Πέθανε στις 6 Αυγούστου ένας από τους αγαπημένους μου ποιητές, ο Βύρων Λεοντάρης.
Γεννήθηκε το 1932 στη Νιγρίτα Σερρών. Πέρασε τα πρώτα του χρόνια στη Σάμο, από όπου καταγόταν, και το 1939 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα. Αδελφός του κριτικού Μανόλη Λαμπρίδη (Μανόλη Λεοντάρη) και του ποιητή Ανδρέα Λεοντάρη και σύζυγος της ποιήτριας Ζέφης Δαράκη. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1952-1956) και εργάστηκε ως δικηγόρος. Ασχολήθηκε με την ποίηση και το κριτικό δοκίμιο. Πρωτοεμφανίστηκε το 1954 με την ποιητική συλλογή «Γενική Αίσθηση». Συνεργάστηκε με τα περιοδικά «Κριτική», «Εφημερίδα των Ποιητών», «Επιθεώρηση Τέχνης», κ.ά. Μέλος της εκδοτικής ομάδας του περιοδικού «Σημειώσεις» (συνέχεια του περιοδικού «Μαρτυρίες») που συνεχίζει. Έργα του μεταφράστηκαν στα γαλλικά, αγγλικά και τουρκικά.
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ
Ποίηση
Γενική Αίσθηση (1954), Ορθοστασία (1957), Η ομίχλη του μεσημεριού (1959), Ανασύνδεση (1962), Κρύπτη (1968), Ψυχοστασία (1972), Μόνον διά της λύπης… (1976), Ψυχοστασία. Ποιήματα 1949-1976 (Ύψιλον, 1983), Εκ περάτων (Ύψιλον, 1986), Εν γη αλμυρά (Έρασμος, 1996), Έως… (Νεφέλη, 2003) και Μόνον διά της λύπης (Έρασμος , 2006).
Δοκίμια
Η ποίηση της ήττας – Ελληνικά κείμενα και μελέτες (Έρασμος,1983), Καβάφης ο έγκλειστος – Δοκίμιο υπεράσπισης του ποιητή έναντι της ποίησης (Έρασμος, 1983), Δοκίμια για την ποίηση (Έρασμος, 1985) και Γραφή και βιβλίο. Θεσσαλονίκη, Χειρόγραφα, 1990.
O Βύρων Λεοντάρης παρέμεινε σε όλη του τη ζωή ένας αφανής εργάτης του ποιητικού, κυρίως, αλλά και του δοκιμιακού λόγου, ένας άνθρωπος ήπιου χαρακτήρα και ιδιαίτερα χαμηλών τόνων.
Από τις πλέον εμβληματικές φυσιογνωμίες της λεγόμενης ομάδας του Χαλανδρίου, δηλαδή της ομάδας του περιοδικού «Σημειώσεις» (Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, Μάριος Μαρκίδης, Στέφανος Ροζάνης, Μανόλης Λαμπρίδης και άλλοι). Να πούμε εδώ, ότι το περιοδικό αυτό -κατά τη γνώμη μου, από τα πιο ανατρεπτικά περιοδικά του ελλαδικού χώρου- υπήρξε καρπός της ανάγκης μιας παρέας αριστερών κριτικών της «Επιθεώρησης Τέχνης» να σπρώξουν τα πράγματα πέρα από αριστερά ηθικοπλαστικά κλισέ του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.
Άρχισε να δημοσιεύει γραπτά του από πολύ νωρίς, ωστόσο ευτύχησε να δει να του απονέμεται μια μεγάλη διάκριση 42 χρόνια μετά την έκδοση του πρώτου ποιητικού βιβλίου του και μετά από την κυκλοφορία 11 ποιητικών συλλογών, το Κρατικό Βραβείο για το ποιητικό του έργο «Εν γη αλμυρά».
Ήταν ιδιόμορφος ποιητής μιας και στην ποίησή του βρήκαν θέση αρκετές ποιητικές φόρμες (π.χ. και ο ομοιοκατάληκτος στίχος και οι διάφοροι πειραματισμοί), ενώ σ’ αυτή συγκατοίκησαν και η λυρική εσωστρέφεια και η απόπειρα χειραφέτησης και η κοινωνική διαμαρτυρία.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, ανήκε στη λεγόμενη «δεύτερη μεταπολεμική γενιά», οπότε αναπόφευκτα, αλλά και μοιραία, πολλά από τα δοκίμια του Βύρωνα Λεοντάρη κονταροχτυπήθηκαν με τον κυρίαρχο λόγο της Αριστεράς του 1960, του 1970 και του 1980. Σε ένα τέτοιο κείμενο, ο Λεοντάρης πρωτοδιατύπωσε τον όρο «ποίηση της ήττας», για τη δουλειά μιας σειράς μεταπολεμικών ποιητών που εσκεμμένα υπονόμευσαν τον ηρωικό τόνο της υποτιθέμενης αριστερής ποίησης.
Άλλωστε, εξακολουθούν να συζητιούνται μέχρι και σήμερα δυο δοκίμιά του για την ποιητική του Καβάφη, στα οποία ο Λεοντάρης υπερασπίζεται την ποίηση άνευ όρων, ως τρόπο και διέξοδο της αληθινά ποιητικής ψυχής.
