Η ανάλυση και η αξιολόγηση των δύο αυτών λέξεων είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα. Περαιτέρω, η σύγκρισή τους ακουμπάει πολλές επιστήμες οι οποίες οικειοποιήθηκαν τις λέξεις αυτές για να εκφράσουν διάφορες ψυχικές καταστάσεις και να επεκτείνουν τις σημασίες τους.
Εδώ θα προσπαθήσουμε να δούμε τις βασικές τους έννοιες στην καθημερινή τους χρήση και πώς ταιριάζουν να συμπεριληφθούν στο πνεύμα της Στήλης.
ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ
Με τη λέξη ΣΥΜΠΑΘΕΙΑ εννοούμε πρώτα τη βαθιά κατανόηση, αλλά και τη συμμετοχή μας στην ψυχική κατάσταση κάποιου που πάσχει. Λέμε: Δείχνω συμπάθεια στους φτωχούς και αδύνατους. Αυτή είναι η συμπόνια.
Όταν δείχνουμε μία προτίμηση τότε λέμε: Ο γιος μου έχει μεγάλη συμπάθεια στην κόρη σου. Εδώ ο γιος μου την αγαπάει ή ενδιαφέρεται πολύ για αυτήν, δεν την αντιπαθεί. Όταν πάλι πούμε πως: ο Επίκουρος είναι η μεγάλη μου συμπάθεια, τότε εννοούμε πως έχω ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αυτόν το φιλόσοφο. Η λέξη μας έγινε με το συν που σημαίνει μαζί και το πάθος από το ρήμα μας πάσχω. Από εδώ έγιναν και ο συμπαθής και ο συμπαθητικός ως επίθετα, αλλά και το συμπάθιο = η συγνώμη (με το συμπάθιο!).
Με τη λέξη ΕΜΠΑΘΕΙΑ εννοούμε τη μεγάλη και έντονη αντιπάθεια και με τη λέξη αυτή εκφράζουμε άκρως αρνητικά συναισθήματα. Λέμε: Τα λόγια του έδειχναν πολύ μεγάλη εμπάθεια, αλλά και φανατισμό. Αυτή είναι η μισαλλοδοξία (μισώ τη γνώμη κάποιου). Δείχνει, επίσης, πώρωση, αλλά και μοχθηρία. Η ηπιότητα μπορεί να είναι το αντίθετο της εμπάθειας. Η λέξη μας έγινε με το εν που σημαίνει μέσα και το πάθος από το ρήμα μας πάσχω. Από εδώ έγινε και ο εμπαθής ως επίθετο και το αρχαιοπρεπές επίρρημά μας εμπαθώς.
ΣΥΜΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΕΜΠΑΘΕΙΑ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Και οι δύο λέξεις μας αυτές μπήκαν στα Αγγλικά λίγο πετσοκομμένες και με κατάληξη το ελληνικό Υ, το Υ γκραίκουμ, που έλεγαν οι Λατίνοι. Έτσι κατέληξαν ως αγγλικές λέξεις Sympathy και Empathy, αλλά οι σημασίες τους υπέστησαν καθ’ οδόν μερικές σημαντικές σημασιολογικές αλλαγές οι οποίες μάς δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα στη χρήση τους.
Για την SYMPATHY μπορούμε να διακρίνουμε τις εξής σημασίες: There was an instant sympathy between the two men. Υπήρχε μία άμεση συμπάθεια μεταξύ των δύο ανδρών. Εδώ έχει τη σημασία της φιλίας, της κατανόησης, της αρμονίας. Επίσης: Your plan has my complete sympathy = υποστήριξη, έγκριση και εύνοια. Και: He felt tremendous sympathy for the war orphans = Ένιωσε τρομερό ενδιαφέρον για τα ορφανά του πολέμου. Τέλος, η συμπάθεια ως Sympathy κατέληξε να σημαίνει και «Συλλυπητήρια» στα Αγγλικά, κρατώντας την αρχική ελληνική σημασία της ανθρώπινης συναισθηματικής σημασίας, δηλαδή, ως έκφραση τής συμμετοχής στη λύπη και στο πένθος τού άλλου..
Για την EMPATHY μπορούμε να διακρίνουμε τις ακόλουθες σημασίες όπου αναγνωρίζονται τα συναισθήματα που εκφράζονται μέσω των άλλων. I did not have empathy for the characters. She’d been incapable of empathy or remorse. In business, you develop empathy simply by putting your customer first. Διάφοροι θεωρητικοί έχουν δώσει διάφορες αποχρώσεις στη λέξη αυτή. Έτσι η empathy ξαναήρθε σε μας με μία νέα σημασία που στα Ελληνικά αποδόθηκε ως “ενσυναίσθηση” και είναι η ακριβής μετάφρασή της σε όλα τα παραπάνω παραδείγματα..
Το ίδιο έγινε και σε αρκετές άλλες ελληνικές λέξει όπως: Sycophant = κόλακας, όχι συκοφάντης, Organic food = βιολογικά, όχι οργανικά, Dramatic = εντυπωσιακός όχι δραματικός, Eulogy = επικήδειος, όχι ευλογία, Physical = σωματικός, όχι φυσικός, Clinical = ανθρώπινος, όχι κλινικός κ.ά.
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Συμφωνώ απόλυτα με τον πρόλογο του βιβλίου του Νίκου Σαράντου «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία», όπου σημειώνει τα εξής: «Έχουν όντως οι λέξεις τη δική τους ιστορία; Ασφαλώς ναι.
Οι λέξεις γεννιούνται, μεγαλώνουν, μεταναστεύουν σε άλλες χώρες. Καθώς ενηλικιώνονται, πολλές φορές αλλάζουν σημασία, περίπου όπως οι άνθρωποι αλλάζουν επάγγελμα. Πολλές λέξεις γεννούν άλλες& και κάποτε, οι λέξεις πεθαίνουν. Μόνο που, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, οι λέξεις μπορεί και να ανασταίνονται -αν και όχι πάντοτε με επιτυχία».
