ δε νόστιμος ο κ. Νώουλς όταν μας αφίνει να ίδωμεν και την χρηματικήν άποψιν της υποθέσεως.
ΕΙΣ εν μέρος του άρθρου του λέγει, ότι η σημερινή αξία των μαρμάρων υπολογίζεται εις εκατομμύρια, και εις άλλο πάλιν μέρος ομολογεί, ότι διά να τα απόκτηση ο λόρδος Έλγιν εξώδευσε 14.000 λ. Τι καλή δουλειά!
ΔΕΝ αναγράφω περισσοτέρας εκ των παρατηρήσεων του κ. Νώουλς. Είναι της αυτής ποιότητος και αι επίλοιποι.
ΕΞ άλλου δεν νομίζω πρέπον να τον θεωρήση τις υπεύθυνον δι’ όλα όσα γράφει. Ο ανήρ εις άλλας περιστάσεις απέδειξεν ότι δεν αμοιρεί παιδείας, ορθής κρίσεως, και άλλων φιλολογικών προσόντων.
ΟΘΕΝ τείνω να πιστεύσω ότι πρέπει να αποδοθή το άτακτον της συνθέσεως και των κρίσεών του περί των Ελγινείων μαρμάρων εις την πνευματικήν σύγχυσιν ην τω επήνεγκεν η σκέψις ότι αι πολύτιμοι αύται αρχαιότητες -οι περικαλλείς αδάμαντες της Αττικής- ηδύναντο να ξεφύγουν από το Βλούμσβουρύ του.
ΤΟ ‘μισο-λέγει ο ίδιος μετά βουκολικής απλότητος εν μια περιόδω του άρθρου του – Τι ιδέα (δεν ενθυμούμαι αν ήναι ακριβώς αυταί αι λέξεις του) ενώ έχωμεν τας ωραίας αυτάς αρχαιότητας εδώ και ει-μπορεί ο λαός μας να πηγαίνει να τας θαυμάζη όποτε θέλει, τι ιδέα να τας στείλωμεν εις την άλλην άκρην της Ευρώπης!
ΤΟ πιο πάνω κείμενο αντέγραψα από την ποιητική συλλογή «Κ. Π. Καβάφης –φερνάντο Πεσόα» που κυκλοφόρησε στην Αθήνα το 2009 από τον εκδοτικό οίκο «Μεταίχμιο».
ΑΥΤΑ για σήμερα και συγνώμη αν σας δυσκόλεψε η γλώσσα του Καβάφη. Γεια χαρά.
