Πριν από λίγες ημέρες οι ΗΠΑ και έντεκα ακόμη οικονομίες της περιοχής του Ειρηνικού κατέληξαν στη μεγαλύτερη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου των τελευταίων 20 χρόνων, με την οποία θα διευκολύνονται οι εμπορικές συναλλαγές αγαθών και υπηρεσιών αξίας περίπου ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων Αμερικής το χρόνο. Σημειωτέον ότι η Κίνα δεν περιλαμβάνεται στις 12 χώρες του Ειρηνικού, που απαρτίζουν την Τrans-Pacific Partnership (TPP).
Αναφορικά με τις ΗΠΑ, ένας από τους κύριους στόχους της συμφωνίας είναι η δημιουργία μιας οικονομικής ζώνης στην περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού που να ανταγωνίζεται την επιρροή της Κίνας, η οικονομία της οποίας είναι η δεύτερη σε μέγεθος μετά την οικονομία των ΗΠΑ, και προβλέπεται πως σε λίγα χρόνια θα πάρει την πρώτη θέση.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αυστραλίας, και ότι τον περασμένο Ιούλιο οι δύο αυτές χώρες υπέγραψαν συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Με τη συμφωνία αυτή δίνεται η δυνατότητα σε κινεζικές επιχειρήσεις να αναπτύξουν περαιτέρω επενδυτική δραστηριότητα στην Αυστραλία, καθώς επίσης και η χορήγηση άδειας εισόδου για εργασία στην Αυστραλία 5.000 Κινέζων πολιτών ετησίως.
Με άλλα λόγια, με τις δύο αυτές συμφωνίες τα αυστραλιανά προϊόντα θα έχουν πιο ευνοϊκή πρόσβαση στις αγορές των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου: των ΗΠΑ και της Κίνας.
Η εμπορική αυτή συμφωνία των χωρών του Ειρηνικού, γνωστή ως Τrans-Pacific Partnership (TPP), αναμένεται πως θα συμβάλει στη δημιουργία μιας νέας οικονομικής ζώνης γύρω από τον Ειρηνικό. Η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου καλύπτει σχεδόν όλο το εύρος προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς και επενδύσεις στις οικονομίες των συμβαλλόμενων χωρών.
Οι διαπραγματεύσεις είχαν αρχίσει πριν από χρόνια, και κατέληξαν σε συμφωνία που υπογράφτηκε πριν από λίγες ημέρες. Ο παρακάτω Πίνακας δίνει τις 12 χώρες της TPP, με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της κάθε χώρας για το 2014 σε τρισεκατομμύρια και δισεκατομμύρια δολάρια Αμερικής, και παραπλεύρως το ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ για την κάθε χώρα. Υπολογίζεται πως το άθροισμα ΑΕΠ των 12 αυτών χωρών αντιστοιχεί με το ένα τρίτο του παγκόσμιου ΑΕΠ. Με άλλα λόγια, πρόκειται για έναν σημαντικό εμπορικό συνασπισμό.
ΑΕΠ 2014 σε %
δολάρια ΗΠΑ Παγκόσμιου
ΑΕΠ
ΗΠΑ 18.125 τρισεκατ. 23.45
Ιαπωνία 4.210 τρισεκατ. 5.45
Καναδάς 1.615 τρισεκατ. 2.09
Αυστραλία 1.443 τρισεκατ. 1.85
Μεξικό 1.232 τρισεκατ. 1.59
Μαλαισία 328 δισεκατ. 0.42
Σιγκαπούρη 296 δισεκατ. 0.38
Χιλή 250 δισεκατ. 0.32
Βιετνάμ- 204 δισεκατ. 0.26
Περού 190 δισεκατ. 0.25
Ν. Ζηλανδία 192 δισεκατ. 0.25
Μπρουνέι 22 δισεκατ. 0.09
ΟΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΤΩΝ ΗΠΑ
ΣΤΗΝ ΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Το επόμενο βήμα πριν από τη λειτουργία της εμπορικής συμφωνίας TPP είναι η έγκρισή της από τα κοινοβούλια των 12 εταίρων κρατών, οπότε θα ανακοινωθούν και οι συγκεκριμένοι όροι για τη λειτουργίας της.
Για τις ΗΠΑ η TPP σηματοδοτεί το άνοιγμα των αγορών κρατών όπως η Ιαπωνία και ο Καναδάς για τις εξαγωγές προϊόντων τους, και τις παρέχει τη βάση να ανταγωνισθεί την Κίνα, η οποία κατέχει την πρώτη θέση στις εξαγωγές προϊόντων σε παγκόσμια κλίμακα.
Για το λόγο αυτό καταπλήσσει η δήλωση της κ. Hillary Clinton, υποψήφιας για την ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ, πως δεν είναι υπέρ της έγκρισης της συμφωνίας στην παρούσα της μορφή, γιατί δεν παρέχει επαρκή προστασία για τους εργαζόμενους Αμερικανούς. Και αυτό παρά το γεγονός ότι ο Barak Obama, Πρόεδρος των ΗΠΑ, και ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος, είναι ένας από τους αρχιτέκτονες της συμφωνίας TPP.
Εντύπωση κάνει η ακόλουθη δήλωση της κ. Clinton, όπως δημοσιεύθηκε σε άρθρο της εφημερίδας της Μελβούρνης The Age, 9/10/15:
«Κανένας Πρόεδρος δεν θα υποστηρίξει περισσότερο από εμένα τα συμφέροντα των Αμερικανών εργαζομένων, είτε με τους εμπορικούς μας εταίρους, είτε με τους Ρεπουμπλικάνους στο Κοινοβούλιο».
Σε αντίθεση με τη δήλωση της κ. Hillary Clinton, στο ίδιο άρθρο γίνεται αναφορά σε δήλωση του κ. Barack Obama, στην οποία εκφράζει την άποψη πως η συμφωνία TPP θα ανοίξει νέες αγορές για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες των ΗΠΑ, και θα καθιερώσει κανόνες διεθνούς εμπορίου που θα εξασφαλίσουν στους Αμερικανούς εργαζομένους την επιτυχία που τους αξίζει.
Αρνητική υπήρξε και η στάση των υποψηφίων για την ηγεσία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, προσθέτοντας στην αβεβαιότητα που επικρατεί αν η συμφωνία TPP στην παρούσα της μορφή εγκριθεί από το Κοινοβούλιο των ΗΠΑ.
Εντύπωση προξενεί η στάση της κ. Clinton, και των υποψηφίων για την ηγεσία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, όταν λάβουμε υπόψη πως η Αντιπροσωπεία Εμπορίου των ΗΠΑ τονίζει πως με τη συμφωνία του Ειρηνικού θα καταργηθούν σταδιακά 18.000 δασμοί που είχαν επιβάλει οι υπόλοιπες χώρες σε εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των αυτοκινήτων, του μηχανολογικού εξοπλισμού, της τεχνολογίας, των καταναλωτικών προϊόντων και του αγροτικού κλάδου.
Με την κατάργηση των δασμών αυτών για τα προϊόντα των ΗΠΑ, και δεδομένου ότι θα συνεχίσουν να ισχύουν για τα προϊόντα της Κίνας, το εξαγωγικό εμπόριο των ΗΠΑ θα ενισχυθεί σε μεγάλο βαθμό.
Σημαντική είναι και η άποψη για τη συμφωνία που εξέφρασε ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ότι από τη στιγμή που το 95% των πελατών των προϊόντων των ΗΠΑ είναι πολίτες άλλων χωρών, οι ΗΠΑ δεν μπορούν να αφήσουν την Κίνα να γράφει τους κανόνες της παγκόσμιας οικονομίας.
Επιπλέον, πέραν του μακροπρόθεσμου εμπορικού οφέλους για τις ΗΠΑ, η συμφωνία TPP δημιουργεί έναν συνασπισμό 12 χωρών που θα έχει τη δυνατότητα να αντισταθμίσει την επιρροή της Κίνας στην περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού. Αυτός, εξάλλου, είναι και ο λόγος που η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο δεν έχει περιληφθεί στην συμφωνία TPP.
Μακροπρόθεσμα δεν πρόκειται μόνο για τον περιορισμό της επιρροής της Κίνας στην περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού, αλλά και για τη διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ ως η μεγαλύτερη οικονομική και στρατιωτική δύναμη του κόσμου.
Αναφορικά με τις συνθήκες εργασίας, όλες οι χώρες της ΤΡΡ δεσμεύονται με τις αρχές της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας αναφορικά με τις συλλογικές συμβάσεις, τους μισθούς, την ασφάλεια στο χώρο εργασίας και την απαγόρευση της παιδικής ηλικίας. Ως εκ τούτου δεν προκύπτει θέμα εκμετάλλευσης των εργαζομένων.
Στην έκφραση αμφιβολιών από εκπροσώπους οργανώσεων για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για το αν οι παραπάνω προβλέψεις θα τηρηθούν από κάποιες χώρες, όπως η Μαλαισία, το Βιετνάμ και το Μπρουνέι, που είναι μέλη της συμφωνίας ΤΡΡ, οι ΗΠΑ έχουν δηλώσει πως έχουν υπογράψει ανεξάρτητες συμφωνίες με τις τρεις αυτές χώρες, που δίνουν στις ΗΠΑ το δικαίωμα να επαναφέρουν τους δασμούς για τα προϊόντα των χωρών αυτών εάν υπάρξει παραβίαση των σχετικών όρων της συμφωνίας ΤΡΡ.
Παράλληλα, οι ΗΠΑ διαπραγματεύονται με την Ευρωπαϊκή Ένωση την Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων, η οποία προβλέπει την μεγαλύτερη πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές για προϊόντα και υπηρεσίες των ΗΠΑ, και τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αμοιβαία τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης των δύο συμβαλλόμενων πλευρών.
Όπως βλέπουμε, οι ΗΠΑ πρωτοστατούν στη δημιουργία δύο οικονομικών φορέων, τον ένα στον Ειρηνικό Ωκεανό με χώρες της Ασίας και την Αυστραλία, αλλά χωρίς την Κίνα, και τον άλλο στον Ατλαντικό Ωκεανό, με χώρες της Ευρώπης, αλλά χωρίς τη Ρωσία.
Το συμπέρασμα που βγαίνει από αυτές τις πρωτοβουλίες των ΗΠΑ είναι ότι η συμφωνία ΤΡΡ θα είναι προπύργιο ενάντια στη δύναμη της Κίνας, ενώ η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων με την ΕΕ θα είναι προπύργιο ενάντια στη δύναμη της Ρωσίας.
Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ δημιουργούν τους γεωπολιτικούς πυλώνες πάνω στους οποίους θα στηριχθεί η πρωτοκαθεδρία τους ως οικονομική και στρατιωτική δύναμη για λίγες ακόμη δεκαετίες.
