Το νέο μας μιούζικαλ «Οι Άθλιοι» του Βίκτορα Ουγκό, Les Miserables, είχε την επίσημη Πρεμιέρα του στη Μελβούρνη, την Πέμπτη 3 Ιουλίου 2014. Είχα την καλή τύχη να το δω την προηγούμενη βραδιά με μια πολύ καλή παρέα συγγενών και φίλων στο πολύ ευρύχωρο και πολυτελές Her Magesty’s Theatre. Μαζί με άλλους δύο χιλιάδες θεατρόφιλους, όλοι μαζί απολαύσαμε μία επίσημη και θριαμβευτική θεατρική παράσταση, ένα πρωτότυπο μιούζικαλ σε μία μεγάλη και πολύ καλά περιποιημένη και καλοφωτισμένη σκηνή.
Εδώ λοιπόν, ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ, παρουσιάστηκε το κλασικό αυτό έργο του Γάλλου συγγραφέα όπου το 1815 και ύστερα από δύο δεκαετίες στη φυλακή ο Γιάννης Αγιάννης απελευθερώνεται, αλλά παραβιάζει τους όρους της επιτήρησής του και ξεκινάει μια καινούργια ζωή με νέο όνομα. Κι ενώ ολόκληρη η Γαλλία συγκλονίζεται από τις βίαιες κοινωνικές αλλαγές, ο επιθεωρητής Ιαβέρης έχει κάνει σκοπό της ζωής του να τον βρει και να τον συλλάβει.
Μέσα στο πνεύμα της Στήλης θα εξετάσουμε σήμερα τη λέξη μας ΣΚΗΝΗ η οποία μαζί με το θέατρο μπήκε σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες όχι μόνο ως μία απλή λέξη, αλλά ως μία λέξη που κουβαλάει μαζί της όλη τη θεατρική παιδεία, η οποία όντως μορφώνει και οδηγεί με το θέατρο.
ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΚΑΙ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Η λέξη μας σκηνή έχει αρκετές σημασίες. Το μέρος ενός θεάτρου όπου εμφανίζονται και παίζουν οι ηθοποιοί λέγεται σκηνή. Στις εκδρομές στήνουμε σκηνές για να κοιμηθούμε μέσα σε αυτές. Το θέατρο ως τέχνη έχει το ίδιο όνομα. Λέμε: Βγήκε στη σκηνή πολύ νέος. Το σκηνικό μιάς παράστασης ή μόνο ένα τμήμα του λέγεται σκηνή. Ένα αυτόνομο επεισόδιο είναι μια σκηνή. Ένα συμβάν ή ένα περιστατικό που το βλέπει ο κόσμος είναι μία σκηνή. Μία λογομαχία ή μία πολιτική δράση μπορεί να συνοψιστεί ως μία σκηνή. Όλες αυτές οι σημασίες και χρήσεις μάλλον προήλθαν από τη θεατρική σκηνή.
Η σκηνή όμως παρήγαγε και πάμπολλες άλλες λέξεις που μας είναι σήμερα τόσο χρήσιμες: σκηνογραφία, σκηνοθεσία, σκηνοθέτης, σκηνικός, σκηνοθετικός, σκηνοποιία, σκηνορραφία, προσκήνιο, σκήνος ή σκήνωμα (= το λείψανο), σκηνούχος, σκηνοφύλακας, ακόμη και η σκηνοπηγία (= πήγνυμι = μπήγω, τοποθετώ σκηνή = η ανάμνηση των Εβραίων στήνοντας σκηνές).
Ετυμολογικά λέγεται πως η σκηνή είναι παράγωγο και προέκταση της λέξης μας Σ Κ Ι Α από όπου κάναμε και τις λέξεις μας σκιερός, σκιώδης, σκιάζω και ακόμη και το σκιάχτρο. Η σημασία της μάς ήρθε από τα βάθη των αιώνων.
Η ΣΚΗΝΗ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Η σκηνή πρώτα πέρασε από τη λατινική γλώσσα όπου έγινε scena. Στα Γαλλικά έγινε scene και από εδώ την πήραν οι Άγγλοι με την ίδια ορθογραφία, αλλά με αγγλική προφορά έγινε σιν. Το προσκήνιο έγινε proscenium = the place before the scene, the stage. From Greek προσκήνιον, προ = before and σκηνή = a scene. Δημιούργησαν πολλές όμορφες εκφράσεις όπως: come on the scene, behind the scenes, quit the scene, set the scene και νέες λέξεις όπως scenery = το σκηνικό και το επίθετο scenic = σκηνογραφικός. Προφέρεται σίνικ όπως ακριβώς και ο κυνικός = cynic. Να πούμε επίσης πως ίδια με τη σκηνή προφέρεται και η αμαρτία = sin, αλλά και ο ιδωμένος = seen, προφέρεται σιν. Θα υπάρχουν και άλλα που μόνοι σας θα τα βρείτε στην …κατ’ οίκον εργασία που αρκετοί σας την κάνετε και μάλιστα σωστά!
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Το έργο «Οι Άθλιοι» του Β. Ουγκό περιλαμβάνει μία σειρά από ιστορίες οι οποίες συνδέονται με τον κατάδικο Γιάννη Αγιάννη, ο οποίος γίνεται μία δύναμη του καλού στη γη χωρίς όμως να μπορεί να ξεφύγει από το παρελθόν του. Το μυθιστόρημα -και τώρα το μιούζικαλ επί σκηνής- είναι αρκετά μεγάλο. Στo πλαίσιo της κεντρικής ιστορίας, αλλά και σε όλα τα μυθιστορήματά του, ο συγγραφέας προσφέρει τις σκέψεις του σχετικά με τη θρησκεία, την πολιτική και την κοινωνία. Από τα τόσα πολλά που έχει γράψει ξεχωρίζω μερικά ιδιαίτερα από τα γνωμικά του: «Τίποτε δεν μπορεί να αντισταθεί σε μια ιδέα που έχει έρθει η ώρα της». Και «Ο ενθουσιασμός, είναι ο πυρετός της λογικής». Και τέλος, αξιομνημόνευτα είναι και τα τελευταία λόγια τού Ουγκό που ήταν: «Βλέπω ένα μαύρο φως»! Επί σκηνής;
