Σε κομβικό σημείο βρίσκονταν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ελλάδας και των Ευρωπαίων εταίρων της, όταν γράφονταν αυτό το άρθρο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, την Πέμπτη, 4 Ιουνίου αναμένεται να ανακοινωθούν τα μέτρα που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εκταμίευση της επόμενης δόσης του εναπομείναντος δανείου. Σημειωτέον πως η δόση αυτή είναι ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα, καθότι δεν υπάρχουν τα απαραίτητα δημόσια αποθέματα για την πληρωμή των μισθών και συντάξεων, αλλά και της πληρωμής των δόσεων για το δημόσιο χρέος.
Δεδομένου ότι ενώ στις ημέρες μας η Ελλάδα διέρχεται μια από τις δυσκολότερες περιόδους στην σύγχρονη ιστορία της, κάποια από τα πιο σημαίνοντα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ προτείνουν ρήξη με τους Ευρωπαίους εταίρους, ενώ άλλα μιλούν για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ και επιστροφή στην δραχμή, θα εξετάσω όσο πιο συνοπτικά γίνεται τις επιπτώσεις για τον ελληνικό λαό των επιλογών αυτών.
Εισαγωγικά σημειώνω πως το ευρώ είναι το κοινό νόμισμα 19 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το σύνολο των 28 κρατών που την απαρτίζουν. Από τα υπόλοιπα 9, το Ηνωμένο Βασίλειο (Βρετανία) και η Δανία δήλωσαν πως δεν επιθυμούν να υιοθετήσουν το ευρώ, ενώ τα εναπομείναντα 7 κράτη-μέλη δεν ικανοποιούν ακόμη τις προϋποθέσεις για να ενταχθούν στην Ευρωζώνη. Ο πληθυσμός των 19 κρατών-μελών της Ευρωζώνης ανέρχεται στα 340 εκατομμύρια άτομα.
Το ευρώ άρχισε να χρησιμοποιείται την 1η Ιανουαρίου 1999 ως εικονικό νόμισμα για πληρωμές χωρίς μετρητά. Τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα τέθηκαν σε κυκλοφορία την 1η Ιανουαρίου 2002.
Η ένταξη της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ έγινε το 2001, και την 1η Ιανουαρίου 2002, μαζί με 11 άλλες χώρες της Ευρωζώνης απέκτησε το κοινό νόμισμα ευρώ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ως σύνολο είναι η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.
Για το 2014, με βάση το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, οι τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, με μέτρο το δολάριο Αμερικής, ήταν οι ακόλουθες:
Ευρωπαϊκή Ένωση 18,5 τρισεκατομμύρια δολάρια
ΗΠΑ 17,4 » »
Κίνα 10,4 » »
Ιαπωνία 4,6 » »
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩ
Το ευρώ, ως νόμισμα της Ευρωζώνης, παρέχει πολλά πλεονεκτήματα στα 19 κράτη-μέλη της. Παράλληλα με την αποφυγή των συναλλαγματικών διακυμάνσεων που αντιμετωπίζουν χώρες με εθνικά νομίσματα, γεγονός που δημιουργεί μεγάλες δυσκολίες στο εξαγωγικό και εισαγωγικό εμπόριο, καθώς και στις επενδύσεις από πολυεθνικές εταιρείες, το ευρώ, ως κοινό νόμισμα, συμβάλλει στην μεγαλύτερη σταθερότητα της οικονομίας των κρατών-μελών της Ευρωζώνης.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, το ευρώ αυξάνει την επιρροή της Ευρωζώνης, και κατ’ επέκταση της ΕΕ, ως το νόμισμα του ισχυρότερου οικονομικού συνασπισμού στον κόσμο.
Η σταθερότητα του ευρώ, και η αυξανόμενη χρήση του στο διεθνές εμπόριο, δίνει στην Ευρωζώνη μια ισχυρή θέση σε διεθνείς χρηματοοικονομικούς οργανισμούς, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και η Παγκόσμια Τράπεζα
Επιπλέον, η ισχύς και σταθερότητα του ευρώ εξασφαλίζεται από το γεγονός ότι η ανεξάρτητη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση των νομισματικών ζητημάτων στην ΕΕ, και καθορίζει τα βασικά επιτόκια για τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης.
Αν και οι φόροι εξακολουθούν να επιβάλλονται από τα κράτη-μέλη της ΕΕ, και οι εθνικές κυβερνήσεις καταρτίζουν τους προϋπολογισμούς τους, υπάρχουν γενικοί κανόνες για θέματα της δημόσιας οικονομίας με στόχο την σταθερότητα, την ανάπτυξη και την απασχόληση.
Ένα άλλο πλεονέκτημα του ευρώ για τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης είναι το ότι εκλείπει ο κίνδυνος κερδοσκοπιών φαινομένων που συνήθως γίνεται εις βάρος των εθνικών νομισμάτων. Επιπλέον υπάρχουν και πολιτικά πλεονεκτήματα, καθότι δημιουργείται η αίσθηση της ενότητας μεταξύ των κρατών-μελών, παράλληλα με την ικανότητα ανταγωνισμού στο διεθνές εμπόριο με το δολάριο Αμερικής και το γιεν της Ιαπωνίας.
Δεν λείπουν όμως και τα μειονεκτήματα από ένα κοινό νόμισμα για κάποια κράτη-μέλη της Ευρωζώνης. Λέω για κάποια, και όχι για όλα τα κράτη-μέλη, γιατί η Γερμανία για παράδειγμα, ως το ισχυρότερο κράτος-μέλος της Ευρωζώνης, μόνο πλεονεκτήματα έχει από το ευρώ.
Το πιο σημαντικό μειονέκτημα που απορρέει από την εισαγωγή του κοινού νομίσματος είναι ότι τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης δεν μπορούν πλέον να ασκούν τη δική τους νομισματική πολιτική, ανάλογα με τις επικρατούσες οικονομικές συνθήκες.
Για παράδειγμα, όταν ένα συγκεκριμένο κράτος-μέλος έχει προβλήματα με το ισοζύγιο πληρωμών, με άλλα λόγια όταν η αξία των εισαγόμενων προϊόντων είναι μεγαλύτερη από την αξία των εξαγόμενων προϊόντων, όπως συμβαίνει με την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, θα χρειασθεί να εξαντλήσει τα διεθνή του αποθέματα, και στη συνέχεια θα καταφύγει σε δανεισμό, όπως και έγινε, με τις σημερινές επιπτώσεις.
Εάν η Ελλάδα είχε δικό της, εθνικό, νόμισμα, θα μπορούσε με υποτίμησή του να καταστήσει τα εξαγόμενα προϊόντα της φθηνότερα, και ως εκ τούτου να βελτιώσει το ισοζύγιο πληρωμών. Με το ευρώ δεν μπορεί να το κάνει αυτό, εξ ου και ο διαρκής δανεισμός, (τα μνημόνια των περασμένων χρόνων) με αποτέλεσμα τη συνεχιζόμενη διόγκωση του δημοσίου χρέους, το οποίο τον Μάρτιο του 2015 έφτασε τα 321 δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία αντιπροσωπεύουν 172% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος!
Με άλλα λόγια, η Ελλάδα χρωστάει σχεδόν δύο φορές την αξία των προϊόντων που παράγονται σε έναν χρόνο, γεγονός που καθιστά το δημόσιο χρέος μη βιώσιμο, εξ ου και οι πιέσεις των Ευρωπαίων εταίρων για τη λήψη δραστικών μέτρων για την αντιμετώπισή του, αν είναι να αποφύγει την χρεοκοπία.
Θα πρέπει να τονισθεί όμως ότι ένα μεγάλο μέρος αυτών των προβλημάτων έχει προκύψει από την ανεπαρκή δημοσιονομική πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων τα τελευταία χρόνια,
Η ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΔΡΑΧΜΗΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΛΥΣΗ
Κάποια κοινοβουλευτικά μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, με επικεφαλής τον κ. Παναγιώτη Λαφαζάνη, Υπουργό Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, είναι υπέρ της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, πράγμα που σημαίνει επαναφορά της δραχμής ως το εθνικό νόμισμα.
Ο κ. Λαφαζάνης φέρεται να έχει δηλώσει πως η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που θεωρεί το εθνικό νόμισμα καταστροφή. Προφανώς ο κ. Λαφαζάνης παραβλέπει το γεγονός ότι χωρίς την ανακεφαλαίωση των ελληνικών τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα η έλλειψη ρευστότητας θα είχε ως συνέπεια το κλείσιμο χιλιάδων μικρομεσαίων ελληνικών επιχειρήσεων, και περαιτέρω αύξηση της ανεργίας.
Εντύπωση προξενεί το γεγονός ότι ο πρώτος πανεπιστημιακός οικονομολόγος που εισηγήθηκε την επιστροφή στη δραχμή είναι ο Κώστας Λαπαβίτσας, Καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Από την 25η Ιανουαρίου 2015 ο Κ. Λαπαβίτσας είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Μέχρι στιγμής η άποψή του για επιστροφή στη δραχμή δεν φαίνεται να αποτελεί πολιτική της Κυβέρνησης του κ. Αλέξη Τσίπρα.
Σε συνέντευξη που έδωσε στον Σπύρο Αλεξίου (isotimia, 25/2/2012) ο Κ. Λαπαβίτσας πρότεινε την επιστροφή στη δραχμή για την ανάκτηση της χαμένης ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ακόλουθη ερώτηση του Σ. Αλεξίου, και η απάντηση του Κ. Λαπαβίτσα.
Ερώτηση: «Η Ελλάδα εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές, για να καλύψει τις ανάγκες της σε καύσιμα, αλλά και σε βασικά είδη διατροφής. Ως υπέρμαχος της δραχμής, πώς προτείνετε να αντιμετωπιστούν οι γενικευμένες ελλείψεις αλλά και η απογείωση των τιμών στα είδη αυτά, στο ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ;».
Απάντηση: «Το πρόβλημα αυτό δεν είναι διόλου απλό. Ίσως είναι το σημαντικότερο, που θα αντιμετωπίσει η χώρα. Μεσοπρόθεσμα, αυτή η αλλαγή θα επαναφέρει μια ισορροπία. Θα αναπτυχθεί η εγχώρια αγορά και θα επιτευχθεί ισορροπία στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις. Βραχυπρόθεσμα, όμως, τα πράγματα θα είναι δύσκολα και θα απαιτηθεί συντονισμένη προσπάθεια κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών μηχανισμών, ώστε να ελεγχθεί η κατάσταση. Τα πράγματα σ’ αυτό το θέμα είναι δύσκολα, αλλά ξεκάθαρα: θα χρειαστεί εξορθολογισμός και έλεγχος της κατανάλωσης. Είναι το πρώτο που θα πρέπει να γίνει, προκειμένου να μην οδηγηθούμε σε συνθήκες χάους. Γιατί, σας επαναλαμβάνω, οδηγούμαστε προς την έξοδο, οδηγούμαστε προς μια κατάσταση κατάρρευσης».
Στη συνέχεια της συνέντευξης ο Κ. Λαπαβίτσας παραδέχθηκε πως με την επαναφορά της δραχμής για ένα χρονικό διάστημα στην Ελλάδα θα χρειασθεί τα τρόφιμα και τα καύσιμα να διανέμονται με δελτίο, μέχρι να αποκατασταθεί η ισορροπία μεταξύ εξαγόμενων και εισαγόμενων προϊόντων.
Με άλλα λόγια, οι Έλληνες πολίτες θα ξαναζήσουν τα χρόνια της Κατοχής. Αυτή η παραδοχή του Κ. Λαπαβίτσα αποτελεί το πειστικότερο επιχείρημα για την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ, καθότι της παρέχει την ασφάλεια του κοινού νομίσματος, και τη στήριξη από την Ευρωζώνη, ενόσω θα εφαρμόζει προγράμματα για την αναθέρμανση της οικονομίας.
