Σε τεραστίων διαστάσεων κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα έχουν αναδειχθεί οι πρόσφυγες που καταφεύγουν στην Ελλάδα, εις αναζήτηση πολιτικού ασύλου.
Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα σε ελληνικές εφημερίδες, οι πρόσφυγες που εισήλθαν στην ελληνική επικράτεια κατά τη διάρκεια του Ιουλίου 2015 υπολογίζονται σε 55.000, αύξηση περίπου 70% σε σχέση με τις αφίξεις τον Ιούνιο 2015.
Ο αναπληρωτής Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, κ. Γιάννης Πανούσης, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα ‘Παραπολιτικά’, ανέφερε πως από την Άνοιξη μέχρι τις αρχές Αυγούστου έχουν καταφύγει στην Ελλάδα 102.000 πρόσφυγες. Ο κ. Πανούσης υπολογίζει πως ο αριθμός των προσφύγων που βρίσκονται στην Ελλάδα ανέρχεται στο ένα εκατομμύριο άτομα.
Την περασμένη Πέμπτη, μετά από διάσκεψη με στελέχη του Υπουργείου Εσωτερικών, ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, σε δημόσια δήλωσή του, παρατήρησε πως, παρά τις διαρκείς προσπάθειες της Ελλάδας για την αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος, το μέγεθός του υπερβαίνει τις δυνατότητες της χώρας.
Ενόψει αυτής της κατάστασης, ο κ. Τσίπρας κάλεσε την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλάβει την ευθύνη προστασίας των συνόρων της, δεδομένου ότι γεωγραφικά η Ελλάδα αποτελεί τμήμα της Ευρώπης. Διαφορετικά, τόνισε ο Έλληνας Πρωθυπουργός, το πνεύμα της αλληλεγγύης, πάνω στο οποίο στήθηκε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, είναι κενό νοήματος.
Για παράδειγμα, στην Κω που έχει 34.000 μόνιμους Έλληνες κατοίκους, από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούλιο είχαν καταφύγει 15.000 πρόσφυγες, ενώ κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας του Αυγούστου προστέθηκαν ακόμη 4.000.
Στο ίδιο διάστημα στη Λέσβο, με μόνιμους κατοίκους 85.000, ο αριθμός των προσφύγων ανερχόταν στις 54.000, ενώ κατά την πρώτη εβδομάδα προστέθηκαν άλλοι 6.000 πρόσφυγες.
Παρόμοια προβλήματα αντιμετωπίζουν η Σάμος και η Χίος. Εξυπακούεται πως οι Έλληνες κάτοικοι των νησιών αυτών δεν έχουν τη δυνατότητα σίτισης και στέγασης ενός τέτοιου αριθμού προσφύγων.
Για την άμεση αντιμετώπιση της κρίσιμης αυτής κατάστασης, ο κ. Αλέξης Τσίπρας εισηγήθηκε τη λήψη των ακόλουθων μέτρων, για την ανακούφιση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου Πελάγους από τα προσφυγικά ρεύματα:
* Τον διαρκή συντονισμό των συναρμόδιων υπουργείων υπό την επίβλεψη του Υπουργού Επικρατείας, με άμεσο στόχο την αποφόρτιση των προαναφερθέντων νησιών, την ενίσχυση των υποδομών πρώτης υποδοχής και την ταχύτερη μετακίνηση των προσφύγων στην ηπειρωτική Ελλάδα.
* Την επιτάχυνση των διαδικασιών για τη συγκρότηση της Ειδικής Διαχειριστικής Αρχής για την άμεση αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων που παραχωρούνται για την αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος.
* Την ταχύτερη δυνατή ανάληψη πρωτοβουλιών για τη διεθνοποίηση του προσφυγικού προβλήματος. Με άλλα λόγια, ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΟΗΕ και διπλωματικές επαφές με την Τουρκία, όπου βρίσκονται δυόμισι εκατομμύρια προσφύγων από τη Συρία, το Λίβανο, το Αφγανιστάν και το Ιράκ.
* Την ανάληψη πρωτοβουλιών για την κινητοποίηση των υφιστάμενων κρατικών δομών και των δομών των δήμων, καθώς και την αξιοποίηση κάθε κοινωνικής προσφοράς για την αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος.
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΕΣ ΟΙ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
Είναι όμως προφανές πως, όποια ανθρωπιστικά μέτρα και αν λάβει μια μικρή χώρα, όπως είναι η Ελλάδα και μάλιστα με τεράστια οικονομικά προβλήματα, είναι τελείως ανεπαρκή για την αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος που έχει πάρει οικουμενικές διαστάσεις.
Το 1945, μετά τη λήξη του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, συστάθηκε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Τον Δεκέμβριο του 1950 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αποφάσισε να προβεί στη σύσταση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για Πρόσφυγες.
Το σκεπτικό για τη σύσταση της Ύπατης Αρμοστείας ήταν και παραμένει: «Να διασφαλίζει ότι κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να ζητήσει άσυλο και να βρει καταφύγιο σε μια άλλη χώρα, με την προοπτική του εθελοντικού επαναπατρισμού, της τοπικής ένταξης στη χώρα ασύλου ή της μετεγκατάστασης σε τρίτη χώρα».
Σύμφωνα με το παραπάνω σκεπτικό για τη σύσταση της Ύπατης Αρμοστείας, η Αυστραλία παραβιάζει τη Σύμβαση του 1951 για το καθεστώς των προσφύγων, την οποία έχει υπογράψει. Μάλιστα, στα τέλη του 2013 η Διεθνής Αμνηστία κατήγγειλε την Αυστραλία για τις «απάνθρωπες» συνθήκες μέσα στις οποίες κρατούνται οι μετανάστες, χωρίς την «αξιολόγηση κάθε περίπτωσης μίας προς μία». Κατά την έκθεση της οργάνωσης, οι συνθήκες κράτησης είναι «τρομερές και εξευτελιστικές».
Όπως είναι γνωστό, πιο πρόσφατα, με την πολιτική του Πρωθυπουργού της Αυστραλίας, Tony Abbott, γνωστή ως «Sovereign Borders» (Κυρίαρχα Σύνορα), το πολεμικό ναυτικό της Αυστραλίας παρακολουθεί τα πλοία που μεταφέρουν πρόσφυγες και όταν εισέλθουν στα χωρικά ύδατα της Αυστραλίας, τα εξαναγκάζει να επιστρέψουν πίσω και αν αρνηθούν, τα ρυμουλκεί προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Όταν λάβουμε υπόψη ότι η γεωγραφική έκταση της Αυστραλίας είναι 7.692.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και της Ελλάδας 132.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αντιλαμβανόμαστε το τεράστιο προσφυγικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα.
Ενόψει αυτής της κατάστασης, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ απέστειλε προς την Ευρωπαϊκή Ένωση συγκεκριμένες προτάσεις για την ανάληψη δράσης και την παροχή βοήθειας προς την Ελλάδα και την Ιταλία που υποδέχονται, λόγω γεωγραφικής θέσης, το μεγαλύτερο κύμα προσφύγων.
Οι επιτελείς του ΟΗΕ επισημαίνουν ότι θα πρέπει να υπάρξει πανευρωπαϊκή αλληλεγγύη ώστε να μην αναλαμβάνουν την ευθύνη για τη διαχείριση των προσφύγων μερικές μόνο χώρες.
Και όμως, σύμφωνα με δημοσίευμα στην αθηναϊκή εφημερίδα ‘Τα Νέα’ (9/8/15), ο Υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας δήλωσε πως οι πρόσφυγες από την Αφρική απειλούν το βιοτικό επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γιατί δεν έχει τη δυνατότητα να δεχθεί εκατομμύρια πρόσφυγες που αναζητούν μια νέα ζωή.
Ομολογουμένως, ένα μεγάλο ποσοστό των προσφύγων χρησιμοποιούν την Ελλάδα ως μέσο για μετάβαση σε χώρες της βόρειας Ευρώπης, καθότι εκεί υπάρχουν δυνατότητες για εξεύρεση εργασίας.
Όμως και έτσι, το πρόβλημα για την Ελλάδα είναι μεγάλο, γιατί σύμφωνα με τον κανονισμό για πρόσφυγες «Δουβλίνο ΙΙ», η πρώτη χώρα εισόδου προσφύγων στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει την υποχρέωση να εξετάσει και να αποφανθεί για την αίτηση ασύλου τους. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι πρόσφυγες που μπαίνουν στην Ε.Ε. από την Ελλάδα, πρέπει να πιστοποιηθούν ότι πράγματι είναι πρόσφυγες από τις ελληνικές αρχές και να τους δοθεί η σχετική πιστοποίηση. Αυτή είναι μια χρονοβόρα, και ως εκ τούτου πολυέξοδη διαδικασία, αφού μιλάμε για πολλές χιλιάδες προσφύγων, πολλοί από τους οποίους δεν διαθέτουν τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία. Αυτό, μεταξύ άλλων, σημαίνει χρονοβόρες διαδικασίες και ως εκ τούτου μακροχρόνια παραμονή στην Ελλάδα, με όλες τις συνακόλουθες επιπτώσεις.
Αν κάποιοι πρόσφυγες καταφέρουν να περάσουν σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, χωρίς προηγουμένως να έχουν εξασφαλίσει το πιστοποιητικό του «πρόσφυγα», αναγκάζονται να επιστρέψουν στην Ελλάδα για να εξεταστεί η αίτησή τους.
Ο κανονισμός αυτός, σύμφωνα με τις χώρες που είναι οι βασικές πύλες εισόδου στην Ε.Ε., όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, είναι ένα από τα κεντρικά προβλήματα που τις έχουν μετατρέψει σε «αποθήκες ψυχών» και ζητούν την τροποποίησή του, χαρακτηρίζοντάς τον ως άδικο. Το αίτημά τους αυτό δεν γίνεται δεκτό από τις χώρες του Βορρά και δεδομένου ότι η Ελλάδα και η Ιταλία είναι κυρίως οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δέχονται τα μεγάλα ρεύματα των προσφύγων, το κόστος για την εξέταση των αιτημάτων τους είναι τεράστιο για τις δύο αυτές χώρες.
Ομολογουμένως, ένα μέρος του κόστους καλύπτεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την παροχή ειδικών κονδυλίων. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το σχετικό κονδύλιο για την περίοδο 2014-2020 ανέρχεται στα 320 εκατομμύρια ευρώ. Όμως, ενόψει του συνεχώς αυξανόμενου αριθμού προσφύγων που χρησιμοποιούν την Ελλάδα ως τον πρώτο σταθμό για μετάβαση σε χώρες της βόρειας Ευρώπης, το παραπάνω κονδύλιο είναι προφανώς ανεπαρκές.
Πρόσφατα, η ελληνική Κυβέρνηση αποφάσισε να επισπεύσει την ίδρυση Ειδικής Διαχειριστικής Αρχής για να μπορεί να αξιοποιηθεί το εγκεκριμένο ευρωπαϊκό κονδύλιο.
Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι μόνο οικονομικό. Έχει και τις κοινωνικές, αλλά και ανθρωπιστικές του προεκτάσεις. Τουλάχιστον, όμως, η Ελλάδα και κατ’ επέκταση και Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζουν την ανθρωπιστική πτυχή του ζητήματος και ανταποκρίνονται σε αυτό στο μέτρο των δυνατοτήτων τους, σε αντίθεση με την πολιτική “Sovereign Borders” της Κυβέρνησης του Tony Abbott τα δύο τελευταία χρόνια που σημαίνει μετάθεση του προβλήματος σε άλλες χώρες.
Ως σύγχρονος Πόντιος Πιλάτος, ο Tony Abbott «νίπτει τας χείρας του»…
