Με το άρθρο αυτό θα κλείσω την αναφορά μου στο πρόσφατο βιβλίο του Τζωρτζ Σόρος με τίτλο «Η Τραγωδία της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Διάλυση ή Αναγέννηση;», που έχω αρχίσει από αυτήν την στήλη στις 30 Οκτωβρίου.

Σήμερα θα επικεντρώσω την προσοχή μου στις τέσσερις συνεντεύξεις που έδωσε ο Σόρος στον Gregor Peter Schmitz, ανταποκριτή του γερμανικού περιοδικού Der Spiegel. Σημειώνω πως οι τέσσερις συνεντεύξεις δόθηκαν σε διαφορετικές ημερομηνίες κατά τη διάρκεια του 2013. Η τέταρτη, και τελευταία, δόθηκε τον Δεκέμβριο του 2013.

Επισύρω την προσοχή των αναγνωστών της στήλης στην παρατήρηση του Gregor Peter Schmitz, στην δική του Εισαγωγή στο εν λόγω βιβλίο, στην οποία αναφέρθηκα την περασμένη εβδομάδα, πως αν η οικονομική κρίση, που μαστίζει την Ευρωζώνη τα τελευταία χρόνια, οδηγήσει στην κατάρρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), δεν θα χαρακτηρισθεί μόνο ως ένα «γερμανικό έγκλημα εις βάρος της Ευρώπης» αλλά και ως ένα «έγκλημα κατά της ίδιας της Γερμανίας».
Οι παραπάνω παρατηρήσεις του G. P. Schmitz απορρέουν από το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής κρίσης της Ε.Ε. οφείλεται στο γεγονός ότι η Γερμανία, ως η χώρα με την ισχυρότερη οικονομία στην Ε.Ε., με τα μέτρα λιτότητας που επέβαλε, οδήγησε στον μετασχηματισμό της Ε.Ε. από εθελοντική ένωση ισότιμων κρατών που ήταν, σε κράτη που η μεταξύ τους σχέση έχει πάρει τη μορφή δανειστών – οφειλετών.

Η κατάσταση αυτή, που διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια, αντιβαίνει ριζικά στο ιδρυτικό σκεπτικό για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το πρώτο στάδιο της οποίας θα ήταν η οικονομική ένωση, με τη δημιουργία της Ευρωζώνης, και τελικά η πολιτική ένωση, όπως συμβαίνει με τις Ηνωμένες Πολιτείες, εξέλιξη που θα δημιουργούσε μια πανίσχυρη Ευρώπη, η οποία θα μπορούσε να ανταγωνισθεί τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα και τη Ρωσία.

Αντί αυτού, η ηγεμονική στάση της Γερμανίας, και τα οικονομικά προβλήματα των κρατών-μελών της νοτιοδυτικής Ε.Ε., από τη μια έχουν οδηγήσει στον ευρωσκεπτικισμό, και από την άλλη στη δημιουργία εθνικιστικών κινημάτων και ξενοφοβικών αισθημάτων σε κάποια κράτη-μέλη, που αντιβαίνουν στο όραμα για μια αρμονική συνεργασία και συμβίωση, με αμοιβαίο οικονομικό και κοινωνικό όφελος.

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΣΑΛ ΣΕ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΣΗΜΕΡΑ

Το πρώτο μέρος της πρώτης συνέντευξης περιστρέφεται γύρω από τα προβλήματα που αντιμετώπισε η οικογένειά του Τζωρτζ Σόρος στην Βουδαπέστη της Ουγγαρίας, λόγω της εβραϊκής της καταγωγής, λίγα χρόνια πριν από την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στη συνέχεια, ο G. P. Schmitz ρώτησε τον Σόρος ποιες ήταν οι προσδοκίες του για την Ευρώπη μετά από τη λήξη του πολέμου.
Στην απάντησή του ο Σόρος αναφέρθηκε στο Σχέδιο Μάρσαλ, το οποίο συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης από τον πόλεμο Ευρώπης.
Το Σχέδιο Μάρσαλ ήταν η οικονομική στήριξη της Ευρώπης από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και τέθηκε σε ισχύ από την Άνοιξη του 1948, με διάρκεια τέσσερα χρόνια. Το Σχέδιο Μάρσαλ δεν ήταν δάνειο, ήταν μια βοήθεια στην Ευρώπη που είχε υποστεί τρομερές καταστροφές κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, και μετά τη λήξη του οι κάτοικοί της αντιμετώπιζαν μεγάλα προβλήματα επιβίωσης. Το όνομά του το πήρε από τον τότε Υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, George Marshall.
Σύμφωνα με τον Σόρος, το Σχέδιο Μάρσαλ δεν συνέβαλε μόνο στη ανοικοδόμηση της Ευρώπης, αλλά προλείανε το έδαφος και για την ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε αντίθεση, ο Σόρος παρατήρησε, η σημερινή Γερμανία απαιτεί την πλήρη αποπληρωμή των δανείων που πήραν τα μέλη της Ευρωζώνης που διέρχονται οικονομική κρίση, και μάλιστα με τόκο.

Στη συνέχεια της συνέντευξης, ο Σόρος επισήμανε την αντίφαση που συνδέεται με την πολιτική της Γερμανίας, η οποία υποσκάπτει την οικονομική βάση της Ε.Ε. Ενώ η Γερμανία αναγνωρίζει την αναγκαιότητα οικονομικής στήριξης, με δάνεια – μνημόνια σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. που έχουν μεγάλα δημοσιονομικά προβλήματα, παράλληλα επιμένει στην εφαρμογή προγραμμάτων λιτότητας και σε περικοπές σε κοινωνικά προγράμματα, αποτέλεσμα των οποίων είναι η επιδείνωση της οικονομικής ύφεσης που αντιμετωπίζουν, και η άνοδος στον αριθμό των ανέργων.

Ενόψει των εξελίξεων αυτών, ο Σόρος υπέδειξε δύο εναλλακτικές λύσεις, για υπέρβαση της παρούσας οικονομικής κρίσης.
Η πρώτη είναι η Γερμανία, ενόψει της ηγεμονικής θέσης που έχει σήμερα, να αναγνωρίσει και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτήν, και να ενεργήσει όπως ενήργησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με άλλα λόγια, να συμβάλει εποικοδομητικά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν κάποια κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Η δεύτερη εναλλακτική λύση είναι η Γερμανία να βγει από την Ευρωζώνη, δηλαδή να εγκαταλείψει το ευρώ, και να δημιουργήσει δικό της νόμισμα. Μια τέτοια εξέλιξη, κατά τον Σόρος, θα έχει ως αποτέλεσμα την υποτίμηση του ευρώ, γεγονός που θα βοηθήσει τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., γιατί τα προϊόντα τους θα είναι πιο ανταγωνίσιμα στις διεθνείς αγορές, και ως εκ τούτου οι εξαγωγές τους θα αυξηθούν, δημιουργώντας έτσι πλεονάσματα στο ισοζύγιο πληρωμών, και μεγαλύτερη οικονομική δραστηριότητα.

ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΡΟΚΡΟΥΣΤΗΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΙΛΑΤΟΣ, Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Εντύπωση μου έκανε το γεγονός ότι ο Τζωρτζ Σόρος, παράλληλα με γνώσεις του σε θέματα που σχετίζονται με την οικονομολογία, είναι εξοικειωμένος και με την αρχαία ελληνική μυθολογία.

Σε απάντηση στην παρατήρηση του G. P. Schmitz πως σύμφωνα με τον Γερμανό κοινωνιολόγο Ulrich Beck η Γερμανία, από πρόθυμη μαθήτρια της Ευρώπης, τώρα ενεργεί ως μια αμείλικτη δασκάλα, ο Σόρος παρομοίωσε τη Γερμανία με τον Προκρούστη.

Κατά την αρχαία ελληνική μυθολογία ο Προκρούστης ήταν ένας ληστής, ο οποίος τα θύματά του τα ξάπλωνε σε ένα κρεβάτι, και τα ακρωτηρίαζε όταν τα πόδια τους εξείχαν από το κρεβάτι, ή τέντωνε τα πόδια τους μέχρι να φθάσουν το μήκος του κρεβατιού.

Σύμφωνα με τον Σόρος, τη θέση του κρεβατιού του Προκρούστη, πάνω στο οποίο η Γερμανία ξαπλώνει τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης με οικονομικά προβλήματα, είναι τα προγράμματα λιτότητας, τα οποία είναι υποχρεωμένα να εφαρμόσουν, άσχετα με τις ανάγκες τους, και τις επιπτώσεις που ενδεχομένως θα έχουν στις κοινωνίες και οικονομίες τους.

Ο Σόρος έκανε και μια άλλη, ιδιαίτερα εύστοχη, παρατήρηση. Είπε κάτι με το οποίο όλοι οι οικονομολόγοι θα συμφωνούσαν. Παρατήρησε πως η εμμονή της Γερμανίας για την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων όλων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης είναι ακατανόητη. Για να υπάρξει πλεόνασμα στο ισοζύγιο πληρωμών – η αξία των εξαγωγών να υπερβαίνει την αξία των εισαγωγών – κάποιες χώρες θα πρέπει να έχουν έλλειμμα. Είναι ένας απαράβατος κανόνας της οικονομολογίας. Για παράδειγμα, για να συνεχίσει η Γερμανία να έχει μεγάλα πλεονάσματα στις εξαγωγές της, κάποια μέλη-κράτη της Ευρωζώνης, με τα οποία εμπορεύεται, θα πρέπει να έχουν ελλείμματα.
Σύμφωνα με τον Σόρος, εάν η Γερμανία συνεχίσει αυτήν τη νοοτροπία της, με την πάροδο του χρόνου θα καταστεί μισητή από άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Στην τέταρτη, και τελευταία συνέντευξη, ο Σόρος αναφέρθηκε σε ένα άλλο, ζωτικής σημασίας, θέμα. Πρόκειται για τους πρόσφυγες, που από διάφορες χώρες της Ασίας και της Αφρικής ζητούν άσυλο σε χώρες της Ευρώπης. Γεωγραφικά, οι πρώτες χώρες, στις οποίες οι πρόσφυγες έχουν πρόσβαση είναι οι ακόλουθες χώρες – μέλη της νότιας Ε.Ε.: Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία. Από τις χώρες αυτές ένας μεγάλος αριθμός προσφύγων φιλοδοξούσε να μεταβεί στην Γερμανία, όπου θα είχε μεγαλύτερες προοπτικές για εξεύρεση εργασίας.

Για να αποφευχθεί αυτό, γράφει ο Σόρος, η Συμφωνία του Δουβλίνου ΙΙΙ για τους πρόσφυγες (σ.σ., όπως η Συμφωνία Δουβλίνου ΙΙ), την οποία υπέγραψαν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., προβλέπει οι πρόσφυγες να εγγράφονται στην πρώτη χώρα της άφιξής τους, δηλαδή στις προαναφερμένες τρεις χώρες.

Άπαξ και γίνει η εγγραφή τους σε αυτές τις χώρες, οι πρόσφυγες δεν μπορούν να ζητούν τη μεταφορά τους, ή μετάβασή τους, σε άλλη χώρα. Ακόμη και αν έχουν κατορθώσει από τη χώρα εγγραφής τους να μεταβούν σε κάποιο άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε., το κράτος εκείνο τους στέλνει πίσω στη χώρα που πρωτοαφίχθηκαν. Έτσι η Γερμανία απαλλάχθηκε από ένα μεγάλο μέρος του προβλήματος των προσφύγων, το οποίο επωμίζονται η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία.
Τώρα οι χώρες αυτές, με τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, και την υψηλή ανεργία του εγχώριου πληθυσμού τους, έχουν να μεριμνήσουν και για τα εκατομμύρια των προσφύγων, ενώ η πάμπλουτη Γερμανία, σαν σύγχρονος Πιλάτος, «νίπτει τας χείρας της»…