Ο Α΄ Π. Π. άρχισε τον Αύγουστο του 1914 και τελείωσε το Νοέμβριο του 1918. ( Για την ακρίβεια έγινε πραγματικά παγκόσμιος μετά τον Απρίλιο του 1917 όταν οι ΗΠΑ μπήκαν στον πόλεμο). Άρχισε στη Χερσόνησο του Αίμου -στα Βαλκάνια- και σύντομα επεκτάθηκε σε όλη την Υφήλιο.
Επιστρατεύτηκαν εξήντα εκατομμύρια άνδρες και όταν τελείωσε είχε οκτώ εκατομμύρια νεκρούς και είκοσι δύο εκατομμύρια τραυματίες. Το κόστος και η καταστροφή είναι όντως ένα απίστευτο αποτέλεσμα ακόμη και μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
ΤΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΑΙΤΙΑ
Το πολεμικό κλίμα και οι συνθήκες διαμορφώθηκαν στην Ευρώπη. Η Ευρώπη αποτελείτο από πολλές αντίπαλες “εθνικές οικονομίες” που προστατεύονταν η μία από την άλλη. Από το 1875 έως το 1914 όλη η Ευρώπη συνταρασσόταν από τις πολιτικές διεργασίες με τη δημιουργία νέων πολιτικών κομμάτων. Η πολιτική ανέλαβε το ρόλο της θρησκείας των προηγούμενων αιώνων. Σε αυτό το έντονο πολιτικό κλίμα ξαπλώθηκε παράλληλα και η ιδεολογία του εθνικισμού.
Αφορμή του πολέμου υπήρξε ένα γεγονός εθνικιστικού μίσους. Σέρβοι εθνικιστές, για την ακρίβεια -«δια χειρός»- του Βόσνιου φοιτητή Γαβρίλο Πρίντσιπ, δολοφόνησαν τον μετέπειτα διάδοχο της Αυστρίας Φραγκίσκο Φερδινάνδο, στις 28 Ιουνίου 1914 στο Σαράγιεβο της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης. Πριν από εκατό χρόνια ακριβώς από σήμερα, 28 Ιουνίου 2014. Ένας ολόκληρος αιώνας.
Σοβαρή αιτία του πολέμου, όμως, υπήρξε ο συνεχής ανταγωνισμός των εξοπλισμών μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων. Καμία χώρα όμως δεν θα έμπαινε στον πόλεμο μόνη της, αν δεν ένιωθε την υποστήριξη χωρών με κοινά συμφέροντα. Δημιουργήθηκαν έτσι συνασπισμοί μεταξύ τους που τόνωσαν το ηθικό και έδωσαν μια σιγουριά για την επιτυχή έκβαση κάποιου πιθανού πολέμου.
THE GREAT WAR
Ο Πόλεμος τούτος ονομάστηκε ο “Μεγάλος Πόλεμος” = The Great War – και σκοπό είχε «να αποτελειώσει όλους τους πολέμους!».
Στο πόλεμο ήρθαν αντιμέτωποι δύο μεγάλοι συνασπισμοί, οι “Κεντρικές Δυνάμεις” Triple Alliance: Αυστροουγγαρία και Γερμανία εναντίων των “Δυνάμεων της Συνεννόησης” ή αλλιώς “Triple Entante”: Ρωσία, Αγγλία, Γαλλία μαζί με Σερβία, Μαυροβούνιο, και Ιαπωνία. Η Ιταλία όπως αναμενόταν, μπήκε στον πόλεμο το 1915 στο πλευρό της “Triple Alliance”. Δύο επιπλέον δυνάμεις προσχώρησαν ακολούθως, η Ρουμανία το 1916 και η Ελλάδα το 1917. Η αποχώρηση των Ρώσων λόγω της Οκτωβριανής Επανάστασης (1917) δεν επηρέασαν τον πόλεμο γιατί τον ίδιο χρόνο μπήκαν οι ΗΠΑ με καθοριστική παρουσία στην έκβαση του πολέμου .
ΤΑ ΜΕΤΩΠΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Τρία ήταν τα μέτωπα του πολέμου.
1.) Το δυτικό μέτωπο όπου τα γερμανικά στρατεύματα αντιπαρατάχθηκαν των γαλλικών και βρετανικών στρατευμάτων.
2.) Στο ανατολικό μέτωπο στην Πολωνία. Εδώ οι Γερμανοί είχαν συνεχείς νίκες απέναντι στους Ρώσους. Οι ήττες των Ρώσων τους οδήγησαν στην τελική αποχώρηση από τον πόλεμο.
3.) Επίσης στο ανατολικό μέτωπο όπου οι Αυστριακοί -με μεγάλη δυσκολία- το κέρδιζαν ενάντια στους Σέρβους.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Το τέλος του πολέμου επικυρώθηκε με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών στις 28 Ιουνίου 1919 η οποία υπογράφτηκε μονομερώς και άφησε μια γεύση αδικίας προς του ηττημένους που αντιμετωπίστηκαν ως εγκληματίες πολέμου. Η Γερμανία πλήρωσε τον πόλεμο με απώλειες σε εδάφη έναντι της Γαλλίας, της Δανίας και της Πολωνίας. Η αίσθηση “αδικίας” των Γερμανών τούς έσπρωξε στο μέλλον να κάνουν μία “επανόρθωση” των αδικιών. Οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις υποχώρησαν ενώ ταυτόχρονα αναδείχθηκαν ως νέα πολιτική και οικονομική υπερδύναμη του κόσμου οι ΗΠΑ.
Με οραματιστή τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ουίλσον δημιουργήθηκε η Κοινωνία των Εθνών που ήταν ο πρόδρομος του σημερινού Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) με συμμετοχή όλων των κρατών του κόσμου με στόχο την ειρήνη.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Σήμερα οι περισσότεροι Ιστορικοί αποδέχονται την ιδέα πως η έκρηξη του Α΄Π.Π. ήταν έργο μιας συμμετοχικής ευθύνης όλων των κρατών και κανένας δεν ευθύνεται εξολοκλήρου γι’ αυτήν.
Το επεισόδιο 28ης Ιουνίου 1914 στο Σαράγιεβο, ήταν μόνο μία σπίθα της μεγάλης έντασης που υπήρχε μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης. Η Αυστρία ήθελε να αποδείξει πως όντως ήταν μεγάλη δύναμη σε βάρος της Σερβίας και για αυτό το λόγο η Γερμανία την υποστήριξε πλήρως. Η σπίθα όμως αυτή ήταν ικανή να επιφέρει τη μεγάλη και σφοδρή σύγκρουση με τα παραπάνω ολέθρια αποτελέσματα.
Η αρχή του Πολέμου έφερε μία αισιοδοξία στην Ευρώπη, γιατί ο φόβος που πλανιόταν πάνω σε όλη την ήπειρο ήταν χειρότερος από έναν πραγματικό πόλεμο. Η επίθεση φαινόταν καλύτερη από την άμυνα. Έτσι όλοι πίστευαν πως η καταλυτική αυτή σύγκρουση θα τελείωνε μέχρι τα Χριστούγεννα του 1914. Κράτησε όμως τέσσερα τρομερά χρόνια και οι επιπτώσεις του Πολέμου άλλαξαν όλο τον κόσμο.
Ήταν μία πανανθρώπινη τραγωδία, την οποία ο Βρετανός υπουργός εξωτερικών Edward Grey την περιέγραψε τότε ως εξής: « Τα φώτα σβήνουν σε όλη την Ευρώπη, δεν θα τα δούμε αναμμένα ξανά σε όλη μας τη ζωή». Πιο φιλοσοφικός -από τα βάθη των αιώνων- ο Θουκυδίδης ( 460-394 ) σημειώνει: «ο δε πόλεμος…βίαιος διδάσκαλος» (Ιστορίαι 3.82.2).
