Ο διεθνής θεατράνθρωπος με τον βαθιά πολιτικό και κοινωνικοποιημένο λόγο του μιλά αποκλειστικά στο «Νέο Κόσμο». Θυμάται με νοσταλγία τις δυο αλησμόνητες επισκέψεις του στην Αυστραλία πριν από πολλά χρόνια, μιλά για τις παραστάσεις του ανά τον κόσμο, τη Θεατρική Ολυμπιάδα, τη Θεατρική παιδεία και την πολιτική κρίση στη χώρα μας. Ένα δίωρο στο σπίτι του Θόδωρου Τερζόπουλου στο κέντρο του Κολωνακίου είναι απόλαυση. Εκπέμπει θετική ενέργεια ο χώρος του με τη βεράντα γεμάτη ανοιξιάτικα λουλούδια με θέα την Ακρόπολη και τον Λυκαβηττό, όπως και το θέατρο ΑΤΤΙΣ στο Μεταξουργείο, όπου γίνονται πρωτοποριακές παραστάσεις, σεμινάρια αρχαίου δράματος και η Θερινή Θεατρική Ολυμπιάδα. Στο σαλόνι του διαμερίσματος βρίσκονται θεατρικές μάσκες από την Ελλάδα, την Κίνα, την Αφρική, ένα μουσικό όργανο από τους Aborigines της Αυστραλίας και σε μια γωνιά δεσπόζει μια σπάνια έκδοση της Αγίας Γραφής στην Ποντιακή διάλεκτο.

Ο Πόντος είναι σήμα κατατεθέν για τον μεγάλο δάσκαλο του θεάτρου μας. Είναι περήφανος για την Ποντιακή καταγωγή του και πολλά στοιχεία από τις προφορικές Ποντιακές παραδόσεις έχει εντάξει στις θεατρικές του δημιουργίες. Το καλοκαίρι πάντα βρίσκει ένα δεκαήμερο για να επισκεφθεί το εξοχικό του στην Ύδρα μαζί με συνεργάτες του από το εξωτερικό. Να φανταστείς, μου είπε, ότι έφυγα ξυπόλητος και φτωχός από το χωριό μου, το Μακρύγιαλο της Πιερίας, έφτασα στην Αθήνα, όπου σπούδασα θέατρο στη Σχολή του Μιχαηλίδη. Στη συνέχεια πήγα στη Γερμανία, όπου συνάντησα την οικογένεια του Μπρεχτ, τον Χ. Μύλλερ και μετά τις σπουδές μου στο Berliner Εnsemble, γύρισα στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα, ανεβάζοντας έργα του Μπρεχτ και του Λόρκα. Το 1985 ίδρυσα το θέατρο ΑΤΤΙΣ. Πρόκειται για το ελληνιστικό όνομα του Διόνυσου και έτσι αρχίζει η θεατρική μου αναγέννηση, η οποία με οδήγησε σε όλο τον κόσμο με παραστάσεις που έχουν αφήσει εποχή –Βάκχες, Πέρσες, Ηρακλής Μαινόμενος, Αντιγόνη, Προμηθέας Δεσμώτης, Κάθοδος, Κουαρτέτο, Μήδειας Υλικό, Ηρακλής κ.α. Έχω κάνει μέχρι σήμερα 2.200 παραστάσεις σε όλο τον πλανήτη και με θεωρούν έναν από τους 5 καλύτερους σκηνοθέτες στον κόσμο. Πάντως, ζω λιτά, σχεδόν ασκητικά, χωρίς πολυτέλειες και με πολύ μεράκι για τη δουλειά μου.

Πολύμορφο, πολυσύνθετο και πρωτοπόρο είναι το έργο του διακεκριμένου Έλληνα σκηνοθέτη Θόδωρου Τερζόπουλου, ερευνώντας όλες τις τέχνες, τη Φιλοσοφία, τις θρησκείες, την ανθρώπινη ψυχή, την κοινωνία. Παράδοση και νεοτερικότητα, ελληνικότητα και οικουμενικότητα είναι μόνο μερικά στοιχεία από την πολύπλευρη προσωπικότητα του σημαντικού σκηνοθέτη και δασκάλου με διεθνή αναγνώριση. Είναι ιδρυτής του θεάτρου ΑΤΤΙΣ στην Αθήνα, πρόεδρος της Θεατρικής Ολυμπιάδας, Αντιπρόεδρος του Διεθνούς Ινστιτούτου Μεσογειακού Θεάτρου, καθηγητής Πανεπιστημίου σε θεατρικές σχολές του εξωτερικού. Συμμετέχει σε πολλά όργανα που ασκούν πολιτιστική πολιτική στην Ασία, την Αμερική και την Ευρώπη. Είναι ο καλύτερος πρεσβευτής μας στο εξωτερικό με πάνω από 2.200 παραστάσεις σε όλο τον κόσμο. Θεωρεί την παράδοση, τις ρίζες τις αρχέγονες εκφράσεις παγκοσμίως, ως απαραίτητο υπόβαθρο για την κατανόηση των εμφανών και αφανών δρόμων που ορίζουν και οδηγούν στην υπέρβαση και την έκσταση. Έτσι, αναζητεί τα άκρα για να ορίσει το περιεχόμενο, ψάχνοντας στους αρχέγονους πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο, από τους Aborigines της Αυστραλίας έως τους Ινδιάνους στον Αμαζόνιο, και από το αρχαιοελληνικό δράμα έως τους Αναστενάρηδες της Μακεδονίας… Θεωρεί την Ελλάδα χώρα του ημιτελούς και του απραγματοποίητου, όπου υπάρχει απίστευτη ωραιοπάθεια και ναρκισσισμός.

Η ΑΠΡΟΣΜΕΝΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ Θ. ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕ ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ

Σχεδόν 27 χρόνια έχουν περάσει από την πρώτη μου επίσκεψη στην Αυστραλία, όπου παρουσίασα σε διάφορα φεστιβάλ στη Μελβούρνη, το Σίδνεϊ, την Αδελαΐδα, την Καμπέρα και το Περθ, την παράσταση μου «Βάκχες» του Ευριπίδη, ενώ το 1990 παρουσίασα και το Υλικό Μήδειας σε μεγάλη περιοδεία, όπου γνώρισα το ζεστό κοινό της Αυστραλίας και τους εκατοντάδες Έλληνες που βρήκαν μια άλλη πατρίδα τόσο μακριά από την Ελλάδα. Θυμάμαι με νοσταλγία εκείνα τα χρόνια και τις επαφές μου με τον Ελληνισμό της μακρινής Αυστραλίας, όπου διαπίστωσα τη βαθιά αγάπη τους για την πατρίδα. Εύχομαι οι ομογενείς μας να μην ξεχάσουν την ελληνική ιδέα και την ελληνική γλώσσα, να διατηρήσουν τις πλούσιες παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμά μας και ελπίζω να τους ξανασυναντήσω όπως παλιά.

Επίσης, πριν από δυο χρόνια έγινε ένας απολογισμός από τη μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα «The Australian» των καλύτερων παραστάσεων των τελευταίων 30 ετών, όπου κατατάσσει τις «Βάκχες» και το «Υλικό Μήδειας» ανάμεσα στις καλύτερες παραστάσεις που έχουν παρουσιαστεί στην Αυστραλία μαζί με αυτές των Πίνας Μπάους, Ρόμπερτ Ουίλσον, Πίτερ Μπρουκ, Αριάν Μνούσκιν, Φίλιπ Γκλας και Ρομέο Καστελούτσι. Ακόμη, στην Αυστραλία γνώρισα τους Aborigines, έκανα ένα εργαστήρι μαζί τους μαζί με την αξέχαστη Λουκία Ρικάκη, η οποία έκανε τότε δυο ντοκιμαντέρ για τις παραστάσεις μου στην Αυστραλία και γι’ αυτήν την υπέροχη φυλή. Πήρα ένα δικό τους παλιό μουσικό όργανο το ντιτζεριντού και έβαλα ήχους από αυτό στην παράστασή μου. Πρόκειται για μια κίνηση διαπολιτισμική, την οποία από τότε τη χρησιμοποιώ στις παραστάσεις του θεάτρου ΑΤΤΙΣ. Είναι πολύ μαγικό αυτό το ταξίδι στις αρχέτυπες παραδόσεις. Η επαφή μου με τους Aborigines με βοήθησε επάνω στις έρευνές μου στο αυθεντικό και το αρχέτυπο. Μεγάλο μέρος των αναζητήσεών μου είναι η μελέτη του αρχαιοελληνικού δράματος, καθώς και τις παραδόσεις άλλων λαών. Γι’ αυτό ακολούθησα τους Aborigines στις τελετές τους, αλλά και τους Ινδιάνους στον Αμαζόνιο και τους δικούς μας Αναστενάρηδες στη Μακεδονία, όπου πάτησα τα κάρβουνα για να νιώθω καλύτερα τη δική τους έκσταση. Με ενδιέφερε να φτάσω στη ρίζα, προσπαθώντας να βρω τη δική μας ρίζα, τις βαθύτερες μνήμες, ενέργειες και αρχέγονες μορφές.

Όσον αφορά τις δυο επισκέψεις μου στην Αυστραλία, τότε γνώρισα μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες και τα ξαδέλφια μου, ποντιακής καταγωγής από τη Βέροια, τα οποία είχαν γεννηθεί στη Μελβούρνη και σήμερα είναι λαμπροί επιστήμονες. Θυμάμαι, επίσης, τη φιλοξενία των Ελλήνων εκεί, τη ζεστασιά, τα χαμόγελά τους. Οι Έλληνες της Αυστραλίας έχουν μια ξεχωριστή ζωντάνια και δίψα για την Ελλάδα, την οποία ομολογώ δεν τη συνάντησα σε αυτόν το βαθμό στους Έλληνες της Αμερικής, όπου έχουν αμερικανοποιηθεί, ενώ οι ομογενείς μας στην Αυστραλία βρίσκονται πιο κοντά στην Ελλάδα, παρά το ότι ζουν πιο μακριά σε μια άλλη πολυπολιτισμική κοινωνία. Πιστεύω, ότι διοργανώνονται πολύ καλά Φεστιβάλ εκεί και ότι ο θεσμός του Φεστιβάλ «Αντίποδες» κάνει πολύ καλό έργο προς την κατεύθυνση της διατήρησης της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς και της γνωριμίας με τις σύγχρονες μορφές τέχνης της Ελλάδας. Τέλος, πρόσφατα συζητούσα με τους συνεργάτες μου Στάθη Γράψα και Βικτώρια Χαραλαμπίδου, που ζουν στην Αυστραλία, να κάνω εκεί μια διαπολιτισμική παράσταση, βασισμένη στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή. Θα με ενδιέφερε επίσης να ανεβάσω μια πολυπολιτισμική ελληνική τραγωδία, την «Ορέστεια» στην Αυστραλία με Έλληνες ομογενείς, Αυστραλούς και φυσικά με Aborigines.

ΟΙ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ

Μόλις γύρισα από την Αγία Πετρούπολη, όπου σκηνοθέτησα το «Τέλος του παιχνιδιού» του Μπέκετ με Ρώσους βετεράνους ηθοποιούς στο θέατρο Αλεξανδρίσκι, πέρασα 3 ημέρες από τη Γερμανία, όπου είχα επαφές για τη σκηνοθεσία των Περσών το 2016 και ετοιμάζομαι να πάω στη Μόσχα, όπου θα σκηνοθετήσω τις «Βάκχες» του Ευριπίδη με Ρώσους ηθοποιούς στο ανακαινισμένο θέατρο του Στανισλάβσκι. Η πρεμιέρα θα δοθεί στις 22 Οκτωβρίου. Είναι συγκλονιστικό να ξεκινά η λειτουργία του ανακαινισμένου αυτού θεάτρου με μια ελληνική τραγωδία με αναφορά στον Διόνυσο. Εκεί, θα εκδοθεί ένα βιβλίο για τη μέθοδό μου στα ρωσικά με τίτλο «Το κρυμμένο σώμα» και θα κάνω ένα συμπόσιο με τίτλο «Από τον ψυχολογικό ρεαλισμό του Στανισλάβσκι στον αντιρεαλισμό του Τερζόπουλου». Ακόμη, φέτος τον Νοέμβριο συμπληρώνονται 30 χρόνια από την ίδρυση του θεάτρου «ΑΤΤΙΣ» στην Αθήνα και θα γίνουν παραστάσεις, διαλέξεις και ειδικές εκδηλώσεις. Τον Ιούνιο θα κάνω την καθιερωμένη ετήσια Θεατρική Θερινή Ακαδημία στην Αθήνα, στην οποία φέτος συμμετέχουν 60 νέοι φοιτητές από όλο τον κόσμο και δύο Αυστραλοί από την Αδελαΐδα.

Οι διεθνείς συνεργασίες μου συνεχίζονται τον Μάιο με τη μοντέρνα όπερα Νοσφεράτο, την οποία θα σκηνοθετήσω και θα χορογραφήσω στην Όπερα της Περμ στη Γερμανία με μαέστρο τον διακεκριμένο Έλληνα της Διασποράς, Θόδωρο Κουρετζή, σκηνικά του Γιάννη Κουνέλη, που διαπρέπει στην Ιταλία. Η παράσταση αυτή θα κάνει μεγάλη περιοδεία στη Γερμανία και τη Ρωσία και θα καταλήξει στο θέατρο Μπολσόι της Μόσχας τον Οκτώβριο. Πάντα, έχω ένα 5ετές πρόγραμμα, το οποίο ακολουθώ χρόνια. Το φθινόπωρο θα επισκεφθώ τη Νέα Υόρκη για να προετοιμάσω την επόμενη παράσταση αρχαίου δράματος εκεί το 2015, ετοιμάζω ήδη για τη Θεατρική Ολυμπιάδα του Πεκίνου τον Προμηθέα Δεσμώτη τέλος του 2014, η «Ιοκάστη» του Κοντραφούρη θα ταξιδέψει στη Γερμανία.

Για το έργο μου και τη μέθοδο διδασκαλίας μου κυκλοφορύν ετησίως 4 με 5 βιβλία παγκοσμίως. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 28 βιβλία σε πολλές γλώσσες –αγγλικά, γαλλικά, ρωσικά, γερμανικά, κινεζικά-, μόνο στη Σουαχίλι δεν υπάρχει ακόμα. Τέλος, στο θέατρο «ΑΤΤΙΣ» θα παρουσιάσω το τρίτο κομμάτι του τριπτύχου «Αλάρμ – Αμόρ» με αναφορά στη κρίση με τη Σοφία Χιλ. Το θέατρο που κάνω και η μέθοδος που εφαρμόζω πάντα ασχολούνται με το πολιτικό υπόβαθρο γιατί θεωρώ ότι το θέατρο είναι ύψιστη πολιτική πράξη. Ακόμη, τρεις φορές μέχρι σήμερα μου έχουν προτείνει τη θέση του Καλιτεχνικού Διευθυντή του Εθνικού θεάτρου και την αρνήθηκα. Πρώτα, θεωρώ τον εαυτό μου μεγάλο πια, είναι καιρός νέοι άνθρωποι να αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης και να μην είμαστε προσκολλημένοι στη γεροντολαγνεία. Δεύτερον, έχω πάντα πολλές υποχρεώσεις στο εξωτερικό και στο θέατρο «ΑΤΤΙΣ», ταξιδεύω συνέχεια και δεν μπορώ να ανταποκριθώ….

ΓΙΑ ΤΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Εξακολουθώ να πιστεύω ότι ζούμε στην εποχή και τη χώρα του ημιτελούς και του απραγματοποίητου και ότι ο αυτισμός των πολιτικών μας οδηγεί στον όλεθρο. Οι πολιτικοί μας έχουν εγκλωβιστεί στον μικρόκοσμό τους και στις δύσκολες αυτές στιγμές της κρίσης κάνουν λάθη με εθνικές συνέπειες. Οι πολιτικοί μας είναι αυτοεγκλωβισμένοι σε έναν αυτισμό που δεν λέει να τελειώσει και πιστεύω ότι μας οδηγεί στον όλεθρο. Υπάρχει μια απίστευτη ωραιοπάθεια και ένας ναρκισσισμός του πολιτικού λόγου.

Χρειάζονται νέοι πολιτικοί με φρέσκιες ιδέες και εξωστρέφεια. Έκλεισαν επιχειρήσεις, γραφεία, ιατρεία, φαρμακεία, θέατρα. Ζούμε σε μια χώρα κλειστή, σε μια χώρα νεκρή. Έχουμε κρίση ταυτότητας. Χρειάζεται να διατηρήσουμε τα χαρακτηριστικά μας, την ελληνικότητα μας, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της πολυπολιτισμικότητας. Εκτός αν υπάρχει ένα σχέδιο καταστροφής αυτής της χώρας και η παράδοσή της στην Α ή Β εχθρική δύναμη. Μπορούμε να το σκεφτούμε και αυτό. Δηλαδή, σε αυτήν την εποχή που μοιράζεται ο κόσμος και γίνεται επαναγεωγράφηση του παγκόσμιου χάρτη, η Ελλάδα μας φαίνεται, θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Είμαι πολύ ανήσυχος για την κοινωνία και το αύριο της πατρίδας μας. Όμως, κανείς δεν μπορεί να αλλάξει τα πράγματα, αν δεν αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι από μέσα μας και να αντιληφθούμε την αξία της συλλογικότητας και της παραγωγικότητας. Ο ελληνικός λαός βιώνει τη διαδικασία του τέλους και γι’ αυτό δεν μπορεί να αντιδράσει. Ο κόσμος δεν μπορεί να ξεσηκωθεί, δεν μπορεί να αντιδράσει, επειδή είναι άρρωστος. Η αρρώστια αυτή δεν δημιουργήθηκε με τη κρίση, προϋπήρχε την εποχή της ευημερίας. Δηλαδή, πήγαμε από μια ακρότητα, η οποία ήταν η ψεύτικη ευημερία στην άλλη ακρότητα της βαθύτατης κρίσης. Είναι ακραία αυτή η κρίση και πιστεύω ότι ο λαός μας έχει αρρωστήσει και βρίσκεται σε βαριά κατάθλιψη. Ο Έλληνας εγκλωβίστηκε σε ένα σύστημα απατηλό με δάνεια και καλοπέραση και ξαφνικά πρέπει να πληρώσει τα σπασμένα.

Όσον αφορά την έξοδο από την κρίση, πιστεύω, ότι δεν θα βγούμε σύντομα, γιατί η κρίση πρώτα είναι ηθική, πολιτισμική και μετά οικονομική. Είναι ευκαιρία ο καθένας από μας να κοιτάξει μέσα του και να αρχίσει να προσπαθεί να βγει από την προσωπική του κρίση, για να βρει τους νέους προσανατολισμούς, που να βασίζονται σε ηθικές αρχές. Αν δεν γίνουν αυτά, με ψευτοδάνεια και ψευτοεπενδύσεις, δεν θα λυθεί το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι βαθύτατα πολιτισμικό και ηθικό. Το τελευταίο κομμάτι είναι το οικονομικό. Τα παιδικά μου χρόνια στο Μακρύγιαλο της Κατερίνης ήταν φτωχικά λόγω του Εμφυλίου, αλλά τότε είχαμε όραμα και ελπίδα. Τώρα έχουμε μόνο τη φτώχεια χωρίς όραμα, αλλά μόνοι μας πρέπει να παλέψουμε και να κερδίσουμε την χαμένη μας αξιοπρέπεια…

ΤΕΧΝΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ

Μόνο η τέχνη μπορεί να μας βγάλει από αυτήν την κρίση και το αδιέξοδο. Πρέπει να επιστρέψουμε στον Άνθρωπο. Η τέχνη ασχολείται με τον Άνθρωπο, όμως πια έχουν καταργηθεί οι αισθήσεις μας. Με αυτήν την έννοια, όταν καταργούνται οι αισθήσεις των ανθρώπων, τότε δεν μιλάμε για άνθρωπο, αλλά για ζόμπι. Αυτό πρέπει να το προσέξουμε πάρα πολύ. Η τέχνη προσφέρει ανθρωπισμό στον κόσμο και ειδικά η ελληνική τέχνη. Όμως, υπάρχει μια απίστευτη αδιαφορία, μια αδιανόητη εσωστρέφεια των πολιτικών, οι οποίοι ασχολούνται με τα δικά τους συμφέροντα, με διαπλοκές και προσωπικά οφέλη. Αυτό είναι το τρίγωνο του διαβόλου, που κατά τη γνώμη μου, έχει φθείρει και διαφθείρει τον Νεοέλληνα… Χρειάζεται εξωστρέφεια του ελληνικού πολιτισμού και των Τεχνών μας. Εχουμε μια εξαιρετική τέχνη διακριτή σε όλο τον κόσμο. Η Ελλάδα μας που έχει γεννήσει τόσο μεγάλα ονόματα στον πολιτισμό –Μαρία Κάλλας, Γιάννης Χρήστου, Θόδωρος Αγγελόπουλος κ.α. δεν είναι δυνατόν να κωφεύει κα να μη βλέπει αυτήν την πραγματικότητα.

Η ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ

Η επόμενη Θεατρική Ολυμπιάδα γίνεται στο Πεκίνο τον Νοέμβριο του 2014 με τον τίτλο «Όνειρο – Dream», το οποίο όνειρο καταργείται δυστυχώς σε όλο τον κόσμο και μαζί η ελπίδα και το μέλλον. Μέλη της Θεατρικής Ολυμπιάδας είναι ο Ταντάσι Σουτζούκι από την Ιαπωνία, ο Ρόμπερτ Ουίλσον από τις ΗΠΑ, η Νουρί Εσπέρ από την Ισπανία, ο Γιούρι Λιουμπίμοφ από τη Ρωσία κ.α. Ξεκίνησα τον θεσμό αυτό το 2002 από το μυθικό χώρο των Δελφών και μέχρι σήμερα κάθε δυο χρόνια πραγματοποιείται σε μια γωνιά του Πλανήτη μας.

ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ

Πατάω στην παράδοση, χρησιμοποιώντας νέες μορφές προσέγγισης και αναζητώντας νέες μεθόδους και φόρμες έρευνας. Είναι απαραίτητο να γνωρίζεις την κλασικότητα, να σέβεσαι τις παραδόσεις και να τις ερευνούμε με σύγχρονα μέσα και μεθόδους. Χρειάζεται σύγχρονη Παιδεία παράλληλα με την κλασική. Η σύγχρονη ματιά δεν είναι εύκολη, απαιτεί πολλές γνώσεις γύρω από τον κονστρουκτιβισμό, τον Bauhaus, τους αποδομιστές, τα σύγχρονα ρεύματα της φιλοσοφικής σκέψης, τη διαφορά ανάμεσα στη μοντέρνα τέχνη και το μεταμοντερνισμό. Πρέπει να ξέρει πολύ καλά ο νέος δημιουργός τις διαφορές για να μπορέσει να έχει ουσιαστικό και αυθεντικό λόγο. Πιστεύω πολύ στο μοντερνισμό, αλλά ξέρω πολύ καλά ότι το μοντέρνο γεννιέται από το κλασικό –προϋπόθεσή του είναι το κλασικό. Επειδή, από την έκρηξη του πυρήνα του κλασικού γεννάται το μοντέρνο. Το μοντέρνο δεν ακυρώνει την κλασικότητα ακόμη και τον ακαδημαϊσμό, αντιθέτως τον παίρνει πολύ σοβαρά υπόψη.