Εκπρόσωποι των αυστραλιανών ενόπλων δυνάμεων, βετεράνοι Αυστραλοί στρατιώτες, αρκετοί Αυστραλοί πολιτικοί αλλά και πολυάριθμοι ομογενείς ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του Ελληνικού Παραρτήματος της Οργάνωσης Βετεράνων Πολεμιστών Αυστραλίας (RSL) και της Επιτροπής Επετειακών Εκδηλώσεων Λήμνου-Καλλίπολης και παρευρέθηκαν στην χοροεσπερίδα που έγινε στην αίθουσα του δημαρχείου της Σεντ Κίλντα.
Στόχος της εκδήλωσης ήταν να συγκεντρωθούν χρήματα για να στηθεί ένα μπρούτζινο άγαλμα προς τιμήν των κατοίκων της Λήμνου και των Αυστραλών νοσοκόμων που υπηρέτησαν στο νησί κατά τη διάρκεια της επιχείρησης των συμμάχων Anzac στην Καλλίπολη το 1915.
Το άγαλμα έχει φιλοτεχνηθεί από τον διακεκριμένο γλύπτη Peter Corlett, και θα στηθεί στο παραλιακό Άλμπερτ Παρκ του χρόνου για να υπενθυμίζει μόνιμα τη μεγάλη, σε σημασία, συνεισφορά της ελληνικής παροικίας αλλά και της Ελλάδας στην εκστρατεία των Αυστραλών στην Καλλίπολη με την ευκαιρία των 100 χρόνων από τη δράση των Anzac. Μια επέτειο που θα τιμηθεί δεόντως από τους Αυστραλούς.
Ο ρόλος της Λήμνου στη μεγάλη εκστρατεία της Καλλίπολης, όπου βρήκαν τραγικό θάνατο χιλιάδες Αυστραλοί το 1915, δεν έχει αναγνωριστεί όσο πρέπει και με την ευκαιρία των εορτασμών από τα 100 χρόνια της επετείου ομογενείς πολιτικοί καταβάλουν προσπάθειες να αναδειχθεί η συμβολή του νησιού και των Ελλήνων και να αναδείξει το στρατηγικό ρόλο της Λήμνου, όπου στρατοπέδευσαν οι Αυστραλοί πριν επιχειρήσουν τη μοιραία απόβασή τους στα Δαρδανέλια.
Το νησί του Αιγαίου χρησιμοποιήθηκε ακόμα για το σχεδιασμό της εκστρατείας αλλά και για τη νοσηλεία των τραυματιών. Εξάλλου στη Λήμνο έχουν ταφεί πολλοί Αυστραλοί, θύματα του πολέμου.
Στη Λήμνο οι Αυστραλοί έφτασαν την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου του 1915, μια πρώτη δύναμη από 3.200 άνδρες και ακολούθησαν τον Αύγουστο και άλλοι. Από τις 25 Απριλίου ως το Νοέμβριο πραγματοποίησαν δεκάδες απόπειρες απόβασης στη χερσόνησο της Καλλίπολης, της Τουρκίας, τις οποίες απέκρουσαν οι τουρκικές δυνάμεις υπό τον Κεμάλ συνεπικουρούμενες από γερμανικά και αυστριακά στρατεύματα.
Μεταξύ των στρατιωτών της ΑΝΖΑC υπήρξαν εκατοντάδες νεκροί και τραυματίες,οι οποίοι είναι θαμμένοι σε στρατιωτικά νεκροταφεία, στη χερσόνησο της Καλλίπολης. Οι τραυματίες νοσηλεύονταν στη Λήμνο, σε νοσοκομείο εκστρατείας που είχε στηθεί στο χωριό Σαρπί Λήμνου, καθώς και σε πλοία. Περίπου 4.000 Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιώτες νοσηλεύθηκαν στη Λήμνο με τη συνδρομή 96 Αυστραλίδων νοσοκόμων. Όμως, πολλοί πέθαναν και θάφτηκαν σε δύο συμμαχικά νεκροταφεία στη Λήμνο, στο Πορτιανού και στο Μούδρο. Συνολικά, στη Λήμνο είναι θαμμένοι 148 Αυστραλοί και 76 Νεοζηλανδοί στρατιώτες.
Στη μνήμη των μαχητών, των τραυματιών και των νεκρών Αυστραλών και Νεοζηλανδών μελών του ANZAC, οι δύο χώρες καθιέρωσαν την 25η Απριλίου, ημέρα έναρξης της απόβασης το 1915, ως Ημέρα Μνήμης, γνωστή ως Anzac Day.
Από το 1998 περίπου έχουν ξεκινήσει ανάλογες εκδηλώσεις και στη Λήμνο, με πρωτοβουλία Λημνίων μεταναστών της Αυστραλίας. Στις εκδηλώσεις μετέχουν οι τοπικές αρχές, οι πρέσβεις Αυστραλίας, Νέας Ζηλανδίας, Αγγλίας, Ινδίας και άλλων χωρών, των οποίων στρατιώτες είναι θαμμένοι στα δύο συμμαχικά νεκροταφεία.
Ένα Αυστραλιανό Μνημείο στην είσοδο του λιμανιού του Μούδρου έχει στηθεί, ως ελάχιστος φόρος τιμής στους «Ήρωες της Λήμνου» και στους ισχυρούς πολιτισμικούς και ιστορικούς δεσμούς μεταξύ της Αυστραλίας και της Ελλάδας. Επίσης, οι δυο δρόμοι που οδηγούν προς τα συμμαχικά νεκροταφεία, Μούδρου και Πορτιανού, έχουν ονομαστεί «Οδός ΑΝΖΑC».
Κι όμως πολλοί Αυστραλοί σήμερα δε γνωρίζουν ότι η Λήμνος, που απέχει 100 χλμ. από την Καλλίπολη, υπήρξε το ορμητήριο της εκστρατείας των Αυστραλών και Νεοζηλανδών στρατιωτών που έκαναν απόβαση στη χερσόνησο της Καλλίπολης στις 25 Απριλίου 1915.
Στη Λήμνο υπηρέτησαν και 150 Αυστραλές νοσοκόμες που όταν έφτασαν στο νησί τον Αύγουστο του 1915 δεν υπήρχαν εξοπλισμός και προμήθειες, για να δουλέψουν, ούτε καν αντίσκηνα. Έπρεπε να περιοριστούν σε ό,τι έφεραν οι ίδιες ως εξοπλισμό. Όπως αναφέρει ο Αυστραλός συγγραφέας Πίτερ Ρις στο βιβλίο του «The Other Anzacs, Nurses at War 1914-1918», η κατάσταση ήταν χαοτική. «Υπήρχαν τόσοι πολλοί τραυματίες και οι συνθήκες ήταν τόσο πρωτόγονες -δεν υπήρχαν αντίσκηνα, κατάλληλα κτίρια ή προμήθειες. Λίγο νερό, κακές συνθήκες υγιεινής, ανεπαρκής ρουχισμός και σύντομα και οι ίδιες οι νοσοκόμες άρχισαν να προσβάλλονται από δυσεντερία. Οι νοσοκόμες στη Λήμνο βίωσαν τις χειρότερες συνθήκες που θα μπορούσαν να βιώσουν οπουδήποτε αλλού κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο» επισημαίνει ο συγγραφέας. Σύντομα οι ελαφρά τραυματισμένοι στρατιώτες προωθούνταν στην Αίγυπτο, ενώ η Λήμνος άρχισε να δέχεται βαριά τραυματισμένους και ακρωτηριασμένους στρατιώτες. Μέσα σε διάστημα δύο μηνών νοσηλεύτηκαν στη Λήμνο 4.000 στρατιώτες.
ANZAC είναι το ακρωνύμιο του Στρατιωτικού Εκστρατευτικού Σώματος Αυστραλών και Νεοζηλανδών (Australian and New Zealand Army Corps) που μετείχε στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο στην εκστρατεία της Καλλίπολης το 1915. Με την ίδια επωνυμία υπήρξαν και μεταγενέστερα στρατιωτικές μονάδες.
Στη μνήμη των στρατιωτών της ΑΝΖΑC, που σκοτώθηκαν, έχει καθιερωθεί ημέρα μνήμης η Anzac Day, που εορτάζεται κάθε χρόνο στις 25 Απριλίου και στις δύο χώρες. Η 25η Απριλίου 1915 ήταν η πρώτη μέρα της απόβασης στη χερσόνησο της Καλλίπολης.
