Δημήτρης Παπαδημητρίου: Πρεσβευτής του ελληνισμού

Σε παγκόσμια πρώτη παρουσίασε τη Μεγάλη Τετάρτη, ο πολυβραβευμένος μουσικοσυνθέτης Δημήτρης Παπαδημητρίου, το μεγάλο μουσικό έργο του «Μέρες Επιταφίου», στη κατάμεστη αίθουσα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος «Ωνάση» στην Αθήνα, βασισμένο στο ποιητικό έργο του Νίκου Γκάτσου, με την Καμεράτα – Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, υπό τη διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού, τον λαϊκό ερμηνευτή και ψάλτη Μανώλη Μιτσιά και τη λυρική σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη.
Συνάντησα τον μεγάλο Έλληνα δημιουργό της Διασποράς, Αλεξανδρινού στην καταγωγή, στο φουαγιέ της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, όπου μίλησε αποκλειστικά στο «Νέο Κόσμο» για το Ελληνικό Σχέδιο και τον Άγνωστο Ελληνισμό, τον Κ.Π. Καβάφη, για το «ξαφνικό θάνατο» της ΕΡΤ και της «Φωνής της Ελλάδας», όπου διετέλεσε Γενικός Διευθυντής της ΕΡΑ,  για τον Ελληνισμό στο σύνολο του και ειδικά της Αυστραλίας.

Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου γεννήθηκε στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας και μεγάλωσε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Έχει γράψει μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, συμφωνικά έργα, ορχηστρική μουσική, έντεχνα τραγούδια, τα οποία έχουν ερμηνεύσει μεγάλα ονόματα της ελληνικής μουσικής σκηνής, μεταξύ των οποίων, η Ελευθερία Αρβανιτάκη, ο Μανώλης Μητσιάς,  ο Γιάννης Κότσιρας, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, η μούσα τους επί σειρά ετών Φωτεινή Δάρρα κ.α. Έχει μελοποιήσει στίχους της Σαπφούς, του Ελύτη, του Καριωτάκη, του Γκανά κ.α. Έργο–σταθμός στη πορεία του είναι η μελοποίηση του Κ.Π. Καβάφη – «..πού γι’ Αλεξανδρινό γράφει Αλεξανδρινός». Έχει συνθέσει μουσική για πολλές κινηματογραφικές ταινίες, ανάμεσά στους οποίους το «Τραγoύδι της Επιστρoφής» τoυ Γ. Σμαραγδή, «Η Σκιάχτρα» τoυ Μ. Μαvoυσάκη, «Τo Δέvτρo πoυ Πληγώvαμε» τoυ Δ. Αβδελιώδη, «Ξέvια» τoυ Patrice Vivancos, «Ταξίδι στηv Αυστραλία» της Λ. Ρικάκη, «Νίκη της Σαμoθράκης» τoυ Δ.Αβδελιώδη, «Ζωή Χαρισάμεvη» τoυ Patrice Vivancos κ.α. Διετέλεσε επίσης διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος από το 2003 και γενικός διευθυντής της Ελληνικής Ραδιοφωνίας από το Σεπτέμβριο του 2010 έως το «ξαφνικό θάνατο» της ΕΡΤ τον Ιούνιο του 2013.

ΓΙΑ ΤΟ ΟΡΑΤΟΡΙΟ «ΜΕΡΕΣ ΕΙΤΑΦΙΟΥ»

Ο Νίκος Γκάτσος συνέθεσε το έργο αυτό κατά παραγγελία του Μάνου Χατζιδάκι στη μορφή μιας συρραφής ιερών κειμένων της Καινής Διαθήκης σε σοφή αντίστιξη με τους δικούς του «λαϊκούς» στίχους, αλλά δεν μελοποιήθηκε ποτέ. Η θεϊκή και η ανθρώπινη φύση του μαρτυρίου, η ιστορική συνέχεια της ελληνικής μουσικής γλώσσας από την βυζαντινή και αρχαία μουσική, η προοπτική εξέλιξης αυτού του ελληνικού ιδιώματος στον λόγιο σύγχρονο μουσικό κόσμο είναι τα βασικά ιδεολογικά-μουσικά συστατικά στοιχεία του έργου μου.

Το ποιητικό κείμενο γράφτηκε από το Νίκο Γκάτσο ειδικά για τον Μανώλη Μητσιά που συνδυάζει τις δυο ιδιότητες, του ψάλτη και του λαϊκού τραγουδιστή. Έτσι στην πρώτη του παγκόσμια εκτέλεση το έργο ευτύχησε  να έχει ερμηνευτή τον ίδιο τον τραγουδιστή για τον οποίον γράφτηκε το ποιητικό έργο, που κατέχει μια κορυφαία θέση στην ιστορία του τραγουδιού μας. Σπανίζουν τα ελληνικά θρησκευτικά έργα για τη Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση, ενώ έχουμε συνηθίσει να ακούμε αυτές τις Άγιες ημέρες τα αντίστοιχα ρέκβιεμ του Μπαχ, του Μότσαρτ κ.α. Θα με ενδιέφερε το έργο μας «Μέρες Επιταφίου» να επικοινωνήσει μουσικά και στους Απόδημους Έλληνες με την Καμεράτα και τον υπέροχο Μανώλη Μητσιά.

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΙ Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Πριν από μερικά χρόνια ήθελα να εστιάσω την προσοχή του κοινού και ειδικά της νέας γενιάς στις λιγότερο γνωστές πτυχές του ελληνικού πολιτισμού αλλά και σε πτυχές της λιγότερο γνωστής δημιουργίας του Ελληνισμού στο σύνολο του. Έτσι, συστάθηκε πριν από τρία χρόνια η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία «Ελληνικό Σχέδιο», της οποίας ξεχωριστό μέρος είναι και ο κύκλος «Άγνωστος Ελληνισμός». Στο πλαίσιο του Αγνώστου Ελληνισμού, έχουμε κάνει στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος «Ωνάση» αφιέρωμα  στον Λευκάδιο Χερν, ο οποίος ξεκίνησε από την Ελλάδα το 19ο αιώνα, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο και κατέληξε στην Ιαπωνία, όπου έγινε «εθνικός συγγραφέας και ποιητής», αποκαλύπτοντας τα στοιχεία εκείνα που έδωσαν στο έργο του την «εθνική ταυτότητα» σε μια χώρα που δεν ήταν των προγόνων του, σε μια γλώσσα που δεν ήταν η μητρική του.

Κάναμε και  ένα ταξίδι στη Μεσόγειο, βασισμένο σε κείμενο του Παναΐτ Ιστράτι, του «Γκόρκι των Βαλκανίων», όπως τον αποκάλεσε ο Γάλλος νομπελίστας Ρομέν Ρολάν, σε σκηνοθεσία του Δήμου Αβδελιώδη στη μουσικοθεατρική παράσταση «Ταξιδεύοντας με τον Παναΐτ Ιστράτι». Ακόμη, ο κύκλος Άγνωστος Ελληνισμός δεν εστιάζει μόνο στο έργο κάποιου σημαντικού προσώπου των γραμμάτων και των τεχνών αλλά και σε αυτό του ανώνυμου Ελληνισμού και έτσι κάναμε αφιέρωμα στα ελληνικά παραδοσιακά παραμύθια που υπάρχουν σε διάφορες καταγραφές. Έχουμε κάνει επίσης παραγγελίες σε νέους συνθέτες και τους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού.  Βλέπω, ότι υπάρχει απήχηση στην ελληνική κοινωνία και θα συνεχίσουμε το ταξίδι αυτό…Τώρα γράφω τη μουσική για το Σατυρικόν του Πετρώνιου, που θα παιχτεί στη Στέγη το φθινόπωρο.

ΓΙΑ ΤΟΝ Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ

Η Ελληνικότητα πάντα έχει στοιχεία της Παγκοσμιότητας, επειδή έχει εξωστρέφεια και δεν είναι «κεκλισμένων των θυρών». Σε αυτό το πλαίσιο ήταν και ο δίσκος–σταθμός στη καλλιτεχνική μου πορεία «..πού γι’ Αλεξανδρινό γράφει Αλεξανδρινός» – μελοποιημένος Καβάφης. Για εμάς, τους Αλεξανδρινούς, ο Καβάφης είναι ό,τι ήταν ο Όμηρος για τους αρχαίους Έλληνες. Το δίγλωσσο αυτό έργο – ελληνικά και αγγλικά – αποτελείται από τρεις ψηφιακούς δίσκους που περιλαμβάνουν συνολικά 24 τραγούδια και ορχηστρικά θέματα, ερμηνευμένα από τους Φωτεινή Δάρρα, Ειρήνη Καραγιάννη, Αλκίνοο  Ιωαννίδη, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Γεράσιμο Ανδρεάτο, Τάσο Αποστόλου, Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη κ.α.

Με αυτό το έργο δώσαμε συναυλίες στα επίσημα εγκαίνια της Bibliotheca Alexandrina, στο Ηρώδειο, στην Unesco (Παρίσι), στον Ο.Η.Ε. (Νέα Υόρκη), στο Alice Tully Hall (Lincoln Center Νέα Υόρκη), Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Umberto Agnelli Hall (Italian Cultural Hall και στο Τόκυο. Το έργο αυτό είναι το τρίτο από μια ομάδα έργων με κοινό προσωπικό στοίχημα τη συμμετοχή στο όραμα της διαμόρφωσης μιας υφισταμένης νέας τάσης στο ελληνικό τραγούδι και μιας φυσικής συνένωσης του ελληνικού τραγουδιού με τον λόγιο δυτικό μουσικό χώρο, τον συμφωνικό κατά κύριο λόγο.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ

Έχω γνωρίσει πολλούς Έλληνες της Αυστραλίας, παρά που δεν έχω επισκεφθεί ποτέ αυτήν την μακρινή  Ήπειρο. Είναι πιο πολύ Έλληνες από μας εδώ, έχουν  τόλμη, δύναμη, πάθος ελληνικό, ενώ ταυτόχρονα έχουν μια αθωότητα και γαλήνη, την οποία εμείς δεν την έχουμε, την χάνουμε στη δική μας πραγματικότητα. Είναι φιλοσοφημένοι, ήρεμοι, ισορροπημένοι, φιλότιμοι και μπορούν να μεγαλουργήσουν εύκολα, γιατί δεν έχουν πισωγυρίσματα.
Όταν απομακρυνθείς, μπορείς να κρατήσεις ή να πετάξεις ότι θες. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, να κρατάς αυτό που σου αρέσει και σε εκφράζει…Εύχομαι Καλή Ανάσταση σε όλους τους Έλληνες της Αυστραλίας, να διατηρήσουν τις παραδόσεις μας, την Ελληνικότητα και την Παγκοσμιότητα συνάμα….

ΓΙΑ ΤΟ ΞΑΦΝΙΚΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΗΣ ΕΡΤ

Είναι ένα από τα πράγματα που κανείς δεν τολμά να πιστέψει ότι συνέβη, το θυμόμαστε ως κάτι τόσο αρνητικά περίεργο και εξωφρενικό. Νομίζω ότι πρόκειται για ένα ολίσθημα  στο οποίο μπορεί να ευθύνονται πάρα πολλά πράγματα και όχι μόνο ένα. Ως ένα πολύ σημαντικό βαθμό, πρέπει να έχουμε ξεκάθαρη πολιτική σκέψη και όχι κομματικοποιημένη και να μπορέσουμε να σκεφτούμε τι είναι σωστό και τι λάθος, να αντιδρούμε στο λάθος.. Όλα αυτά δεν υπάρχουν, επειδή μια μεγάλη μερίδα του λαού μας  έχει καταργήσει αυτό το κριτήριο, είναι λιγάκι υποδουλωμένοι, λιγάκι ναρκωμένοι, λιγάκι ξεχασμένοι και με ανοχή. Ανοχή δεν μπορεί να υπάρχει σε έναν λαό, ότι και αν έχει γίνει… Πρέπει να αντιδρούμε στο λάθος. Όμως, αυτό που με θλίβει πολύ, εκτός από την κατάργηση των κεντρικών και περιφερειακών σταθμών της χώρας, είναι ότι κόπηκε η γέφυρα επικοινωνίας με τον Ελληνισμό σε όλο τον κόσμο μέσα από τη «Φωνή της Ελλάδας» στα βραχέα.
Από παιδάκι στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου άκουγα τη «Φωνή της Ελλάδας», εκεί έμαθα την ελληνική μουσική. Από τη Φωνή της Ελλάδας άκουσα για πρώτη φορά τη μουσική του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη, του Τσιτσάνη και ξέρω ότι χωρίς τον Πολιτισμό που παρήγαγε η Φωνή της Ελλάδας μέσω των σημαντικών εκπομπών της, οι γνώσεις μου για την Ελλάδα θα ήταν μηδαμινές. Το ομογενειακό ραδιόφωνο έχει τεράστιο πολιτισμικό και εκπαιδευτικό ρόλο και τεράστια σημασία για τους Απόδημους Έλληνες.
Το πρόγραμμα αυτό είναι μοναδικό στο είδος του, γιατί κράτησε τη σχέση δυο Ελλάδων ισότιμων, επειδή οι Έλληνες του εξωτερικού είναι, ίσως, περισσότεροι αριθμητικά και από τους ντόπιους. Επίσης, είναι θεματοφύλακες κάποιων αξιών που εμείς εντός Ελλάδος τα ξεχνάμε.
Εγώ ως Αιγυπτιώτης  μπορώ να το διαβεβαιώσω ότι ο Έλληνας όταν πάει έξω, μέσα του ανθίζει η Ελλάδα, του επάνω κόσμου, όπως λέει και ο Ελύτης, γιατί έχει φύγει από μέσα του η Ελλάδα του κάτω κόσμου, που είναι αυτή που ζούμε τώρα. Η πραγματική Ελλάδα του κάτω κόσμου μπορεί να σε σκοτώσει, ενώ η Ουτοπική Ελλάδα μας δίνει φτερά και ελπίδα. Ακόμη, ο Έλληνας του εξωτερικού, της Μεγάλης Ελλάδας, έχοντας τις αξίες της Ουτοπικής Ελλάδας, μεγαλουργεί  και κάνει θαύματα στη δεύτερη πατρίδα του.