Σεμνός, ντροπαλός, σχεδόν αθόρυβος, ο ζωγράφος Πολ Λασπατζής, πάντα μου έδινε την εντύπωση, όλα αυτά τα χρόνια που τον ξέρω, ότι ζει στο δικό του κόσμο. Η επαφή του, όμως, με τον άνθρωπο είναι ουσιαστική, αγνή, βαθιά και απέριττη.
Μακράν του να είναι ένας απλός παρατηρητής, όπως θα νόμιζε κανείς, όταν τον έβλεπε να περιπλανάται στο δάσος ή στους δρόμους της γειτονιάς, με το κάρβουνο του σχεδιαστή στο γκρίζο σακκάκι του -στην εξωτερική τσέπη πάντοτε και το χαρτί διπλωμένο στα τέσσερα-, μελετά με το δικό του απύθμενο βάθος σκέψης τα πάντα γύρω του, και ό,τι δίνει στον καμβά είναι απόρροια μιας πολύπλοκης, για τον κοινό νου, διαδικασίας.
Ο ίδιος θα πει ότι «είναι η εσωτερική του ανάγκη να δώσει φωνή στον ορατό κόσμο, είναι, δε, απόρροια της ‘συνεργασίας’ του νου, των συγκινησιακών δονήσεων και του υποσυνείδητου.
Είναι θέμα παιδείας, εξάσκησης, μελέτης του φυσικού κόσμου, αλλά και συνεχούς προσπάθειας, να δεις πέρα από το ορατό και να το ερμηνεύσεις με όλα αυτά τα εργαλεία που σ’ έχει πλουτίσει η σχέση σου με την τέχνη που υπηρετείς”.
ΔΟΜΗΜΕΝΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ
Προσπαθώ να ερμηνεύσω την τεχνική του, δεν τα καταφέρνω, και τον ρωτώ. Την ονομάζει «δομημένη μεταμόρφωση».
Απόρροια εσωτερικής ανάγκης να δώσει φωνή στον ορατό κόσμο, καλλιεργώντας συνεχώς και αδιαλλείπτως τη γλώσσα της έκφρασης.
«Στον φυσικό κόσμο υπάρχει αρμονία, ρυθμός και συγγένεια. Αλληλοσύνδεση των πάντων. Εκείνο το οποίο προσπαθώ να κάνω, είναι να δημιουργήσω μια παράλληλη αρμονία και αλληλοσύνδεση. Να «χτίσω», αν θέλεις, με τον τρόπο που εγώ βλέπω και συλλαμβάνω, αυτήν την αρμονία»,
Κοιτάζοντας τα τελευταία του έργα που εκθέτει το ερχόμενο Σάββατο, μπορώ να δω καθαρά τι εννοεί.
Στα δάση του, για παράδειγμα, υπάρχει ένα αρμονικό αγκάλιασμα των δέντρων μεταξύ τους, που έρχονται όσο πιο κοντά το ένα γίνεται με το άλλο, χωρίς όμως να χάνουν το χαρακτήρα και την ιδιαιτερότητά τους. Έχουν το δικό τους σχήμα, χρώμα και φως. Ό,τι εκπέμπουν, στον ευαίσθητο μελετητή είναι μοναδικό.
Ακόμη κι εκεί που στον ίδιο πίνακα, κυριαρχεί ένα χρώμα, εκφράζοντας –προφανώς- τον στενό δεσμό συγγένειας, υπάρχουν διαφορετικές αποχρώσεις, οπότε η ‘ταυτότητα’ δεν χάνεται.
Μέσα στην ορατή πολυπλοκότητα, κυριαρχεί η αρμονία, η λεπτότητα, η έκφραση βαθιών νοημάτων που προσπαθεί να μεταβιβάσει ο Πολ Λασπατζής.
ΟΙ «ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ» ΤΟΥ
Στις «γειτονιές» του, αυτή τη φορά, τα χρώματα είναι πιο έντονα, πιο διαφορετικά, το ένα από το άλλο, σαν να γίνεται μια πολύ ενσυνείδητη, πειθαρχημένη και επισταμένη προσπάθεια, από τον καλλιτέχνη, να εκφράσει την διαφορετικότητα και ιδιαίτερη ταυτότητα των ανθρώπων. Προσέχω, εντούτοις, ότι δεν τους απομακρύνει τον έναν από τον άλλον. Το «χτίσιμο» είναι εκεί, σε απόλυτη πειθαρχία και συνάρτηση. Αποπνέει εσώτερο φως και εκπληκτική αρμονία.
Σε λίγο, θα αντιληφθώ ότι ο καλλιτέχνης δεν έχει παρά εκφράσει εδώ έναν κόσμο ιδεατό. Αυτόν που θα επιθυμούσε να είμαστε και να εκπροσωπούσαμε στον πλανήτη Γη. Είναι ακριβώς, θα συμπεράνω, το αντίθετο από αυτό που βλέπει γύρω του, όταν κυκλοφορεί με το κάρβουνο στην τσέπη και το χαρτί ή όταν γυρίζει στο στούντιό του για να το μεταφέρει στον καμβά. Ίσως να «βοηθάνε» και τα βουνά του Dandenong που είναι αντίκρυ του. Υπάρχει, εξάλλου, πολύ πράσινο στις «γειτονιές» του.
ΚΑΡΙΚΑΤΟΥΡΕΣ
«Κοιτάζοντας γύρω μου, βλέπω ότι υπάρχει ένα χάος. Ο άνθρωπος είναι υπόδουλος της ύλης. Τα πάντα διέπονται από αυτήν. Η κοινωνία είναι η σκηνή όπου παίζονται τα παιχνίδια του υλισμού και οι άνθρωποι δεν είναι παρά οι καρικατούρες της παράστασης. Έχουμε χάσει, προ πολλού, την ατομικότητά μας. Νοιώθουμε ότι πρέπει να είμαστε σαν τους άλλους για να επιβιώσουμε και να γίνουμε αποδεκτοί από τους υπόλοιπους. Έχουμε ανθρώπινο σώμα, δεν έχουμε όμως ψυχή. Αυτήν την έχουμε πουλήσει
στην ύλη. Κι΄όμως, όλα στη φύση διέπονται από το νόμο της τάξης και της αρμονίας. Ο άνθρωπος, όπως λειτουργεί, είναι μια παραφωνία.
Και φθάνουμε στις ωμές ερωτήσεις.
Ποια είναι η δική του επαφή με τον άνθρωπο;
«Έχω πολλή αγάπη και κατανόηση μέσα μου για τον άνθρωπο. Έχω αισθήματα βαθιά για τους δικούς μου ανθρώπους, τη γυναίκα μου, τα ανίψια μου, τους συγγενείς, τους φίλους, μπορώ να κατανοήσω τις ανάγκες των ανθρώπων που υπαγορεύονται από τους σημερινούς νόμους του συνόλου. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ανησυχώ για το αύριο της ανθρωπότητας. Ότι δεν διερωτώμαι –χωρίς, δυστυχώς, να βρίσκω απαντήσεις– πού θα μας οδηγήσει αυτή η ασίγαστη, όπως φαίνεται, δίψα, για περισσότερα υλικά αγαθά. Αυτό είναο κάτι που θα πρέπει να μας απασχολήσει όλους πιστεύω».
Πού ανήκει ο ίδιος; Είναι μέρος αυτού του συνόλου;
«Πιστεύω, όχι. Η τέχνη μου είναι η ζωή μου ολόκληρη. Πουλώ από το χρόνο μου μόνο όσο χρειάζεται για να επιβιώσω».
Χρόνια πριν, θα πει, δίδασκε Σχέδιο. Μετά είδε ότι η τέχνη μπήκε και αυτή στην αρένα του υλισμού και αισθάνθηκε ότι το εκπαιδευτικό σύστημα δεν τον εξέφραζε.
Έφυγε και μετά έκανε τα πάντα. Από εργάτης σε φάρμες, σε εργοστάσια, πωλητής σε μαγαζιά. «Μόνο δύο μέρες την εβδομάδα τώρα».
Επιθυμία του να μπορεί να ζωγραφίζει σ’ όλη την υπόλοιπη ζωή του.
«Η τέχνη μου είναι πάνω απ’ όλα. Είναι η ζωή μου ολόκληρη».
Τον Ιούλιο θα βρίσκεται, για ένα διάστημα, στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Λήμνο, όπου στον Κοντιά, στο Μουσείο Σύγχρονης Βαλκανικής Τέχνης, θα εκθέσει ελληνικά τοπία. Είναι μια έκθεση που έχει κινήσει το ενδιαφέρον των ξενιτεμένων Λημνίων και όχι μόνο, αφού στα έργα του θα ζωντανεύουν διάφορα τοπεία της γενέτειρας.
Η έκθεσή του στη Μελβούρνη θα γίνει στην γκαλερί Langford 120, 120 Langford Street, North Melbourne. Τα εκγαίνια θαγινουν αυτό το Σάββατο, 22 Μαρτίου, μεταξύ 2 και 4 το απόγευμα. Η Έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 19 Απριλίου. Για περισσότερες πληροφορίες τηλεφωνήστε στον αριθμό 9328 8658, email: langford120@gmail.com και/ή επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://www.langford120.com.au