Ας αρχίσουμε από την αθάνατή μας αρχαία ελληνική Μυθολογία. Σύμφωνα με αυτήν, η Ήβη ήταν κόρη του Δία και της Ήρας. Με αυτήν οι αρχαίοι μας προσωποποίησαν την αιώνια θηλυκή Νιότη. Το όνομά της σημαίνει τα νιάτα, την ομορφιά και τη χαρά τους. Στο παλάτι τού πατέρα της πρόσφερε στους θεούς το νέκταρ.
Όταν ο Απόλλων και οι Μούσες έπαιζαν μουσική και τραγουδούσαν, αυτή χόρευε μαζί με τις Χάριτες, τις ‘Ωρες, την Αρμονία και την Αφροδίτη. Και όταν ο Ηρακλής πραγματοποίησε τους δώδεκα άθλους και έγινε δεκτός στον Όλυμπο ως ισότιμος θεός, οι γονείς της τον πάντρεψαν με την Ήβη «για να ζει και να χαίρεται μαζί της για πάντα αγέραστος και απείραχτος από κάθε κακό». Έτσι έμεινε ο Ηρακλής αειθαλής και πάντα ακμαίος. Η Ήβη με παράκληση του Ηρακλή ξαναέδωσε στον Ιόλαο τα πρώτα του νιάτα. Παιδιά του Ηρακλή και της Ήβης ήταν ο Αλεξιάρης και ο Ανίκητος.
(Σύντομη περίληψη από την Ελληνική Μυθολογία, Β’ Τόμος της Εκδοτικής Αθηνών 1986, σελ. 252. Επιμέλεια: Ι.Θ.Κακριδής).
Ήβη, όμως, ονομάζουμε και την περίοδο της ζωής ενός ανθρώπου (δώδεκα έως είκοσι ετών) κατά την οποία αποκτά την αναπαραγωγική του ικανότητα και εγκαταλείπει την παιδική ηλικία. Επίσης, ηβική χώρα λέμε το τριχωτό μέρος του σώματος που καλύπτει την περιοχή των γεννητικών οργάνων. Αυτό είναι το εφήβαιο ή μόνο ήβη που μας το κληροδότησε η Ήβη της αιώνιας νιότης, της αξεπέραστης Μυθολογίας μας!
Ο ΕΦΗΒΟΣ
Έφηβος είναι ο νέος που βρίσκεται στην περίοδο της εφηβείας του και μεταφορικά εννοούμε αυτόν που έχει τα χαρακτηριστικά αυτής της ηλικίας. Λέμε: Αυτός είναι αιώνιος έφηβος, ή και ο νέος εκπαιδευτικός θεσμός «η Βουλή των Εφήβων».
Η λέξη ήβη λεγόταν στα αρχαία με δασύ (πυκνό) τρόπο και έφτασε μέχρι εμάς με δασεία. Όταν κάποιος βρίσκεται πάνω σε αυτήν την ηλικία λέμε: Επί της ήβης = επί+ήβη. Το ι αποβάλλεται επειδή έχουμε δύο ι. Έτσι έμεινε: επ’+ήβη. Επειδή η ήβη παίρνει δασεία, το π – για χάρη ευφωνίας -μετατρέπεται σε φ =έφ+ηβη και σε μία σύνθετη λέξη: έφηβη! Έτσι έγινε ο έφηβος και το θηλυκό η έφηβη, αλλά και η εφηβεία. Πολύ όμορφες και πανάρχαιες λέξεις μας που συνδέονται άμεσα με τη Μυθολογία μας, αλλά και με τη νεότητα, ίσως ετυμολογικά και με τη δύναμη.
ΚΑΙ Η ΕΦΗΒΕΙΑ
Κατά την Εφηβεία ο άνθρωπος ωριμάζει και γίνεται ικανός για αναπαραγωγή. Συνήθως για τα κορίτσια διαρκεί από το 12ο μέχρι το 18ο έτος, ενώ στα αγόρια από το 14ο έως το 20ό. Στο διάστημα αυτό η παιδική ηλικία τελειώνει και έρχεται η ωριμότητα με τη αύξηση των πνευματικών ικανοτήτων, αλλά και με την ένταση της συναισθηματικής ζωής.
Η φύση δουλεύει με το δικό της ρυθμό: το σώμα αλλάζει, δημιουργώντας ορμές και επιθυμίες. Η εφηβεία είναι μία ανακατάταξη: οι μεταβολές σε σχέση με το σώμα συμπαρασύρουν και μεταβολές σε σχέση με τους άλλους και τον κόσμο στο σύνολό του και οδηγούν τον έφηβο στη δημιουργία ταυτότητας για να σταθεί, σύντομα, στον κόσμο των ενηλίκων. Η περίοδος αυτή σημαίνει και τη δύναμη της μεταμόρφωσης που συντελείται στην εφηβεία. Μεταμόρφωση επώδυνη μεν, αλλά απαραίτητη και γεμάτη χαρά και δημιουργία. Αυτή είναι η εφηβεία που αφήνει τα ανεξίτηλα σημάδια της σε όλους μας.
Η ΕΦΗΒΕΙΑ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Η Λατινική γλώσσα δεν είχε όλη την παραπάνω παράδοση, αλλά τη λέξη για την εφηβεία την έπλασαν με ελληνικά πρότυπα. Οι περισσότερες πηγές μου λένε πως εφηβεία στα Λατινικά ονομάστηκε Pubes. O Francis Valpy λέει πως οι Ρωμαίοι την πήραν από το Ελληνικό «Παις=παιδί» και έγινε στα Λατινικά Pubes και από εδώ οι Άγγλοι την Εφηβεία την είπαν Puberty.
Από όλη την έρευνά μου αυτήν βρίσκω ως την πιο λογική εκδοχή. Στα Λατινικά δεν υπάρχει τίποτε άλλο να ονομάζεται Pubes=το εφήβαιο, αλλά δεν υπάρχει και όλη η ελληνική παράδοση της εφηβείας με όλες τις ανωτέρω γλωσσικές τοποθετήσεις. Το γλωσσικό πεδίο της είναι πολύ φτωχό!
ΚΑΙ ΩΣ ΕΠΙΜΥΘΙΟ
Ο Πιττακός ο Μυτιληναίος ( 650-570 π.Χ.) ήταν ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας και είπε για την εφηβεία: «Ηβών εγκρατής» = Όταν είσαι έφηβος, να είσαι εγκρατής!
Και ο Πλούταρχος απαθανάτισε την εφηβική σπαρτιατική παράδοση: «Στην αρχαία Σπάρτη, κατά τις ώρες τις διασκέδασης, οι γέροντες τραγουδούσαν: “Άμμες ποτ’ ήμες άλκιμοι νεανίαι” (Εμείς υπήρξαμε κάποτε ρωμαλέοι και ισχυροί νέοι). Οι δε νέοι και ώριμοι άνδρες τραγουδούσαν: “Άμμες δε γ’ ειμές, αι δε λης πείραν λάβε” (Εμείς, όμως, είμαστε τώρα, και εάν θέλεις έλα να δοκιμάσεις).
Τέλος οι έφηβοι τραγουδούσαν: “Άμμες δε γ’ εσόμεθα, πολλώ κάρρωνες” (Εμείς, όμως, θα γίνουμε πολύ καλύτεροι)!
Η εφηβεία είναι αυτή που υπόσχεται τα καλύτερα.
