Οι γραμμές τούτες γράφονται σήμερα 29 Απριλίου 2014. Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα Χορού που καθιερώθηκε το 1982 από το Διεθνές Συμβούλιο Χορού της UNESCO, αν και ο χορός υπάρχει στον κόσμο ως ανθρώπινη έκφραση ακόμη και από τα χρόνια του Ομήρου. Εορτάζεται κάθε χρόνο στις 29 Απριλίου, ημερομηνία γέννησης το 1727 του Ζαν-Ζορζ Νοβέρ, δημιουργού του σύγχρονου μπαλέτου.
Με την ευκαιρία, ας πούμε μερικά στοιχειώδη πράγματα για τον θεαματικό χορό. Ο κυκλοτερής χώρος όπου τραγουδούσαν και χόρευαν οι αρχαίοι μας στην αρχή ονομαζόταν χορός. Από εδώ προήλθαν οι λέξεις μας χορικό, για το τραγούδι που έλεγαν όταν χόρευαν, και χορός, για τον όμιλο των χορευτών και τραγουδιστών κυρίως μέσα στο θέατρο.
Σήμερα χορό λέμε τη ρυθμική κίνηση ενός ή περισσοτέρων προσώπων που εκτελείται με συνοδεία μουσικής ή τραγουδιού. Οι αρχαίοι μας αυτό το έλεγαν και όρχηση, αλλά και χορεία. Από εδώ έγινε και η λέξη μας ορχήστρα, δηλαδή ο χώρος του θεάτρου που παίζουν οι μουσικοί και είναι ανάμεσα στη σκηνή και την πλατεία.
Από τον χορό αναπτύχθηκαν η τραγωδία, το σατυρικό δράμα, αλλά και η κωμωδία. Σήμερα χορό ονομάζουμε και την ομάδα ψαλτών στην εκκλησία. Οι λαϊκοί χοροί είναι ελληνικής καταγωγής που γίνονταν στις γιορτές των εποχών και επέζησαν στην Ευρώπη αν και υπήρχε η εχθρότητα της εκκλησίας.
ΧΟΡΟΣ: Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Ο χορός μέχρι σήμερα παραμένει μια ανθρώπινη δραστηριότητα στην οποία δινόμαστε «ψυχή τε και σώματι». Είναι, αυτό που λένε πολλοί, «η κρυμμένη γλώσσα του σώματος». Όλοι οι λαοί έχουν τους δικούς τους χορούς. Στον ελληνικό κόσμο έχουμε πάρα πολλά είδη χορού όπως ο συρτός, ο τσάμικος, ο χασάπικος, ο καρσιλαμάς και νεότεροι όπως ο ζεϊμπέκικος, βαλς, ταγκό, ρούμπα, τσιφτετέλι, τσάρλεστον και πάρα πολύ άλλοι διαχρονικοί χοροί.
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ο χορός ήταν δώρο των θεών προς τον άνθρωπο για να μπορεί να ξεχνιέται, μέσω αυτού, από τους κόπους και τις θλίψεις της ζωής του. Το θέμα είναι πολύ μεγάλο και κεφαλαιώδες, αλλά εδώ συμπεριλαμβάνεται μόνο στα πλαίσια της Στήλης.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Τα ετυμολογικά λεξικά αναφέρουν ότι η λέξη είναι «αβέβαιου ετύμου», αλλά την χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα αδιάκοπα για πολλές χιλιάδες χρόνια και ολοζώντανη μέχρι σήμερα σε πολλές αποχρώσεις.
Ο χορός μας έδωσε τις λέξεις: χορεύω, χορεία, χορικός, χορευτής, χορευτικός, χορείος, αλλά και πάρα πολλές σύνθετες όπως χοροδιδάσκαλος, χορογραφία, χορογράφος, χορόδραμα, χοροεσπερίδα και άλλες.
ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Ο χορός μπήκε πανηγυρικά και στα Αγγλικά μέσω της λατινικής γλώσσας, αλλά και απευθείας τους τελευταίους αιώνες. Ας δούμε μερικές: Ο χορός έγινε Chorus, η χορωδία Choir, αλλά και πολλές άλλες: choreograph, choreographer, choreography, choreographic, choreology, choreologist και άλλες μαζί με τις παράγωγές τους λέξεις.
Το ομολογούν τα αγγλικά λεξικά: Chorus and Choir, both words come from ancient Greek drama in which the chorus were the performers who danced and sang in accompaniment to the dramatic action.
ΚΑΙ ΩΣ ΕΠΙΜΥΘΙΟ
Ο Όμηρος μάς περιγράφει το χορό στην Ιλιάδα του και στη Ραψωδία Σ, με μία δυνατή και πολύ αρμονική λογοτεχνική έκφραση, όπου μιλάει για την περίφημη Ασπίδα του Αχιλλέα. Οι στίχοι είναι 590 έως και 606 και η απόδοση στη σημερινή μας γλώσσα είναι των λογίων μας Καζαντζάκη και Κακριδή, σε ένα ασυνήθιστο 17σύλλαβο ιαμβικό μέτρο. Απολαύστε τους:
Ξόμπλιαζε ακόμα ο κουτσοπόδαρος θεός και χοροστάσι,
όμοιο μ᾿ εκείνο που ‘χε ο Δαίδαλος της ομορφομαλλούσας
της Αριάδνης στην απλόχωρη Κνωσό παλιά φτιαγμένο.
Άγουροι εκεί κι ακριβαγόραστες παρθένες είχαν στήσει
χορό, κι ο ένας του άλλου εκρατούσανε πα στον αρμό τα χέρια.
Λινό αγανό εφορούσαν όλες τους, καλόφαντους εκείνοι
χιτώνες, απαλά που εγυάλιζαν με λάδι ποτισμένοι.
Φορούσαν όλες ανθοστέφανα στην κεφαλή, κι εκείνοι
χρυσά μαχαίρια που ανακρέμουνταν από λουριά ασημένια.
Κι όλοι τους πότε αντάμα εχόρευαν με πόδια μαθημένα,
τόσο αλαφριά, σαν όντας κάθεται και τον τροχό του βάζει
ο κανατάς μπροστά, κοιτάζοντας αν εύκολα γυρίζει,
και πότε πάλε αράδες έτρεχαν η μια στην άλλη αντίκρα.
Γύρω εστεκόταν και καμάρωνε τον όμορφο χορό τους
κόσμος πολύς· και πλάι τους κάθουνταν βαρώντας την κιθάρα
ο θείος τραγουδιστής· κι ως άνοιγε το στόμα του να ψάλει,
εκεί στη μέση τούμπες άρχιζαν να κάνουν δυο ακροβάτες.
