«Νύφες με Προξενιό» είναι ο τίτλος ενός νέου βιβλίου που αναμένεται με ξέχωρο ενδιαφέρον.
Το πολυαναμενόμενο βιβλίο της Δρ Παναγιώτας Νάζου «Νύφες με Προξενιό: Βιώματα και μαρτυρίες Ελληνίδων στην Αυστραλία (1950-1971)», θα παρουσιαστεί από την ομογενή γερουσιαστή κ. Σόφη Κώτση και τον καθηγητή Βρασίδα Καραλή, την Τετάρτη, 23 Απριλίου, στις 7.00 το απόγευμα, στο Rockdale Town Hall, στο πλαίσιο του Ελληνικού Φεστιβάλ Σίδνεϊ.
Στη δεκαετία του ’50 και του ’60 χιλιάδες Ελληνίδες μετανάστευσαν στην Αυστραλία για να παντρευτούν με προξενιό άνδρες που γνώριζαν από μια φωτογραφία.
Η Ελλάδα, μια χώρα διχασμένη πολιτικά και οικονομικά καταστρεμμένη, με καταπιεστική κουλτούρα και ανοιχτές πληγές που προκλήθηκαν από ξένη κατοχή και εμφυλίων συγκρούσεων ανάγκασε νεαρές γυναίκες να λάβουν συγκεκριμένες αποφάσεις σχετικά με το μέλλον της ζωής των. Προκειμένου να ταξιδεύσουν σε μια μακρινή χώρα αυτά τα άτομα αναζητούσαν “καταφύγιο” μέσω προξενιών.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί συστηματική και μεθοδική έρευνα πάνω στο φαινόμενο του προξενιού στην πρώτη μεταναστευτική γενιά της Αυστραλίας 1950-1975.
Το βιβλίο «Νύφες με Προξενιό» είναι το αποτέλεσμα ενός ερευνητικού προγράμματος για παντρολογήματα στην πρώτη μεταπολεμική γενιά μεταναστών στην Αυστραλία. Προσεγγίζει το φαινόμενο δια μέσου της Προφορικής Ιστορίας, των φύλλων και των Πολιτισμικών Σπουδών, δίνοντας φωνή στην καθημερινή ελληνίδα γυναίκα, που σπάνια έχει ακουστεί σε άλλες εκδόσεις. Οι μαρτυρίες τους, παρουσιάζονται ως ένα ιστορικό για τις μελλοντικές γενιές και μια σημαντική πρωτογενή πηγή. Οι ποικίλες πολιτιστικές, ψυχολογικές και κοινωνικο-πολιτικές πτυχές της εμπειρίας των μεταναστών τονίστηκαν στις μαρτυρίες τους, με ένα δραματικό και μερικές φορές κωμικό τρόπο .
Η παρουσίαση του βιβλίου συνδυάζεται και με έκθεση με φωτογραφικό υλικό που αντανακλά μοναδικές στιγμές των εμπειριών των γυναικών μεταναστριών. «Οι φωτογραφίες αυτές εκτέθηκαν για πρώτη φορά πριν από 7 χρόνια ακριβώς. Είναι πολύ ευχάριστο που είμαστε σε θέση να παρουσιάσουμε και πάλι την έκθεση, που αυτή τη φορά συμπίπτει με την παρουσίαση του βιβλίου που επί χρόνια ετοιμαζόντανε» δήλωσε η Νία Καρτέρη, πρόεδρος του Ελληνικού Φεστιβάλ Σίδνεϊ.
Το υλικό του εστιάζεται σε προσωπικές αφηγήσεις-μαρτυρίες και αναμνήσεις που δόθηκαν υπό μορφή συνέντευξης στη συγγραφέα. Τα κείμενα των προφορικών μαρτυριών συνιστούν το πρωτογενές υλικό με το οποίο αναλύεται, μέσα από την γυναικεία προοπτική, η μεταναστευτική εμπειρία, ειδικότερα του θεσμού του εξ αποστάσεως προξενιού που αποτέλεσε έναν σχεδόν απαράβατο άγραφο νόμο κατά την πρώτη περίοδο της μεταπολεμικής μεταναστευτικής εξόδου από την Ελλάδα.
Ταυτόχρονα, η μελέτη αναλύει την εμπειρία του μεταναστευτικού ξεριζωμού, η οποία αποτελεί το κοινωνικό και ψυχολογικό υπόβαθρο αυτών των αφηγήσεων. Στηριζόμενοι σε αυτές τις αφηγήσεις, μπορούμε να επανερμηνεύσουμε την εμπειρία των νυφών με προξενιό ως συγκεκριμένων προσωπικοτήτων, να παρακολουθήσουμε την ατομική περιπέτεια, να διαγνώσουμε τη υπαρξιακή αμφιθυμία και να κατανοήσουμε την κοινωνική λειτουργία του θεσμού.
«Η μελέτη αυτή αποτελεί μια ρηξικέλευθη προσέγγιση σε ένα θεσμό που προσδιόρισε την πρώτη μεταναστευτική γενιά και καθόρισε την πολιτισμική συνοχή της Ελληνοαυστραλιανής παροικίας. Επίσης αποτελεί μια σημαντική συμβολή στις σπουδές για την Ελληνοαυστραλιανή εμπειρία αφορμώμενη από μια εκ των κάτω ιστοριογραφική προσέγγιση και δίνοντας φωνή στις γυναίκες, η μαρτυρία των οποίων είχε αποκλειστεί από τις επίσημες ιστορίες της μετανάστευσης» λέει ο Βρασίδας Καραλής, Καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών της Έδρας Λουράντου, Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ, Αυστραλία.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
[…]
Το ‘ταξίδι’: ‘άνοιγμα προς τα έξω’ και ευκαιρία για ενδοσκόπηση
Το όποιο ταξίδι, αλλά ιδιαίτερα ένα μακρινό ταξίδι μετανάστευσης στο άλλο άκρο της γης, κάνει ιδιαίτερα αισθητή την ενδιάμεση διαδρομή, αυτό δηλαδή που μας χωρίζει από τον τόπο και χρόνο αναχώρησης και μας ενώνει με τον τόπο και χρόνο άφιξης – το εκεί από το εδώ, το τότε από το τώρα.
Για τις περισσότερες ‘νύφες’ με τις οποίες συνομιλήσαμε, η στιγμή του αποχωρισμού και ιδιαίτερα η στιγμή που επιβιβάστηκαν στα πλοία ήταν και η περισσότερο συναισθηματικά φορτισμένη και ιδιαίτερα δραματική. Πολλές δάκρυσαν αναπλάθοντας εκείνη τη σκηνή και ομολόγησαν ότι ήταν ίσως η πρώτη φορά που συνειδητοποίησαν το μέγεθος της απόφασης που είχαν λάβει. Το πλοίο και το ταξίδι τους πάνω σ’ αυτό λειτούργησαν ως ο πιο κρίσιμος χώρος και χρόνος για περισυλλογή και επανεκτίμηση.
Μία από τις πιο δραματικές σκηνές αποχωρισμού μας δίνεται από την παρακάτω αφήγηση. Όπως γίνεται φανερό από το παρακάτω απόσπασμα, σε αυτές τις περιπτώσεις, ο χρόνος σταματάει, οι στιγμές παγώνουν, τα γεγονότα αποκρυσταλλώνονται στη μνήμη:
«Από εκεί έφυγα το Μάη [του ‘57], ανήμερα του Αγίου Κωνσταντίνου. Αλλά μέχρι σήμερα, έχουν περάσει 50 χρόνια και δεν έχω ξεχάσει τη μάνα μου πώς είχε πέσει κάτω και χτυπιότανε. ‘Μη φεύγεις παιδί μου, μη φεύγεις παιδί μου’. Ήρθε ένας αστυνομικός και της λέει,‘Άφησε την κοπέλα, χριστιανή μου, θα φύγει το καράβι.’ Ο μικρότερος αδερφός μου να της λέει, ‘Άστηνε μαμά, άστηνε μαμά’, κι αυτή να χτυπιέται. Εεε…. ‘Μη φεύγεις, μη φεύγεις, μη φεύγεις’».
Μία ακόμη ‘νύφη’ που όπως μας είπε, μέχρι και τη στιγμή που βγήκε στο κατάστρωμα του πλοίου για να χαιρετήσει τους δικούς της, αυτή δεν είχε κλάψει, αλλά ‘ένιωθε ανάλαφρη’ –γιατί είχε αργήσει η πρόσκληση και ανησυχούσε-, εκεί στο κατάστρωμα, και εκείνη τη στιγμή, επήλθε το μεγάλο ξύπνημα:
«….με φωνάζανε από κάτω, ‘Βασιλεία εδώ είμαστε’, και με χαιρετούσαν με τα μαντίλια. Εκεί έκλαψα πολύ. Εκεί ένιωσα όχι ότι είμαι πάνω σε καράβι αλλά ότι είμαι μόνη μου πάνω σε μια σανίδα, στη μέση του ωκεανού. Εκεί θυμήθηκα τη μάνα μου, τον πατέρα μου που τους άφησα, θυμήθηκα πως ξέκοψα, και άρχισα να σκέφτομαι τι μεγάλο βήμα ήταν αυτό που έκανα; Το σκέφτηκα καλά; Πώς φεύγω τόσο επιπόλαια να πάω σε μια ξένη χώρα, να ζήσω μ’ έναν ξένο άνθρωπο;»
Όσον αφορά το μέγεθος της απόφασης και τον τρόπο που ο έγκλειστος χώρος του καραβιού τους βοήθησε να το συνειδητοποιήσουν, μας το δίνει η παρακάτω αφήγηση: «Μέσα στο καράβι ήταν πολύ δύσκολα. Έχασα 5-6 κιλά από τη στεναχώρια μου. Εκεί συνειδητοποίησα όλα τα προβλήματα. Σκεφτόμουν, ‘άραγε θα βρω αυτόν τον άνθρωπο που μου είπαν; Θα τα βρω εγώ με αυτόν τον άνθρωπο; Γιατί να πάρω τέτοια απόφαση;’ Στην αρχή, με τον αρραβώνα και τις φασαρίες, δεν τα σκέφτηκα όλα αυτά.»
Για μία από τις ‘νύφες’ η οποία είχε υποκύψει στην πίεση των γονιών της και ιδιαίτερα της μητέρας της και είχε δεχτεί το προξενιό, ενώ αγαπούσε κάποιον άλλο, οι στιγμές του ταξιδιού ενέτειναν το δράμα της: «Εγώ αισθανόμουν χάλια. Πληγώθηκα πολύ και έλεγα, κι ακόμη το λέω, ‘να βούλιαζε το καράβι και να πνιγόμουν μόνο εγώ’. Πληγώθηκα πολύ …πολύ».
Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Η Παναγιώτα Νάζου σπούδασε Διαιτολογία, Πληροφορική και Νεοελληνική Φιλολογία στα Πανεπιστήμια Χαροκόπειο Αθηνών, Αριστοτέλειο Θεσσαλονίκης και Σίδνεϊ Αυστραλίας. Το 1993 πήρε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο Σίδνεϊ. Από το 1987 διδάσκει Νεοελληνική Γλώσσα και Πολιτισμό στο Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Σίδνεϊ. Έχει δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό κειμένων σε Ευρώπη και Αυστραλία για τη μεταμοντέρνα γραφή και το έργο του Γιώργου Χειμωνά, για Ελληνίδες συγγραφείς και τη γυναικεία γραφή στην εξορία, για την Ελληνίδα στη διασπορά, καθώς και για τη διδασκαλία των Νεοελληνικών στην Αυστραλία.
