Στη Μελβούρνη τον Σεπτέμβριο οι ορχιδέες έχουν την ανοιξιάτικη τιμητική τους με τα θαυμάσια και πολύχρωμα λουλούδια τους. Όποιος ασχοληθεί με τις ορχιδέες είναι σίγουρο ότι θα τις εντάξει με χαρά στα φυτά που στολίζουν το χώρο του και δεν θα τις αποχωρίζεται ποτέ. Οι ορχιδέες είναι σαγηνευτικά εξωτικά φυτά. Είναι μία πρόκληση να μπορεί κανείς να ξεχωρίζει τα βασικά τους είδη.
Σίγουρα χρειάζεται το απαιτούμενο μεράκι για να φροντίσει κανείς τις ορχιδέες του. Οι ορχιδέες ανθίζουν και το χειμώνα, αλλά την άνοιξη είναι το κάτι άλλο στην ανθοφορία τους. Το άρωμα ορισμένων φυτών είναι τόσο δυνατό που μπορεί να κατακλύσει ολόκληρη τη γειτονιά σας, ενώ άλλες δεν μυρίζουν καθόλου. Συνήθως τα πιο εντυπωσιακά άνθη είναι αυτά που δεν μυρίζουν.
Τα άνθη, ανάλογα με τον τύπο και τις συνθήκες ανάπτυξης του φυτού, μπορούν να διατηρηθούν από μία έως και τέσσερις εβδομάδες με εξαίρεση την ποικιλία Φαλαινόψις = Phalaenopsis (= όψη της φάλαινας), της οποίας τα άνθη διαρκούν από έναν έως και τρεις μήνες.
ΚΑΙ ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Πολλοί λένε ότι το λουλούδι αυτό είναι τόσο παλιό όσο και οι δεινόσαυροι. Οι πρώτες αναφορές για την ορχιδέα προέρχονται από την Ελλάδα. Ο Θεόφραστος έδωσε πρώτος την ονομασία Όρχις, εμπνευσμένος από τον μύθο του Όρχι και την ομοιότητα της διπλοκόνδυλης ρίζας της ορχιδέας με τα αντρικά γεννητικά όργανα. Ο Όρχις ήταν γιος ενός σάτυρου, ο οποίος, κατά τη διάρκεια των γιορτών προς τιμήν του Βάκχου, διέπραξε ιεροσυλία, επιχειρώντας να βιάσει μια ιέρεια. Ο Βάκχος, για να τον τιμωρήσει, διέταξε να γίνει τροφή για άγρια θηρία και να μεταμορφωθεί σε ένα αδύναμο φυτό.
Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν ότι η ορχιδέα ήταν σύμβολο ανδρισμού και γονιμότητας. Πίστευαν ότι τρώγοντας κονδύλους ορχιδέας θα μπορούσαν να ευνοήσουν τη γέννηση αρσενικών παιδιών. Πρόκειται για το γνωστό στις μέρες μας σερνικοβότανο.
Όλη η βιβλιογραφία για τις ορχιδέες και ιδίως για όλα τα είδη τους, είναι όντως ανεξάντλητη, όπως και τα σχήματα και τα χρώματα των λουλουδιών τους.
ΟΡΧΙΔΕΑ ΚΑΙ ORCHID
Στην αρχαία μας γλώσσα ο όρχις (γενική του όρχεως), είναι ο καθένας από τους δύο γεννητικούς αδένες του άνδρα ο οποίος παράγει σπερματοζωάρια. Από το σχήμα του όρχεως, λοιπόν, πήρε το όνομά της η ορχιδέα. Kαι oι Λατίνοι το φυτό αυτό που οι ρίζες του -αλλά και τα λουλούδια του- έχουν σχήμα των όρχεων το ονόμασαν από τα Ελληνικά orchis. Όσο για τους Άγγλους το… απλοποίησαν λίγο και το είπαν orchid. Από εδώ έγινε και η λέξη τους orchitis = ορχίτιδα, αλλά και orchidist και orchidology λέξεις της βοτανολογίας για αυτούς που καλλιεργούν ορχιδέες.
Οι αγγλόφωνοι ξαφνιάζονται όταν κανείς τους υπενθυμίσει τις σημασίες των λέξεων και από πού προέρχονται. Και αυτοί που ξέρουν να εκτιμούν το αναγνωρίζουν, γιατί η γνώση της γλώσσας είναι ο ζωντανός πολιτισμός.
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Χρησιμοποιούμε τη λέξη όρχις σήμερα στην επιστημονική μας γλώσσα με κάθε σοβαρότητα και έτσι πρέπει να είναι. Εντούτοις, σήμερα την υποβιβάσαμε -μάλλον…άγρια- γιατί στο διάβα των αιώνων αντικαταστήσαμε το αρχικό ο (όμικρον) με το α (άλφα) και η λέξη μας αυτή έγινε… χυδαία! Δεν νομίζω ότι ήταν μία εσκεμμένη πράξη, αλλά μία φθορά του χρόνου, ίσως και της άγνοιας.
Οι αρχαίοι μας έλεγαν ο όρχις με πληθυντικό οι όρχεις. Κατά το Μεσαίωνα, στο συγκριτικό βαθμό, ο μικρότερος όρχις ονομάστηκε το ορχίδιον. Στον πληθυντικό αριθμό, φυσικά, έγινε τα ορχίδια. Το άρθρο τα ενώθηκε με το αρχικό ο του όρχεως, αλλά το α υπερίσχυσε στη γρήγορη προφορά -τη συνεκφορά- και το όμικρον αποβλήθηκε και κατέληξε να γίνει α (άλφα): τα ορχίδια έγινε τ’ αρχίδια.
Τώρα θα μου πείτε: χρειάζεται να τα λέμε αυτά… τα σαχλώδη πράγματα; Κατά την ταπεινή μου γνώμη, χρειάζεται και παραχρειάζεται, γιατί καλύτερα να γνωρίζουμε τις γλωσσικές μας αυτές, μάλλον, ανωμαλίες, παρά να περπατάμε στα τυφλά από άγνοια. Αλλά, η νέα μας αυτή λέξη έχει ήδη πολιτογραφηθεί πολύ δυναμικά στη γλώσσα μας -με πάμπολλες εκφράσεις- και όλα αυτά βρίσκονται γραμμένα πλέον στα γλωσσικά της αρχεία!
