Τέλος εποχής για το Μουσείο Μπενάκη. Ο Άγγελος Δεληβορριάς, ο αναμορφωτής, εμψυχωτής και αδιαμφισβήτητος διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη από το 1973 αποχωρεί απ’ το τιμόνι του. Με ένα αιφνιδιαστικό μέιλ που εστάλη προχτές με την ένδειξη «Επείγον», το Μουσείο ανακοίνωνε την οριστική αποχώρησή του από τη θέση του διευθυντή και την ένταξή του στη Διοικητική Επιτροπή του Ιδρύματος.
Ο παλαιάς κοπής ευπατρίδης, κοσμοπολίτης, ευρυμαθής επιστήμονας και λάτρης του Ωραίου σε όλες τις εκφάνσεις του, ο άνθρωπος που ανέδειξε μεθοδικά το Μουσείο Μπενάκη στο πιο ζωντανό πολιτιστικό οργανισμό της χώρας κρατώντας το μάλιστα όρθιο και μέσα στην κρίση, δεν σκοπεύει να το εγκαταλείψει. Ο νέος ρόλος του στο Δ.Σ. είναι «δίκοπο μαχαίρι» όπως παραδέχτηκε συγκινημένος στη χθεσινή αποχαιρετιστήρια συνέντευξη Τύπου. «Θα έχω το μάτι μου εδώ, δεν θα απουσιάσω. Το κακό είναι ότι θα μπορώ να βλέπω αυτές που λέω «ανεπαίσθητες αποκλίσεις» εν ονόματι της επιβίωσης του οργανισμού. Πάλι θα είμαστε όλοι παρέα μαζί». Στο Μουσείο θα τον ξαναβρίσκουμε, μας διαβεβαιώνει, παρ’ ότι στο εξής «θα έχω περισσότερο χρόνο για την επιστημονική έρευνα». Και στην αρχαιολογία και στο ανεξάντλητο πεδίο της λαϊκής παράδοσης.
Είναι ο μακροβιότερος διευθυντής μουσείου του κόσμου, ο οποίος αναλαμβάνοντάς τα ηνία του μόλις 36 ετών δεν το αντιμετώπισε σαν ένα μικρό αθηναϊκό μουσείο. «Έστησε τρία αυτόνομα θεματικά μουσεία, τα οποία μαζί με το κτίριο της οδού Πειραιώς συνθέτουν ένα αποκλειστικά δικής του σύλληψης «διαστημικό δορυφορικό σύστημα» μουσείων. Του οφείλονται ΟΛΑ!», υποστήριξε η πρόεδρος του Δ.Σ. του Αιμιλία Γερουλάνου.
Κοιτάζοντας πίσω και κάνοντας απολογισμό της θητείας του, ο Αγγελος Δεληβορριάς αναγνωρίζει ότι τη θέση του στο Μουσείο τη χρωστάει στο Μαρίνο Καλλιγά. «Έναν από τους δασκάλους μου, όπως είναι και ο Λίνος Πολίτης, ο Κακριδής, ο Κριαράς, ο Τσαρούχης, ο Χατζιδάκις». Έδωσε την ψυχή του στο Μουσείο αλλά πήρε κι απ’ αυτό: «Χρωστάω στο Μουσείο Μπενάκη την ελληνική διαχρονία, με όλα όσα συνεπάγεται, την ελληνική γλώσσα και την ελληνική ψυχή… Γιατί η αφετηρία μου είναι η κλασική αρχαιολογία και η ιστορία της τέχνης. Στο Μπενάκειο γνώρισα το Βυζάντιο, τον ελληνισμό της Κατοχής, της Τουρκοκρατίας και τον νεότερο ελληνισμό».
Αναφέρθηκε στον αγώνα του να οργανώσει σε αυτό τη σύλληψη «μιας Ελλάδας άλλου τύπου. Αυτή η σύλληψη ξεκινά από το κεντρικό κτίριο του Μουσείου, προχωρεί στα διάφορα επί μέρους παραρτήματα, στα ιστορικά, φωτογραφικά και αρχιτεκτονικά αρχεία και καταλήγει στο Μουσείο Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα, όπου αναδεικνύεται η Ελλάδα του Μεσοπολέμου, με ό,τι καλύτερο παρήγαγε πέρα από κομματικές ταμπέλες . Βεβαίως έχω κατηγορηθεί για την ελληνομανία μου», ομολόγησε. «Η Ελλάδα είναι στον άξονα αυτού του Μουσείου, η Ελλάδα μέσα στο γενικότερο σύνολο των πολιτισμών της ανθρωπότητας. Κάτι που εξηγεί τη δημιουργία του Ισλαμικού Μουσείου και, όπως ελπίζω, θα εξηγήσει μελλοντικά την ανάδειξη της Άπω Ανατολής, της προκολομβιανής Αμερικής και της παντελώς άγνωστης μαύρης Αφρικής».
«Όλη η προσπάθεια αυτών των χρόνων απέβλεπε -τόνισε ο κ. Δεληβορριάς- στην Ελλάδα ως σύνολο και όχι μόνο στην Ελλάδα του Περικλή και του Παρθενώνα, στην Ελλάδα του Ιουστινιανού και του Βουλγαροκτόνου. Ούτε μόνο στην Ελλάδα του Κολοκοτρώνη. Αλλά και στην Ελλάδα τη δική μας, τη σημερινή ως όλον».
Δεν έλειψε και η σπόντα για τη στάση της Πολιτείας: «Δυστυχώς, το ελληνικό κράτος -και το λέω με θλίψη-, δεν αντελήφθη τη σημασία αυτής της πρότασης, η οποία, επαίρομαι, είναι και διεθνώς εντελώς πρωτότυπη. Αντίθετα, κάθε χρόνο περιοριζόταν όλο και περισσότερο η κρατική χορηγία στο Μπενάκη». Είναι ο λόγος που το Μουσείο «κατέβαλε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να βρούμε πηγές στήριξης στο εξωτερικό, στον ελληνισμό της διασποράς. Με πρώτο ευτυχή καρπό τη σύμβαση που υπέγραψε με τη Μελβούρνη, ενώ έπεται και με τις ΗΠΑ».
Δηλώνει βέβαιος ότι «οι διάδοχοί μου θα ολοκληρώσουν τις υποχρεώσεις του» και εύχεται στον άνθρωπο που θα καθίσει στη θέση του «αγωνιστική διάθεση». «Μπορεί να περιορίστηκε το προσωπικό του Μουσείου, μπορεί να μειώθηκαν οι μισθοδοσίες σε βαθμό δυσπερίγραπτο, ωστόσο οι άνθρωποι που υπηρετούν το μουσείο, μέχρι τον τελευταίο φύλακα, υπερασπίζονται την ιδέα του, όπως υπερασπίζονται τα σπίτια τους». Αυτοί οι άνθρωποι, φανερά συγκινημένοι χτες, ανέλαβαν να εκδώσουν ένα τιμητικό τόμο αφιερωμένο στον εμψυχωτή τους.
Η διεθνής προκήρυξη για το νέο διευθυντή είναι έτοιμη να δημοσιοποιηθεί. «Θα επιλέξουμε τον καλύτερο. Θα αφιερώσουμε όσο χρόνο χρειαστεί. Το Μουσείο θα λειτουργεί όπως και τώρα με τον Άγγελο, τυπικά τουλάχιστον, στο ρόλο της λήψης αποφάσεων και όχι της εισήγησης. Αν και ξέρω καλά ότι ο Άγγελος θα ήθελε να έχει τελειώσει η θητεία του αλλιώς» παραδέχτηκε η Αιμ. Γερουλάνου.
