Η εμφάνισή της και μόνο ήταν αρκετή για να κόψει την ανάσα. Εντυπωσιακή, με μακριά κόκκινα μαλλιά, απαλά μάγουλα, τόσο όμορφη που δεν πρόσεχες καν τη σπασμένη της μύτη. Ως τυπική Σφίγγα όμως δεν έλυσε ουσιαστικά κάποιο από τα αινίγματα του ιδιόρρυθμου ταφικού μνημείου από το οποίο προέρχεται, στον λόφο Καστά της Αμφίπολης. Αντιθέτως, ήρθε για να προσθέσει μερικά ακόμη στο ήδη πολύπλοκο παζλ που έχει προκαλέσει αμηχανία στους αρχαιολόγους και έχει αναδειχθεί αγαπημένο θέμα σε κάθε είδους κοινωνική συναναστροφή.
«Προφανώς και είναι απόδειξη παρουσίας τυμβωρύχων το γεγονός ότι το κεφάλι βρέθηκε τόσα μέτρα μακριά από τη Σφίγγα» προσθέτει ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ανασκαφέας της Αρχαίας Μεσσήνης Πέτρος Θέμελης. «Πώς βρέθηκε εκεί το κεφάλι; Μήπως το πέταξε ο Ποσειδώνας;» λέει χαριτολογώντας. «Δεν μπορεί να υποστηρίζει κάποιος ότι το μνημείο είναι ασύλητο, όταν μάλιστα φαίνεται ότι έχει συληθεί περισσότερες από μία φορές.
«Η εμπειρία μας έχει δείξει ότι η πρώτη γενιά τυμβωρύχων κυνηγά το χρυσάφι. Δεν της περνά από το μυαλό να αναζητήσει οτιδήποτε άλλο. Από το μνημείο της Αμφίπολης όμως έχουν περάσει και φτωχοί μεταλλοκυνηγοί που εμφανίζονται στον χριστιανικό Μεσαίωνα, δηλαδή κάπου στον 8ο-9ο αι. Απλώς η πρώτη γενιά τυμβωρύχων έχει ως κίνητρο την απληστία. Θέλει το χρυσάφι. Και μπορεί να έδρασε και μόλις μια γενιά μετά από εκείνους που έφτιαξαν τον τάφο και γνώριζαν καλά το πολύτιμο περιεχόμενο του. Οι δεύτεροι κινήθηκαν από ανάγκη. Απέσπασαν τα κεφάλια των Σφιγγών, τα οποία ήταν ένθετα, για να πάρουν το μέταλλο των συνδέσμων. Το ίδιο έκαναν και με τα χέρια των Καρυατίδων. Όλες αυτές οι καταστροφές πάντως, και ειδικά η σπασμένη μαρμάρινη πόρτα, δεν μπορεί να αποδίδεται σε σεισμούς και σε οβίδες, όπως έχω ακούσει να λέγεται» συνεχίζει ο Πέτρος Θέμελης.
