Η συμμετοχή των στρατιωτικών δυνάμεων της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας (Anzac) στην εκστρατεία της Καλλίπολης, που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1915, έχει μεγάλη συναισθηματική αξία για τους Αυστραλούς. Για πρώτη φορά συμμετείχαμε ως ενωμένο έθνος σε μια διεθνή σύγκρουση, καθώς οι Πολιτείες της Αυστραλίας είχαν ενωθεί σ’ ένα ομόσπονδο κράτος, μόλις, το 1901. Ο μεγάλος αριθμός Αυστραλών νεκρών στην Καλλίπολη (σε μια χαρακτηριστική στρατιωτική αποτυχία), καθώς και σε πολλά άλλα μέτωπα του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, είχε έντονο αντίκτυπο στην αυστραλιανή κοινωνία. Πολλά έχουν γραφτεί για εκείνη την περίοδο, με εξέχον παράδειγμα το εμβληματικό μυθιστόρημα «My Brother Jack» του Αυστραλού συγγραφέα George Johnston, το οποίο γράφτηκε στην Ύδρα πριν από 50 χρόνια.
Σχεδόν κάθε αυστραλιανή πόλη έχει μεγάλα ή μικρά μνημεία αφιερωμένα στους Anzac και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχοντας τότε πληθυσμό που δεν ξεπερνούσε τα πέντε εκατομμύρια, πάνω από 400.000 Αυστραλοί εστάλησαν στο μέτωπο, 60.000 σκοτώθηκαν, ενώ 156.000 τραυματίστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν. Οι περισσότερες αυστραλιανές οικογένειες επηρεάστηκαν από τις επιπτώσεις του πολέμου, βιώνοντας προσωπικά την απώλεια και τη θλίψη.
Τελετές μνήμης για τους Anzac τελούνται κάθε χρόνο την 25η Απριλίου, στη Χερσόνησο της Καλλίπολης στην Τουρκία, στην Αυστραλία αλλά και στις χώρες όπου Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιώτες και γυναίκες έχασαν τις ζωές τους. Η συμμετοχή των νεότερων γενιών Αυστραλών στις τελετές αυτές αυξάνεται ολοένα και περισσότερο, ενώ το ενδιαφέρον για μια θέση στις εκδηλώσεις μνήμης στην Καλλίπολη ξεπέρασε κατά πολύ τα διαθέσιμα όρια.
Η Ημέρα του Anzac δεν έχει στοιχεία θριαμβολογίας. Αυτό που στην ουσία τιμούμε είναι η ενηλικίωση του νεαρού έθνους μας, ενώ αποτίνουμε φόρο τιμής σε όσους έδωσαν τη ζωή τους υπηρετώντας την πατρίδα εν καιρώ πολέμου. Θυμόμαστε με υπερηφάνεια ότι η χώρα μας οφείλει τη σημερινή της ταυτότητα στη δική τους θυσία. Τιμούμε τους συμμάχους μας, ενώ τείνουμε κλάδο ελαίας σε παλιούς μας αντιπάλους.
Ισχυροί δεσμοί φιλίας, ιδιαίτερα ανθεκτικοί στον χρόνο, αναπτύχθηκαν ανάμεσα στην Αυστραλία και την Ελλάδα κατά τη διάρκεια των δύο Παγκόσμιων Πολέμων. Η Λήμνος αποτέλεσε ορμητήριο και νοσηλευτικό σταθμό κατά τη διάρκεια της εκστρατείας της Καλλίπολης. Ο ρόλος της Λήμνου ήταν ιδιαίτερα γνωστός σε μια ολόκληρη γενιά Αυστραλών έως και το 1941. Με το πέρασμα, όμως, των ετών αλλά και με τους ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς που δημιουργήθηκαν από τις κοινές μάχες Αυστραλών και Ελλήνων για την υπεράσπιση της Ελλάδας -και ιδιαίτερα της Κρήτης- το 1941, τα γεγονότα του 1915 ξεθώριασαν κάπως στη συλλογική μνήμη των Αυστραλών. Η μάχη των δύο λαών πλάι-πλάι, το 1941, απέκτησε εξέχουσα θέση σε οτιδήποτε σχετιζόταν με τους Anzac, κυρίως διότι Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί πολεμούσαν και πάλι μαζί σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά το 1915. Φέτος, όμως, ξεκίνησε μια καλά οργανωμένη εκστρατεία, κυρίως από Ελληνοαυστραλούς και ομογενειακές οργανώσεις Λημνίων, με σκοπό να ξαναθυμίσει, αλλά και να αναδείξει σε όλους την «ελληνική καρδιά του Anzac», για να χρησιμοποιήσω κι εγώ το σλόγκαν της συγκεκριμένης εκστρατείας.
Τις επόμενες ημέρες θα υπάρξει σημαντική παρουσία των πολιτικών και στρατιωτικών ηγεσιών των δύο χωρών, όπως και απλών ανθρώπων στη Λήμνο, προκειμένου να δοθεί η αρμόζουσα αναγνώριση του ιστορικού της ρόλου. Η αμέριστη υποστήριξη των τοπικών αρχών του νησιού υπήρξε ο κινητήριος μοχλός για την πραγματοποίηση των φετινών εκδηλώσεων μνήμης στη Λήμνο. Ένα πλοίο του Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού της Αυστραλίας, το HMAS Success, θα καταπλεύσει στη Λήμνο και στη συνέχεια στον Πειραιά, για να συμμετάσχει στην τελετή της Ημέρας του Anzac στην Αθήνα. Το πλοίο έχει πλήρωμα 235 ναύτες και από τον Δεκέμβριο του 2014 συμμετέχει σε επιχειρησιακή αποστολή στη Μέση Ανατολή. Το πλοίο θα είναι ανοικτό στο κοινό την 24η Απριλίου, από τις 10 το πρωί ώς τη 1 το μεσημέρι.
Όπως και τα προηγούμενα χρόνια, η τελετή μνήμης για τους Anzac στην Αθήνα θα πραγματοποιηθεί στο Κοινοπολιτειακό Κοιμητήριο του Φαλήρου, το Σάββατο 25 Απριλίου. Η τελετή θα ξεκινήσει στις 11 το πρωί και θα είναι ανοικτή στο κοινό.
Στο Φάληρο, όπως και σε όλα τα μνημεία ανά τον κόσμο για το Anzac, θα έχουμε την ευκαιρία να επαναλάβουμε το ίδιο μήνυμα: «Θα τους θυμόμαστε».
*Ο κ. John Griffin είναι πρέσβης της Αυστραλίας στην Ελλάδα.
