«Το Θέατρο Τέχνης του κ. Κουν πιστεύει ακόμα στα θαύματα»

«Δεν κάνουμε Θέατρο για το Θέατρο, δε κάνουμε Θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας. Το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς ψυχικά πλούσιους και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας. Το Θέατρο Τέχνης είμαστε εσείς και εμείς μαζί…»

Κάρολος Κουν

Η γνωστή ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας, μεταφράστρια και από το 2014 νέα καλλλιτεχνική διευθύντρια του ιστορικού Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν στην Αθήνα, Μαριάννα Κάλμπαρη, μιλά αποκλειστικά στο «Νέο Κόσμο» για τον Ελληνισμό της Αυστραλίας και το θέατρο ως δίαυλο επικοινωνίας των ομογενών με τη Μητέρα – Πατρίδα, την προσωπικότητα του διεθνούς θεατρανθρώπου και δάσκαλου Κουν, το σημερινό εναλλασσόμενο ρεπερτόριο, το έργο που σκηνοθετεί στο υπόγειο του Κουν του Μαρβώ με τον τίτλο «Το νησί των σκλάβων» και την κρίση στην Ελλάδα. Απόφοιτος του Θεάτρου Τέχνης του Κ. Κουν και της Σορβόννης, έχει καθιερωθεί στο ελληνικό θέατρο με την πειραματική ματιά της και λέει ότι πιστεύει στα θαύματα, όπως και ο μεγάλος διεθνής θεατράνθρωπος μας.

Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΜΑΣ

Ο ΚΑΡΟΛΟΣ ΚΟΥΝ

Το Θέατρο Τέχνης από την ίδρυσή του το 1942 στην Αθήνα μέχρι σήμερα υπηρετεί το ελληνικό και ξένο ρεπερτόριο με το ίδιο πάθος, ύφος και ζήλο προσφέροντας στο κοινό γνώση, ποιότητα και μια διαφορετική λοξή φρέσκια και πειραματική ματιά στα έργα. Προσωπικά, δεν είχα την τύχη να γνωρίσω από κοντά τον μεγάλο μας δάσκαλο Κάρολο Κουν, αλλά είχα την τύχη να δω παραστάσεις του, είναι σαν να τον είχα γνωρίσει. Βέβαια, από τους δασκάλους μου Γιώργο Λαζάνη και Μίμη Κουγιουμτζή είχα ακούσει τα πάντα γύρω από την προσωπικότητα και το έργο του Κουν, η μορφή του και η μέθοδός του καθιέρωσαν τον τρόπο που βλέπω την Τέχνη και τη ζωή ακόμα και σήμερα. Μου είναι χρήσιμο πολύ το γεγονός ότι ως σπουδάστρια στη Σχολή του Κουν, έμαθα να κάνω τα πάντα στο θέατρο – να κουβαλάω σκηνικά, να πουλάω προγράμματα και να παίζω όλους τους ρόλους, δηλαδή εκεί έμαθα να λειτουργώ ως μέρος του συνόλου μέσα από μια συλλογικότητα. Έμαθα εκεί ότι το θέατρο είναι συλλογική δουλειά και ότι δεν υπάρχουν μικροί και μεγάλοι ρόλοι, είμαστε όλοι εργάτες. Το σημαντικότερο, όμως, που κρατάω από το Θέατρο Τέχνης είναι το πείσμα και η υπομονή, αλλά και η πίστη στα θαύματα που έλεγε και ο Κουν. Πιστεύω στα θαύματα πολύ.

Ο δάσκαλός μας είχε πάντα τις κεραίες του ανοικτές σε ό,τι συνέβαινε γύρω του. Παρ’ ότι ήταν κλεισμένος στο Υπόγειο του θεάτρου, ήξερε τα πάντα γύρω από το θέατρο παγκοσμίως, άλλαζε και συνεχώς εξελισσόταν αφουγκραζόμενος την εποχή. Πάντα συμβάδιζε με την εποχή του και καλλιτεχνικά η πορεία του ήταν σε μια διαρκή εξέλιξη. Έδινε μεγάλη βαρύτητα στο φυτώριο των νέων καλλιτεχνών, στο νέο αίμα, οι παραστάσεις του δεν ήταν μουσειακές με τη στενή σημασία του όρου, αλλά είχαν απήχηση στο κοινό της εποχής του με το νεωτεριστικό αέρα του.

Γι’ αυτό ήταν αγαπητός και στο εξωτερικό, όπου είχε βραβευτεί πολλές φορές για τις παραστάσεις συνόλου που έκανε. Μέσα στο Θέατρο Τέχνης γεννήθηκαν ένα πλήθος νέοι Έλληνες συγγραφείς, μεταξύ των οποίων οι Γ. Σεβαστίκογλου, Α. Σολωμός, Δημ. Κεχαΐδης, Ιακ. Καμπανέλλης, Λ. Αναγνωστάκη, Γ. Σκούρτης, Μ. Ευθυμιάδης, Γ. Αρμένης, Ε. Χαβιαρά, Δ. Λιτινάκη, Μ. Λαϊνά, Γ. Χρυσούλης, Θ. Βαλτινός, Π. Μεντής κ.ά.

Ο Κουν κατάφερε να δημιουργήσει μια πρωτοποριακή για την εποχή του Σχολή κάνοντας ένα θέατρο συνόλου που μάγευε τους θεατές. Παράλληλα, εκπαίδευσε νέες γενιές ηθοποιών και τους μπόλιασε με το ήθος και το πάθος του. Ακόμη, στο Θέατρο Τέχνης γεννήθηκε για το ελληνικό κοινό ο Ουίλλιαμς, ο Μίλλερ, ο Λόρκα, ο Μπρεχτ, ο Αρραμπάλ, ο Μπέκετ, ο Γκομπρόβιτς, ο Ζενέ, ο Φο, ο Ρουζάντε, ο Έρντμαν, ο Ρουζέβιτς, ο Μποντ, ο Στράους, ο Ροντρίγκες, ο Μπέρνχαρντ, ο Κολτές κ.ά. Σημαντική υπήρξε η προσφορά του δασκάλου μας Κουν στην έρευνα και τη μελέτη του αρχαίου δράματος, που έμελλε να του χαρίσει παγκόσμια φήμη, σεβασμό και αναγνώριση. «Πλούτος», «Όρνιθες», «Πέρσες», «Βάτραχοι», «Λυσιστράτη», «Οιδίπους Τύραννος», «Αχαρνής», «Επτά επί Θήβας», «Βάκχες», «Ειρήνη», «Τρωαδίτισσες», «Ιππείς», «Ορέστεια», «Σφήκες», «Προμηθέας Δεσμώτης», «Ηλέκτρα», «Θεσμοφοριάζουσες», «Αγαμέμνων», «Φιλοκτήτης», «Ιφιγένεια εν Αυλίδι», «Νεφέλες», «Μήδεια», «Άλκηστις», «Ορέστης».

Αλησμόνητες είναι οι παραστάσεις του Κουν στο «Θέατρο των Εθνών» με τις «Όρνιθες» το 1962 (Α» Βραβείο), με τους «Πέρσες» το 1965, με την «Ειρήνη» και τον «Οιδίποδα Τύραννο» το 1979. Δεν είναι τυχαίο ότι όλοι οι σημαντικοί άνθρωποι της τέχνης εκείνης της εποχής συνεργάστηκαν μαζί του, όπως ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Μάνος Χατζιδάκις, η Ραλλού Μάνου, η Ζουζού Νικολούδη κ.ά. Το Θέατρο Τέχνης έχει ταξιδέψει επί Κουν στα μεγάλα διεθνή Φεστιβάλ της Ζυρίχης, του Ισραήλ, της Βενετίας, της Βιέννης, του Βελιγραδίου, της Φλάνδρας, της Βαρσοβίας, της Φλωρεντίας, του Αμβούργου, του Βερολίνου, της Βόννης, του Άμστερνταμ, της Στουττγάρδης, της Στοκχόλμης, του Όσλο, του Ελσίνκι, των Βρυξελλών κ.ά. Σήμερα ακολουθούμε το όραμά του με δέος και αγωνία, συνεχίζουμε το έργο του με καθοδηγητή τη σκέψη του με μια νέα ταυτότητα του Θεάτρου Τέχνης στο δρόμο το δικό του.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

Με μότο το στίχο «Να μείνω έξω, στ’ ανοιχτά» που έγραψε ο Κάρολος Κουν στο ποίημα του «Του κήπου η πόρτα» συνεχίζουμε το ρεπερτόριό μας με ένα πρόγραμμα που δίνει προτεραιότητα στο ελληνικό έργο και σηματοδοτείται από συνεργασίες με άλλους φορείς, το επιβάλλει και η εποχή μας, λόγω της κρίσης και της ανυπαρξίας κρατικών επιχορηγήσεων.

Ο Κώστας Καπελώνης, ο Νίκος Μαστοράκης, ο Δημήτρης Δεγαΐτης, η Μαρία Μαγκανάρη, η ομάδα Blitz, η Άντζελα Μπρούσκου, ο Γιάννος Περλέγκας και πολλοί ακόμα καλλιτέχνες ηθοποιοί και σκηνοθέτες συμμετέχουν στις φετινές παραγωγές που παρουσιάζονται στις δυο σκηνές του θεάτρου μας. Ανεβάζω στις 31 Ιανουαρίου «Το Νησί των σκλάβων» του Μαριβώ, γραμμένο το 1725, ένα έργο επίκαιρο και σήμερα, είναι το πιο πολιτικό έργο του Γάλλου δραματουργού. Οι ήρωες του Μαριβώ είναι Έλληνες που ναυάγησαν σε ένα νησί και αλλάζουν ρούχα – οι σκλάβοι γίνονται αφέντες και οι αφέντες δούλοι. Η σκηνοθετική μου άποψη είναι η μεταφορά του έργου του Μαριβώ στη σημερινή εποχή της κρίσης και της σκλαβιάς στο χρήμα. Επίσης, συνεχίζουμε τη θεατρική σεζόν με τη δεύτερη θεματική μας ενότητα – «Άγρια Εποχή», με αφιέρωμα στο γαλλικό θέατρο στο Υπόγειο του Κουν σε συνεργασία με την πρεσβεία της Γαλλίας στην Αθήνα με τον υπότιτλο «Ο Θάνατος της Αθωότητας» . Οι συνεργασίες είναι το μόνο που μας σώζει αυτήν τη στιγμή, λόγω της έλλειψης επιχορηγήσεων του υπουργείου Πολιτισμού. Παράλληλα, στη δεύτερη πειραματική σκηνή μας με τον υπότιτλο «Ο Θάνατος της Πνευματικότητας» ανεβαίνουν ένα γερμανικό έργο του Μπέρχαρντ, σε σκηνοθεσία του Γιάννου Περλέγκα και το καινούργιο έργο της Λένας Κιτσοπούλου «…Η Ανουσιότητα το να ζεις». Συλλογικότητα και εξωστρέφεια είναι το ζητούμενο σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά με ανταλλαγή ιδεών και συναισθημάτων, επειδή πιστεύω στην τέχνη της φαντασίας, του οράματος και της δημιουργίας.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η Αριστερά φέρνει την Ελπίδα και ο κόσμος πρέπει να συνεχίζει να ελπίζει, αλλά είναι τόσο τρομοκρατημένοι και απελπισμένοι οι Έλληνες πολίτες που θέλουν να κόψουν τα φτερά τους και τα όνειρά τους. Η Ελλάδα σήμερα μου θυμίζει την γυναίκα που την δέρνει και κακοποιεί ο άνδρας της και αυτή δεν αντιδρά, επειδή φοβάται ότι έξω μπορεί να βρει χειρότερα πράγματα. Αφού σε σπάει στο ξύλο και σου φέρεται φρικτά, σε τσακίζει, αν φοβάται ο κόσμος την αλλαγή, τι άλλο θα πάθει, τι μπορεί χειρότερο να πάθει; Γιατί να φοβάσαι τόσο πολύ τον άγνωστο.

Ας εμπιστευτούμε την Αριστερά για να μη σταματήσουν τα όνειρά μας και να συνεχίσουμε με πάθος και αγάπη το έργο μας και τη ζωή μας. Επίσης, παρ’ ότι βιώνουμε μια πρωτόγνωρη κρίση, ο κόσμος έχει ανάγκη το θέατρο, αυτό φαίνεται και από την προσέλευση του κόσμου στα θέατρα της Αθήνας, μεγαλύτερη και από πριν από 10 χρόνια στην εποχή της ευημερίας. Φέτος μόνο στην Αθήνα έχουν ανέβει 1400 παραστάσεις, ενώ εμείς στο Θέατρο Τέχνης έχουμε πάντα εναλλασσόμενο ρεπερτόριο με έργα Ελλήνων και ξένων δραματουργών. Αυτά να τα βλέπουν οι πολιτικοί μας που έπαψαν τη χρηματοδότηση όλων των θεάτρων στην Ελλάδα.

ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ

Πάντα με συγκινούσε η ιδέα ότι τόσο μακριά μας, στην Αυστραλία, υπάρχει αυτός ο πυρήνας των Ελλήνων που δημιουργούν και φτιάχνουν μια νέα άλλη ζωή εκεί, αλλά δεν ξεχνούν την Πατρίδα τους. Εγώ προσωπικά και ως Θέατρο Τέχνης του Κουν θα ήθελα να έχουμε πιο στενή επαφή, να χτίσουμε τις γέφυρές μας με την Ομογένεια της Αυστραλίας και όχι μόνο αλλά κυρίως στην Αυστραλία όπου ο Ελληνισμός διαπρέπει και να μπορέσουμε από κοινού να γνωριστούμε καλύτερα. Το Θέατρο Τέχνης είναι μια κοιτίδα πολιτισμού, είναι το παρελθόν μας, είναι το παρόν μας και το μέλλον μας.

Δηλαδή, το Θέατρο Τέχνης του Κουν και το Εθνικό Θέατρο είναι οι δυο αρχαιότεροι και μεγαλύτεροι θεατρικοί ιστορικοί οργανισμοί στην Ελλάδα. Έχουμε τρομερή ανάγκη στήριξης, είτε ταξιδεύοντας με παραστάσεις στην Αυστραλία, είτε με συνεργασίες ή οποιοδήποτε άλλο τρόπο που κρίνει η ομογένεια ότι μπορεί να μας φέρει πιο κοντά. Η εσωστρέφεια δεν βοηθά κανένα, πρέπει να είμαστε ενωμένοι και να αναζητούμε συνεργασίες, όπως έχω ξεκινήσει στην Αθήνα με τις ξένες πρεσβείες και άλλους φορείς.

Θα ήθελα να ξεκινήσουμε να ταξιδεύουμε ξανά όπως στην εποχή του Κουν με παραστάσεις στο εξωτερικό και ειδικά εκεί που υπάρχει Ελληνισμός, αλλά δεν είναι εύκολο πια λόγω της οικονομικής κρίσης. Αλλά αν βρεθούν οι τρόποι θα μπορούσαμε ξανά να αναβιώσουμε το όραμα του μεγάλου διεθνή μας θεατρανθρώπου. Ο Ελληνισμός της Αυστραλίας είναι αυθεντικός και αληθινός, θέλουμε ως Θέατρο Τέχνης να γνωριστούμε καλύτερα.