Η πρόσφατη συνάντηση του Malcolm Turnbull με την βασίλισσα Ελισάβετ στη Μάλτα, στο πλαίσιο της συνάντησης των ηγετών της Κοινοπολιτείας, θεωρήθηκε από πολλούς ως αφορμή να ανακινηθεί το πολιτειακό ζήτημα της Αυστραλίας, καθώς είναι γνωστή η αντίθεση του πρωθυπουργού με το θεσμό της μοναρχίας.
Ωστόσο, από τις πρώτες μέρες της πρωθυπουργικής του θητείας, ο Malcolm Turnbull ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να ανακινήσει πολιτειακό ζήτημα, καθώς επείγουν άλλα ζητήματα -και, κυρίως, η οικονομία της χώρας- που βρίσκονται πιο ψηλά στις προτεραιότητές του, μετέθεσε, δε, την πιθανότητα διεξαγωγής νέου δημοψηφίσματος στο τέλος της θητείας της Βασίλισσας Ελισάβετ.
Η αγάπη της Ελισάβετ προς την Αυστραλία είναι γνωστή και αποδεδειγμένη, καθώς έχει πραγματοποιήσει 16 επισκέψεις στη χώρα και έχει διορίσει δύο Αυστραλούς στο Γραφείο Τύπου της, ωστόσο, η ίδια δεν επιθυμεί να σταθεί εμπόδιο στη θέληση του λαού για συνταγματική μεταρρύθμιση. Για το σκοπό αυτό, τηρεί διακριτική στάση, αποφεύγοντας τις παρεμβάσεις, ενώ η βασιλική οικογένεια, στο σύνολό της, εμφανίζεται προετοιμασμένη να δεχθεί χωρίς δράμα και αρνητικά συναισθήματα, την αναπόφευκτη διάρρηξη των δεσμών του θρόνου με την Αυστραλία.
Παρ’ όλα αυτά, η συνάντηση ανακίνησε μνήμες του δημοψηφίσματος του 1999, οδηγώντας σε αναπόφευκτες συγκρίσεις μεταξύ του νυν πρωθυπουργού και του John Howard, καθώς και του χάσματος που χώριζε τότε τους δύο πολιτικούς, όταν ο Malcolm Turnbull κατηγορούσε τον πρόεδρο της κυβέρνησης ότι “ραγίζει την καρδιά του έθνους”, υποστηρίζοντας το μοναρχικό καθεστώς. Ένθερμος υποστηρικτής του θεσμού, ο τότε πρωθυπουργός είχε εμφανιστεί τότε ως μοναρχικότερος της ίδιας της Ελισάβετ, η οποία είχε αναγκαστεί να μετριάσει τον ενθουσιασμό του για την έκβαση του δημοψηφίσματος, στο πλαίσιο των μεταξύ τους θεσμικών συνομιλιών για την διατύπωση της ανακοίνωσης που εκδόθηκε.
Όπως μαρτυρούν άνθρωποι οι οποίοι βρίσκονταν κοντά τόσο στον πρωθυπουργό, όσο και στην βασίλισσα, η Ελισάβετ, διά του ιδιαιτέρου γραμματέα της, Robin Janvrin, απέρριψε την πρόταση του John Howard να χαιρετίσει στη δήλωσή της το αποτέλεσμα του 55% υπέρ της διατήρησης της μοναρχίας, ως “ξεκάθαρο” και “αδιαμφισβήτητο”, προτιμώντας μία πιο μετριοπαθή στάση, στην οποία αναγνώριζε ότι η απαγκίστρωση της Αυστραλίας από το στέμμα είναι μία αναπόφευκτη εξέλιξη.
ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ
Αυτό ήταν σαφές στην αλληλογραφία της με τον John Howard, την επαύριο του δημοψηφίσματος της 6ης Νοεμβρίου. Όπως τονίζει στα απομνημονεύματά του ο Philip Flood -τότε Υψηλός Επίτροπος της Αυστραλίας στο Ηνωμένο Βασίλειο- η Βασίλισσα είχε ετοιμάσει τρεις δηλώσεις: μία για την περίπτωση ξεκάθαρης εντολής για αλλαγή, μία στην περίπτωση που η πλειοψηφία των πολιτών εκδήλωνε επιθυμία για αλλαγή, όχι όμως και οι πολιτείες και μία σε περίπτωση που μία καθαρή πλειοψηφία απέρριπτε την πρόταση απαλλαγής από την μοναρχία. Παρών στις σχετικές συζητήσεις ήταν και ο Άρθουρ Συνοδινός, επικεφαλής του πολιτικού γραφείου του πρωθυπουργού και νυν γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου.
“Σέβομαι και αποδέχομαι το αποτέλεσμα” έλεγε η δήλωση. “Ανέκαθεν, έχω ξεκαθαρίσει ότι το μέλλον της μοναρχίας στην Αυστραλία είναι ζήτημα που θα αποφασίσει ο λαός της Αυστραλίας και μόνο αυτός, με δημοκρατικές και συνταγματικές διαδικασίες. Αυτή η απόφαση έχει ληφθεί τώρα με τη Συνταγματική Σύνοδο του 1998 και στη συνέχεια με αυτό το δημοψήφισμα. Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτών των διαδικασιών, έχω παρακολουθήσει εκ του σύνεγγυς τη δημόσια συζήτηση. Η οικογένειά μου και εγώ, διατηρούμε ασφαλώς την βαθιά αγάπη μας για την Αυστραλία και τους απανταχού Αυστραλούς, ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Για ένα διάστημα έγινε σαφές ότι πολλοί Αυστραλοί επιθυμούν συνταγματική αλλαγή. Μεγάλο μέρος της δημόσιας συζήτησης αφορά το είδος αυτής της αλλαγής”.
Η διατύπωση δεν ήταν ακριβώς αυτό που επιθυμούσε ο τότε πρωθυπουργός, ο οποίος θα προτιμούσε μία λιγότερο συμβιβαστική και περισσότερο ισχυρή φρασεολογία, η οποία θα σηματοδοτούσε και την προσωπική του νίκη, ύστερα από μία μακρά και πικρή συζήτηση για τον μελλοντικό επικεφαλής της Αυστραλίας.
Λιγότερο συμβιβαστικός -από την αντίθετη πλευρά- ήταν ο πρίγκιπας Φίλιππος, ο οποίος είναι υπέρ ενός φιλικού διαζυγίου, αλλά δεν παρενέβη στο ζήτημα, ακολουθώντας την διακριτική στάση του παλατιού, χωρίς ωστόσο να καταφέρει να κρύψει την έκπληξή του, όταν έμαθε την έκβαση του δημοψηφίσματος. Όπως αποκαλύπτει ο βιογράφος της Βασίλισσας, Rober Lacey, μαθαίνοντας ότι οι λαός της Αυστραλίας αποφάσισε να διατηρήσει τους συνταγματικούς του δεσμούς με το Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε: “Τι τρέχει με αυτούς τους ανθρώπους; Δεν μπορούν να δουν τι είναι καλό γι’ αυτούς;”.
