Την Δευτέρα 2 Φεβρουαρίου 2015, άνοιξαν τα σχολεία σε όλη την Επικράτεια της Αυστραλίας. Η νέα σχολική χρονιά αρχίζει και όλοι οι μαθητές, δάσκαλοι και καθηγητές θα μπουν και θα συναντηθούν για πρώτη φορά μέσα στην τάξη.
Την αίθουσα διδασκαλίας την ονομάζουμε τάξη. Σκεφτήκατε ποτέ τι σημαίνει η λέξη μας τάξη που έχει τόσες σημασίες; Μία οργάνωση των πραγμάτων ονομάζεται τάξη: βάζω σε τάξη ή ακόμη από την ίδια ρίζα = τα τακτοποιώ όλα, τα βάζω στη σειρά.
Λέμε: Είμαι στην πρώτη τάξη στο σχολείο, αλλά είμαι και στην εύπορη τάξη των πολιτών. Έρχονται οι δυνατοί του κόσμου και φέρνουν μία νέα τάξη πραγμάτων. Ανακαλώ κάποιον και τον φέρνω πίσω στην τάξη. Η τελευταία δικτατορία στην Ελλάδα έλεγε το περίφημο «ησυχία, τάξη και ασφάλεια»!
Όσοι ζούμε στις πόλεις είμαστε η αστική τάξη. Σχεδόν όλοι μας ανήκουμε στην εργατική τάξη. Μερικά ζώα ανήκουν στην τάξη των σαρκοφάγων. Ένα σύνολο μαθητών αποτελεί την ανωτέρω σχολική τάξη, αλλά και η αίθουσα όπου γίνονται τα μαθήματα λέγεται τάξη. Για να τελειώσεις το Δημοτικό πρέπει να περάσεις τις έξι τάξεις. Άρα, όπως βλέπετε, η γονιμότητα της λέξης τάξη στην παραγωγή εννοιών δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη. Ο καθένας μας την καλλιεργεί όπως θέλει.
Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΡΧΗ
Φαίνεται πως στην αρχή είχαμε το ρήμα τάσσω ή και τάττω που σημαίνει θέτω σε τάξη. Το διπλό σσ ή ττ δικαιολογείται από το θέμα ταγ- και το πρόσφυμα j που έγινε ταγ+jω. Το γ και j συγχωνεύτηκαν και έγιναν σσ και ττ και μας έδωσαν το τάσσω και τάττω. Στη συνέχεια από εδώ γεννήθηκαν πολλές λέξεις μας όπως: τάξη, τακτικός, τακτός, τακτέον, σύνταξη, σύνταγμα και πολλές άλλες όπως θα δούμε παρακάτω. Στη Μεσαιωνική περίοδο το τάσσω έγινε τάζω και έτσι οι κυβερνήσεις… «τάζουν λαγούς με πετραχήλια».
Σαν τη σύνταξη και το σύνταγμα, το τάσσω γέννησε/παρήγαγε πάρα πολλές σύνθετες λέξεις: συνταγματάρχης, συνταγματικός, συνταγματικότητα, συνταγματολόγος μέχρι και την … Πλατεία Συντάγματος!
ΠΡΩΤΗ ΑΣΚΗΣΗ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΙΑ ΤΟ 2015
Μπαίνοντας στην τάξη σήμερα, η πρώτη Άσκηση Γραμματικής για τους μαθητές μου της τελευταίας τάξης στο Γυμνάσιο, θα είναι η παρακάτω, η οποία θα πρέπει γίνει μέσα σε μόνο δέκα λεπτά.
«Να σχηματίσετε 20 έως και 30 σύνθετες λέξεις -με όλες τις προθέσεις- με το ρήμα τάσσω, χωρίς να χρησιμοποιήσετε το σχολικό σας λεξικό». Ο χρόνος σας αρχίζει τώρα!
ΚΑΙ Η ΓΡΑΠΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Από τα προηγούμενα χρόνια μας στα θρανία, γνωρίζουμε τις 18 προθέσεις μας με τις οποίες κάνουμε τις σύνθετες λέξεις που πάντοτε έχουν δυναμικό εκτόπισμα και ομορφαίνουν το λόγο μας.
Οι 6 μονοσύλλαβες είναι: εις, εν, εκ/εξ, προς, προ, και συν. Οι 12 δισύλλαβες: ανά, δια, κατά, μετά, παρά, αντί, αμφί, επί, περί, από, υπό και υπέρ. Με πρώτο συνθετικό αυτές και δεύτερο το τάσσω έχουμε:
Μονοσύλλαβες: Εις=0. Εν= εντάσσω, ένταση, εντατικός. Εκ/εξ=0. Προς=προστάζω, προσταγή, πρόσταγμα. Προ=προτάσσω, πρόταση, προτακτικός. Συν=συντάσσω, σύνταξη, συντεταγμένος.
Δισύλλαβες: Ανά=ανατάσσω, ανάταξη. Δια=διατάσσω, διατάζω, διάταγμα, διατακτικός. Κατά=κατατάσσω, κατάταξη. Μετά=μετατάσσω, μετάταξη. Παρά=παρατάσσω, παράταξη. Αντί=αντιτάσσω. Αμφί=0. Επί= επιτάσσω, επίταξη, επιταγή. Περί=0. Από=αποτάσσω, απόταξη, (αποτάσσομαι = απεταξάμην τον σατανά!). Υπό= υποτάσσω, υποταγή, υπόταση. Υπέρ=υπέρταση, υπερτασικός. Σύνολο: 35 σύνθετες λέξεις. Υπάρχουν και πολλές-πολλές άλλες. Ο μαθητής που μπόρεσε να συνθέσει 20 μόνο λέξεις, πήρε Άριστα! ( Μερικοί έκαναν και διπλοσύνθετα όπως αντι-παρα-τάσσω).
ΤΟ ΤΑΣΣΩ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ
Η Αγγλική μέσω της λατινικής γλώσσας αφομοίωσε το τάσσω και πήρε όλα τα παράγωγά του όπως: Tactics, tactical, syntax, syntactical. Το βαλσάμωμα των ζώων (τάσσω το δέρμα) το έκαναν νέα λέξη taxidermy. Στο Λάτιο το τάσσω το έβαλαν στο δικό τους κλιτικό σύστημα και έγινε tangere και δημιούργησαν νέες λέξεις και από αυτές η Αγγλική τις οικειοποιήθηκε και τις έβαλε στο δικό της γλωσσικό σύστημα. Έτσι από το τάσσω έχουμε τις αγγλικές λέξεις: tangent=η εφαπτομένη, attain=επιτυγχάνω, contact=επαφή, contingent=απόσπασμα, entire=ολόκληρος, tact=(και για μας) τακτ, tangible=απτός, task=εργασία, καθήκον, taste=δοκιμάζω, γεύση και πολλές – πολλές άλλες για να μην σας κουράζω.
Τέλος πρέπει να σημειώσουμε πως από το τάσσω έγινε και το… ταξέσιο! Τα βλέπετε πώς μας παρουσιάστηκε το TAX και TAXATION; Με τη φορολογία βάζεις ΤΑΞΗ στο κράτος! Αυτό ούτε καν το είχατε σκεφτεί, αν και πληρώνετε… ταξέσιο τόσες δεκαετίες! Μέσα από τα βιβλία όμως πηγάζει ολόθερμη η Ελληνική Γλώσσα και ο Ελληνισμός μας!
ΚΑΙ ΩΣ ΕΠΙΜΥΘΙΟ
Οι λέξεις έχουν μέσα τους μια στοιχειωμένη δύναμη που δεν λένε να σε αφήσουν ήσυχο. Με αυτές ανακαλύπτεις και τον εαυτό σου. Όσο για τους ποιητές, αυτοί είναι άκρως ερωτευμένοι με αυτές σε καθημερινή βάση. Ρωτήστε τους, θα σας διαβεβαιώσουν του λόγου το ασφαλές. Μέσα σε αυτές προσπαθούν να βρουν το νόημα της ζωής και γίνονται φιλόσοφοι. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και οι ετυμολόγοι – όπου βρίσκεστε και εσείς – και όλοι μαζί θαυμάζουμε το πώς η Φιλοσοφία ζει μέσα σε αυτές και έτσι ο Πολιτισμός διαιωνίζεται!
Ευχόμαστε ΚΑΛΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ σε όλους: Μαθητές, Γονείς και Δασκάλους.
