Οι περισσότερες παροιμιώδεις φράσεις μας συνήθως προέρχονται από την αρχαία Ελληνική Γραμματεία και, όντως, αντιστέκονται στην ισοπέδωση της γλώσσας. Στον καθημερινό μας λόγο χρησιμοποιούμε φράσεις λαϊκής σοφίας, την προέλευση των οποίων οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε. Καθεμιά από αυτές κρύβει μια μικρή ιστορία. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, με τη λαϊκή αυτή σοφία αποδεικνύεται η συνέχεια του Ελληνισμού, αφού τις ίδιες φράσεις χρησιμοποιούμε και σήμερα. Στην πραγματικότητα μοιραζόμαστε διαχρονικά τα ίδια πάθη, φόβους, ανησυχίες και ελπίδες με τους αρχαίους προγόνους μας.
Όλες αυτές οι εκφράσεις μας ομορφαίνουν το λόγο μας και τον κάνουν πιο παραστατικό, αλλά και πιο ελληνικό. Δεν θα είναι άσχημο να εξηγούμε και στους νεότερους του λόγους για τους οποίους λέμε αυτά στη γλώσσα μας. Οι φράσεις μας αυτές είναι πολύ γνωστές για τους μεγαλύτερους, αλλά ίσως είναι ακατανόητες για άλλους. Είμαι βέβαιος που μπορούμε να σκεφτούμε άλλες τόσες που λέγονται καθημερινά. Εάν τις μεταδώσουμε στους νεότερους, το μάθημά μας είναι αρκετό και θα πιάσει τόπο. Είμαι βέβαιος για αυτό.
Ας δούμε σήμερα μαζί μερικές από αυτές:
1) ΧΤΥΠΑ ΞΥΛΟ
Οι αρχαίοι μας αυτό το έλεγαν: «Άπτεσθαι ξύλου». Λόγω της πεποίθησής τους ότι στα δένδρα κατοικούσαν νύμφες, χτυπούσαν το ξύλο του κορμού των δένδρων για να επικαλεστούν την προστασία τους, επειδή πίστευαν ότι οι νύμφες μπορούσαν να πραγματοποιήσουν τις ευχές των ανθρώπων.
Αυτή η συνήθεια συνηθίζεται ακόμα και σήμερα, όταν ακούμε κάτι το οποίο δεν θέλουμε να μας συμβεί… αναφωνούμε: Χτύπα ξύλο!
2) ΙΔΟΥ Η ΡΟΔΟΣ, ΙΔΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΠΗΔΗΜΑ
Η παροιμιώδης αυτή έκφραση προέρχεται από το μύθο του Αισώπου, «Ανήρ κομπαστής», και χρησιμοποιείται για όσους καυχιούνται για κάτι και το υποστηρίζουν αλλά αδυνατούν να αποδείξουν τα λεγόμενά τους. Σύμφωνα με τον μύθο, ένας αθλητής που βρισκόταν στην Αθήνα, καυχιόταν συνέχεια ότι σε αγώνες στην Ρόδο είχε πραγματοποιήσει ένα τεράστιο άλμα. Καθώς δεν τον πίστευε κανείς, αυτός έλεγε στους Αθηναίους να πάνε στη Ρόδο και να ρωτήσουν τους θεατές των αγώνων. Τότε ένας Αθηναίος πήγε στο σκάμμα, και με το χέρι έγραψε πάνω στην άμμο τη λέξη «Ρόδος».
Κατόπιν γύρισε προς τον καυχησιάρη αθλητή και του είπε: «Εδώ είναι η Ροδος, εδώ και το πήδημα!» Το προφανές νόημα είναι ότι ο καθένας έχει οποτεδήποτε την δυνατότητα να αποδείξει τις δυνατότητές του.
3) ΤΑ ΦΟΡΤΩΣΕ ΣΤΟΝ ΚΟΚΟΡΑ
Οι αρχαίοι αγαπούσαν και αυτοί τα τυχερά παιχνίδια, αλλά και τα στοιχήματα στις κοκορομαχίες. Όπως συμβαίνει και σήμερα, έβαζαν δύο κοκόρια να μαλώσουν και άρχιζαν τα στοιχήματα, για τον νικητή. Έτσι, πάνω στα κοκόρια στοιχηματίζοντας, κρεμούσαν πολλές φορές ακόμα και ολόκληρες περιουσίες. Στον κόκορα κρεμούσαν τα χρήματά τους και όπως συμβαίνει συνήθως με τους παίχτες, τα έχαναν. Από τα αρχαία λοιπόν χρόνια, και από τις κοκορομαχίες, μας έμεινε και η φράση «τα φόρτωσε στον κόκορα», που λέμε μέχρι και σήμερα με την ίδια σημασία.
4) ΔΕΝ ΜΥΡΙΣΑ ΤΑ ΝΥΧΙΑ ΜΟΥ
Στην αρχαία Ελλάδα πριν οι αθλητές μπουν στο στίβο, πολλοί από τους θεατές έβαζαν μεγάλα στοιχήματα, για τον νικητή, όπως γίνεται σε πολλές περιπτώσεις και σήμερα. Πολλοί ακόμη πήγαιναν στα διάφορα μαντεία, για να μάθουν το νικητή. Οι «μάντισσες», «βουτούσαν» τότε τα νύχια τους σ ένα υγρό, από δαφνέλαιο, ύστερα τα έβαζαν κοντά στη μύτη τους κι έπεφταν σ ένα είδος καταληψίας. Τότε ακριβώς έλεγαν και το όνομα του νικητή. Από το περίεργο αυτό γεγονός, έμεινε ως τα χρόνια μας η φράση: «δε μύρισα τα νύχια μου», που τη λέμε συνήθως, όταν μας ρωτούν για κάποιο γνωστό συμβάν, το οποίο εμείς δεν έχουμε μάθει.
5) ΜΗ ΜΟΥ ΤΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ ΤΑΡΑΤΤΕ !
Όταν οι Ρωμαίοι κυρίευσαν τις Συρακούσες το 212 π.Χ., μετά από τριετή αντίσταση των Ελλήνων, κάποιοι Ρωμαίοι στρατιώτες βρήκαν τον Αρχιμήδη να σχεδιάζει κύκλους στο έδαφος. Ο Αρχιμήδης τους παρακάλεσε να τον αφήσουν να τελειώσει τη λύση κάποιου σπουδαίου προβλήματος που τον απασχολούσε. Από εδώ και οι κύκλοι στο έδαφος. Για αυτό και τους είπε το γνωστό «μη μου τους κύκλους τάραττε!». Ο Ρωμαίος στρατιώτης όμως δυστυχώς, και τους κύκλους του χάλασε, και τον Αρχιμήδη σκότωσε!… Η φράση όμως έμεινε για να διδάσκει και να εννοεί πολλά.
6) Ο ΚΛΕΨΑΣ ΤΟΥ ΚΛΕΨΑΝΤΟΣ
Αρχαία ελληνική έκφραση, (Αλωπεκίζειν προς ετέρα αλώπεκα). Παροιμία που λεγόταν για τους απατεώνες και μάλιστα σε περιπτώσεις που κάποιος από αυτούς, επιχειρούσε να εξαπατήσει άλλον απατεώνα.
7) ΦΟΒΟΥ ΤΟΥΣ ΔΑΝΑΟΥΣ ΚΑΙ ΔΩΡΑ ΦΕΡΟΝΤΑΣ
Φράση που χρησιμοποιείται για να υποδείξει δολιότητα. Κατά την διάρκεια του Τρωικού πολέμου, O Λαοκόων ένας από τους Τρώες ιερείς του Θυμβραίου Απόλλωνα, προειδοποίησε τους συμπατριώτες του Τρώες, να μη δεχθούν το δώρο που πρόσφεραν οι Έλληνες -οι Δαναοί- στους Τρώες, όταν υποτίθεται ότι αποφάσισαν να τερματίσουν την πολιορκία τους. To προκείμενο δώρο ήταν, εννοείται, ο Δούρειος ίππος. Δώρο που αποδείχθηκε θανάσιμο και καταστροφικό για τους Τρώες, και την αγαπημένη τους πόλη, την Τροία.
ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΣΚΗΣΗ… ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ
Βάλτε τις εκφράσεις αυτές σε μία δική σας πρόταση. ΄Ετσι θα γίνουν κτήμα σας!
