Μετά από την Αναγέννηση και μέχρι σήμερα, σε ένα διάστημα μόνο 500 ετών, ανοικοδομήθηκε το απέραντο οικοδόμημα της σύγχρονης επιστήμης, η οποία στηρίχθηκε στις αρχαιοελληνικές απαρχές.
Σήμερα, όμως, η επιστήμη δίνει την εντύπωση ότι μπορεί να εξηγήσει τα πάντα. Εάν είναι έτσι τα πράγματα, ποιος έχει την ικανότητα να την κρίνει; Μήπως μερικά πράγματα έχουν πάρει λάθος δρόμο;
ΤΙ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ;
Ο όρος Μεταφυσική πρωτοεμφανίστηκε κατά τον πρώτο αιώνα π.Χ., από τον Ανδρόνικο τον Ρόδιο, μάλλον τυχαία, κατά τη διάρκεια κατάταξης των έργων του Αριστοτέλη. Ο Ανδρόνικος τοποθέτησε, μετά το έργο του Αριστοτέλη με το όνομα “Φυσικά”, το σύγγραμμα πάλι του Αριστοτέλη με το όνομα “Πρώτη Φιλοσοφία”. Έτσι, η “Πρώτη Φιλοσοφία” έμεινε στην ιστορία ως το έργο του Αριστοτέλη που ακολουθεί το σύγγραμμα “Φυσικά”, δηλαδή αυτό που ήταν μετά τα “Φυσικά”.
Το «Μετά τα Φυσικά» κατέληξε σε νέο τίτλο ως «Μεταφυσικά» ή «Μεταφυσική».
Με λίγα λόγια, η «Μεταφυσική» ερευνά την αρχή των πάντων: το πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος, γιατί έχουμε το φως και το σκοτάδι και όλα τα άλλα ερωτήματα και πράγματα. Το αντικείμενο της «Μεταφυσικής Φιλοσοφίας» είναι το ίδιο με το αντικείμενο που πραγματευόταν το έργο του Αριστοτέλη “Πρώτη Φιλοσοφία”, ασχολείται δηλαδή με την έρευνα των πρώτων αρχών και αιτιών.
Η ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ
Στο πλαίσιο των φυσικών επιστημών, επιχειρείται να καθοριστεί η πραγματικότητα όπως μπορεί να συλληφθεί εμπειρικά. Η Μεταφυσική, όμως, σήμερα αναφέρεται σε έναν υπερβατικό κόσμο, σε έναν κόσμο ο οποίος υπερβαίνει τα όρια της εμπειρίας και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να γίνει αντιληπτός με την παρατήρηση, το πείραμα και τις μεθόδους των φυσικών επιστημών. Κατέληξε έτσι η Μεταφυσική να συνδεθεί, άκρως εσφαλμένα, με άλλες εκδηλώσεις, όπως είναι η θρησκεία και ο μυστικισμός. Η θρησκεία, όμως, στηρίζεται στην πίστη και ο μυστικισμός σε έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα εμπειρίας του νου.
Πολλοί φιλόσοφοι έτσι αμφισβήτησαν την εγκυρότητα της Μεταφυσικής και δεν δίστασαν να αποφανθούν πως η Μεταφυσική δεν περιλαμβάνει τίποτε άλλο, παρά μόνο σοφιστείες και φαντασιώσεις. Άλλοι, πάλι, απέρριψαν κάθε δυνατότητα της Μεταφυσικής να παράσχει στον άνθρωπο έγκυρη γνώση.
Η Μεταφυσική δέχτηκε την πιο σφοδρή κριτική από τους φιλοσόφους του λεγόμενου Κύκλου της Βιέννης οι οποίοι είπαν πως η θεωρία της Μεταφυσικής δεν είναι τίποτε άλλο, παρά μόνο «καθαρές ανοησίες».
ΠΑΡΑΦΥΣΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ
Η μελέτη του παραφυσικού, όμως, έχει ξεπεράσει τα όρια του απλού στοχασμού και αποτελεί σήμερα πεδίο επιστημονικού πειραματισμού και ανάλυσης. Φαίνεται ότι η Μεταφυσική όμως -που πέρασε από τα παραπάνω στάδια- μεταλλάχθηκε από έναν κλάδο της Φιλοσοφίας σε ένα νεότευκτο επιστημονικό πεδίο, αρχίζοντας να χρησιμοποιεί επιστημονικά εργαλεία στην αναζήτηση της: το πείραμα, τη στατιστική κ.λπ. Η Μεταφυσική έγινε πεδίο επιστημονικής έρευνας, κάτι που σταδιακά την οδήγησε στη μετατροπή της σε μία «νέα επιστήμη».
Το 1882 ιδρύθηκε η εταιρία Ψυχικών Ερευνών στο Λονδίνο (British Society for Psychical Research), με κύριο στόχο τη μελέτη παραφυσικών και ψυχικών φαινομένων μέσω αυστηρά επιστημονικής προσέγγισης. Και στην Ελλάδα ιδρύθηκε παρόμοια εταιρία με κάποια επιτεύγματα στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα.
Η δράση της εταιρίας Ψυχικών Ερευνών, όμως, στην Ελλάδα έφτασε στο τέλος της. Τα πειράματα τελείωσαν, τα ανατρεπτικά αποτελέσματα σύντομα λησμονήθηκαν, τα νέα πεδία γνώσης στα οποία οδηγείτο η επιστημονική κοινότητα θόλωσαν ξανά, η «επιστήμη» σταδιακά διαχωρίστηκε από τη «μεταφυσική».
ΤΟ ΠΑΡΑΦΥΣΙΚΟ ΤΟΝ 21Ο ΑΙΩΝΑ
Πέρα, όμως, από το φιλολογικό ενδιαφέρον, το παραφυσικό δεν έχει βρει καμία θέση στα ελληνικά πανεπιστήμια του 21ου αιώνα. Πολλοί λένε ότι τα παραφυσικά φαινόμενα είναι, μεν, άγνωστα, αλλά αποτελούν ένα υπαρκτό πεδίο, το οποίο επί αιώνες ηθελημένα αγνοεί το ανθρώπινο γένος. Η Μεταφυσική Φιλοσοφία -λένε- μπορεί να ωθήσει τον άνθρωπο σε εξολοκλήρου νέα πεδία γνώσης, ενώ η έρευνα παραφυσικών φαινομένων να τον βοηθήσει να κατανοήσει τον ίδιο τον άνθρωπο και τις άγνωστες δυνάμεις του.
Συμπεραίνουν ότι σε έναν κόσμο όπου αυτό που ο άνθρωπος ονόμασε «φυσικό» κατέχει την ίδια θέση με το «παραφυσικό», αυτά που γνωρίζουμε είναι πολύ λιγότερα από αυτά που αγνοούμε!
Μετά από αυτή την πολύ σύντομη, αλλά μάλλον πληροφοριακή αναφορά, η ίδια παραπάνω ερώτηση παραμένει αναπάντητη: Μήπως μερικά πράγματα έχουν πάρει λάθος δρόμο; Μπορεί να υπάρχει σήμερα Μεταφυσική Φιλοσοφία και «Επιστήμη»; Ποιο είναι, όμως, το πεδίο της δράσης της;
Αυτό είναι ένα ερώτημα για όλους τους φίλους της Στήλης. Τι απάντηση λέτε ότι μπορεί να δοθεί σε ένα μάλλον θολό θέμα το οποίο είναι και σοβαρό, αλλά και πολύ συζητήσιμο;
