Τώρα θα μου πείτε δεν θυμόμαστε τι έγραφες στο πρώτο μέρος και μας βάζεις το μέρος δεύτερο; Είμαι σίγουρος πως έτσι που θα τα συνδέσουμε, θα θυμηθείτε και εσείς κι εγώ μια και μιλάμε για την ωραιότερη γλώσσα του κόσμου, τη γλώσσα μας. Αν… προλάβουμε και περισσέψει και λίγος χώρος θα σας πω για τον 92χρονο καστανά που (στην πατρίδα μας) τον συνέλαβαν γιατί δεν είχε… ταμειακή μηχανή.
Στην τελευταία παράγραφο, του περασμένου δημοσιεύματος, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, περιέγραφε την δομή της κλιμακωτής οργάνωσης του «οικοδομήματος» Κλασικών Σπουδών και κατέληγε πως οι μετεκπαιδευόμενοι στο εξωτερικό καθηγητές και καθηγήτριες, θα επέστρεφαν στην Ελλάδα και θα διορίζονταν… αμέσως είτε σε ένα κέντρο της Ακαδημίας (ιστορίας ή φιλολογίας) ή σε ένα Πανεπιστήμιο είτε και… «στο Ινστιτούτο Κλασσικών Σπουδών του οποίου την ίδρυση προτείνω. Το Ινστιτούτο τούτο δεν πρέπει να έχει οιαδήποτε διοικητική εξάρτηση από το Κράτος, ώστε να αποκτήσει, κατά το δυνατό διεθνή χαρακτήρα. Πρέπει να ισχύσουν γι’ αυτό ότι τώρα ισχύουν για την Ακαδημία. Όσοι Έλληνες ή αλλοδαποί θέλουν να μελετήσουν θέματα σχετιζόμενα με την ελληνική αρχαιότητα θα εγκαθίστανται στην Αθήνα και θα τους χορηγείται για ένα διάστημα ενός μέχρι τριών ετών πλήρης διατροφή, τα δε πορίσματα των μελετών τους θα δημοσιεύονται από το Ινστιτούτο. Όσοι πάλι θέλουν να ασχοληθούν με το Βυζάντιο θα εγκαθίστανται στη Θεσσαλονίκη υπό τους ιδίους όρους. Η επιλογή των ερευνητών που έτσι θα συγκεντρώνει το Ινστιτούτο θα αποφασίζεται τελικά από μίαν Ανωτάτη Εποπτεύουσα Επιτροπή στην οποία θα μπορούν να μετέχουν και ξένοι, χωρίς να έχουν ποτέ την πλειοψηφία. Η πλειοψηφία θα αποτελείται πάντα από έλληνες επιστήμονες. Το Ινστιτούτο θα έχει περιοδικό ή επετηρίδα όπου θα δημοσιεύονται υποχρεωτικά όλες οι εργασίες που θα εκπονούνται από τους συνεργάτες του. Θα ορίζει θέματα προς έρευνα και θα αμείβει όσους θέλουν να ασχοληθούν με αυτά. Είναι περιττό να προχωρήσω σε αυτονόητες λεπτομέρειες, στην κατάρτιση μιας βιβλιοθήκης κλασσικής φιλολογίας και ιστορίας που να συμπληρώσει τις υπάρχουσες βιβλιοθήκες, στην κατάρτιση ενός Αρχείου μικροφωτογραφιών αρχαίων χειρογράφων και στην οργάνωση ετήσιων επιστημονικών συμποσίων. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι δραστηριότητας του Ινστιτούτου που θα βρεθούν και θα δοκιμαστούν κατά την εφαρμογή του θεσμού. Αν με επιμονή και με πίστη και επί δύο-τρεις δεκαετίες εφαρμοστεί αυτή η πολιτική, θα σχηματιστεί το απαραίτητο φυτώριο που θα γίνει και ο φορέας της πολιτιστικής δραστηριότητας του Έθνους στο χώρο των κλασσικών σπουδών, εκεί όπου η Ελλάς οφείλει και μπορεί στο μέλλον να πρωτεύσει διαδραματίζοντας ένα ρόλο αποφασιστικό στη ιστορία του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Αυτές οι σπουδές και τα προνόμια, που θα ήθελα να τις παρακολουθούν, αφορούν τους λίγους εκλεκτούς, αυτούς που ονόμασα με τον πλατωνικό όρο «άνδρες βασιλικούς». Για την παιδεία όλων των άλλων δεν πρόκειται να ασχοληθώ, διότι δεν σχετίζονται με τον πολιτιστικό σκοπό, που αποτέλεσε το αντικείμενο των δύο αυτών άρθρων μου. Πάντως σε όλους αυτούς η πολιτεία οφείλει να δώσει τη μόρφωση που θα τους καταστήσει ελεύθερους ανθρώπους, ελεύθερους πολίτες και εργάτες άξιους στον αγώνα για την υπερνίκηση των υλικών αναγκών του συνόλου και την ανάπτυξη της ευφορίας του. Αυτούς τους νέους που θα είναι οι πολλοί δεν θα επιβαρύνω, παρά κατά ένα περιορισμένο μέτρο, με κλασσικές σπουδές. Θα μάθουν από τον αρχαίο κόσμο ότι είναι απαραίτητο για να συνειδητοποιήσουν την εθνική τους παράδοση και για να αποκτήσουν το πολιτικό ήθος που μας διδάσκουν οι αρχαίοι. Τίποτα περισσότερο. Από εκεί και πέρα θα επιδοθούν στην πραγματική εκμάθηση συγχρόνων γλωσσών και στη επιστημονική τους κατάρτιση είτε σε μία θετική είτε σε μία κοινωνική επιστήμη. Αν ήμουν αισυμνήτης στο χώρο της παιδείας θα προσπαθούσα να αλλάξω και να οργανώσω και άλλα πολλά. Σε τούτα όμως τα περιορισμένα δύο άρθρα θα ήθελα να εξάρω ένα θέμα μονάχα, το μέγιστο θέμα της πολιτιστικής πολιτικής μας, που από κανέναν δεν αντιμετωπίζεται και που συνδέεται από τη μία πλευρά με την οργάνωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, αλλά από την άλλη μεριά με την μελλοντική πνευματική ακτινοβολία της Ελλάδος και που γι’ αυτό το θεωρώ πρωταρχικό.
Αισυμνήτης= ο δια κοινής ψήφου των αρχόντων ανάθεσης σε ένα άτομο πλήρους εξουσίας για την ανόρθωση της ταραγμένης κατάστασης της πολιτείας. Ένα είδος συμφιλιωτή ο οποίος ονομάζονταν αισυμνήτης.
