Προϊόν μακρόχρονης έρευνας και μελέτης είναι το νέο βιβλίο του καθηγητή Γεωπολιτικής και Διασπορών στη Σορβόννη, Γεωργίου-Στυλιανού Πρεβελάκη, για τη γεωπολιτική της ελληνικής ταυτότητας και το ρόλο του Ελληνισμού στη νέα πορεία που κυκλοφόρησε πρόσφατα στην Ελλάδα από το Economia Publishing. Το βιβλίο παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, όπου μίλησαν εκτός από τον καθ. Πρεβελάκη, ο τέως πρέσβης, κάτοχος Έδρας Εφαρμοσμένης Γεωπολιτικής στο Κολλέγιο Παγκοσμίων Μελετών Michel Foucher, ο Θεόδωρος Φορτσάκης, τέως πρύτανης Πανεπιστημίου Αθηνών και ο οικονομολόγος Αρίστος Δοξιάδης. Εκεί είχα την ευκαιρία να μιλήσω με τον καθηγητή και τέως μόνιμο αντιπρόσωπο της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ, ο οποίος παραχώρησε αποκλειστικά στους αναγνώστες του “Νέου Κόσμου” συνέντευξη για το μέλλον της Ελλάδας, της Ευρώπης και της Διασποράς στη νέα τάξη πραγμάτων.

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Σχετικά την Ελλάδα, αυτό που έχει σημασία είναι ποιοι θέλουμε να γίνουμε και όχι ποιοι είμαστε, πώς θέλουμε να μετεξελιχθούμε και να φύγουμε από σχήματα που ήταν αποτελεσματικά και νόμιμα στο τέλος του 19ου αιώνα, τα οποία, όμως, θα πρέπει να προσαρμοστούν στo πλαίσιo της νέας εποχής. Νομίζω, ότι η προσαρμογή της ταυτότητας θα πρέπει να βάλει μέσα στοιχεία ανοίγματος στον κόσμο, στοιχεία περηφάνιας για μια σειρά από πολιτισμικά χαρακτηριστικά, στοιχεία διασύνδεσης με κοντινούς πολιτισμούς, να διατηρήσει τη θέση της στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και την ευρωπαϊκή της ταυτότητα, χωρίς να αποκλείει τη σύνδεση των στοιχείων της Aνατολής, έτσι ώστε να παραμείνει ως γέφυρα των δυο κόσμων, Ανατολής και Δύσης. Η Ελλάδα καταλαμβάνει κεντρική και όχι περιφερειακή θέση – προπορεύεται της Ευρώπης. Όσα ζει η Ελλάδα ως πολιτική και ηθική κρίση αποκαλύπτουν σε μεγέθυνση τα ευρωπαϊκά προβλήματα, τις ωδίνες για ό,τι επίκειται – για την αναγέννηση ή την καταστροφή.

Ο σύγχρονος Ελληνισμός, όχι η σημερινή Ελλάδα, λειτουργεί ως κάτοπτρο και πρωτοπορία της Ευρώπης. Ανοικτός και ευαίσθητος στους μετασχηματισμούς της ανθρωπότητας, διαθέτει μια πολιτισμική ποικιλία που κρύβεται πίσω από το προσωπείο του homo hellenicus, δηλαδή του κατασκευασμένου από το ελλαδικό κράτος “Έλληνα”. Χάρη σε αυτές τις ιδιαιτερότητες μπορεί να συμβάλλει να αμβλυνθούν οι πόνοι της Ευρώπης, οι οποίοι προκύπτουν από την αναγκαία διόρθωση των τεραστίων γεωγραφικών ανισοτήτων που δημιούργησε η άνοδός της.

Μέσα από τη διαπάλη των ιδεών, την αξιοποίηση των νέων δυνατοτήτων, την αναζήτηση νέων ρόλων θα διαμορφωθεί μια νέα ελληνική εικονογραφία, η οποία μπορεί να καταστήσει τους Έλληνες εκ νέου υπερήφανους και δημιουργικούς. Τέλος, θα ήθελα να τονίσω ότι στη μεγάλη αναμέτρηση του καλοκαιριού του 2015 με την Ελλάδα στο επίκεντρο, τελικά δεν επικράτησαν οι οικονομικές αλλά οι γεωπολιτικές θεωρήσεις και για αυτό ξεπεράστηκε ο κίνδυνος του Grexit.

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Για το μέλλον της Ευρώπης στις σημερινές δύσκολες συνθήκες, νομίζω ότι η Ευρώπη έχει δύσκολο μέλλον, γιατί βρισκόμαστε στο τέλος ενός κύκλου δυο αιώνων, κατά τους οποίους η Ευρώπη και, γενικότερα, η Δύση, κυριάρχησε στον κόσμο, δημιουργώντας ανισότητες σε διεθνές επίπεδο.

Αυτά τα δεδομένα αλλάζουν και ανατρέπονται, επομένως και η θέση της Ευρώπης θα γίνει όλο και πιο δύσκολη, ενώ οι λαοί της Ευρώπης θα πρέπει να ανακαλύψουν ξανά τον εαυτό τους και ενδεχομένως περισσότερη δόση ταπεινοφροσύνης. Προσβλέπω σε επίπεδο Ευρώπης, να έχουμε πολύ μεγάλες κρίσεις. Από εκεί και πέρα, μια χώρα δεν είναι απαραίτητο να ακολουθεί υποχρεωτικά το σύνολο, όταν διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα. Πιστεύω, σε ένα γενικότερο ευρωπαϊκό πλαίσιο, η Ελλάδα πρέπει να αξιοποιήσει να πλεονεκτήματά της και σε αυτό το νέο περιβάλλον να προσαρμοστεί αποτελεσματικά στις νέες συνθήκες.

ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΠΟΡΑ

Το ελληνικό κράτος υπάρχει λιγότερο από δύο αιώνες. Οι καταβολές της ελληνικής Διασποράς χάνονται στην Ιστορία. Το Έθνος-Κράτος είναι ένας ιστορικός κυματισμός, ενώ η Διασπορά ένα βαθύ θαλάσσιο ρεύμα. Η λειτουργία της πρέπει, λοιπόν, να κριθεί στην μακρά διάρκεια. Χάρη στην ελληνική Διασπορά υφίσταται το ελληνικό κράτος. Η Διασπορά συνιστά την στρατηγική εφεδρεία η οποία του επιτρέπει να επιβιώνει παρά τις αστοχίες του. Αναμφίβολα, η Διασπορά έχει αναδειχθεί, όμως, οι επιτυχίες της δεν μπορούν να κριθούν με τα μυωπικά μέτρα του ελλαδοκεντρισμού. Η ιδέα να συγκροτηθεί ένα συγκεντρωτικό σχήμα ελεγχόμενο από το Κράτος το οποίο να συντονίζει την ελληνική Διασπορά δείχνει πλήρη άγνοια των βασικών συμπερασμάτων της θεωρίας για τις Διασπορές, όπως έχει αναπτυχθεί τα τελευταία πενήντα έτη. Οι Διασπορές ζουν και ακμάζουν, όταν λειτουργούν πολυκεντρικά και άναρχα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι έχει επικρατήσει ο όρος chaordic, για να περιγράψει τον συνδυασμό χάους και τάξης που τις χαρακτηρίζει. Η χρήση της κρατικής επιρροής για να υποταγεί η Διασπορά στην ξένη γι’ αυτήν συγκεντρωτική του λογική είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος για τον στραγγαλισμό της. Κάθε διασπορική κοινότητα αποτελεί σύνθεση ανάμεσα στα ιδιαίτερα πολιτισμικά της στοιχεία και τα στοιχεία του τόπου διαμονής. Η πολιτισμική ιδιαιτερότητα προσδίδει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στα μέλη της, με προϋπόθεση όμως ότι είναι πλήρως ενσωματωμένα στην κοινωνία υποδοχής. Η επαγγελματική και κοινωνική επιτυχία στηρίζεται στον συνδυασμό των δύο στοιχείων. Αν επιβληθεί η ελλαδοκεντρική λογική, αποσταθεροποιείται η ένταξη στην κοινωνία υποδοχής. Καθώς ζει και εργάζεται σε μεγάλα πρωτοποριακά κοσμοπολιτικά κέντρα όπως η Νέα Υόρκη, το Λονδίνο ή το Παρίσι, η Διασπορά γίνεται φορέας των νέων ιδεών και συμβάλλει στην ανανέωση της χώρας καταγωγής. Ο έλεγχος της Διασποράς από διοικητικές δομές που σχετίζονται με την Ελλάδα έχει ως συνέπεια την μεταφορά ελλαδο-ελληνικών πολιτικών αντιθέσεων, με αποτέλεσμα την διχόνοια και τη διάσπαση. Στο Παρίσι, τη δεκαετία του ’90, οι κομματικές αντιπαραθέσεις οδήγησαν σε τέτοιες συγκρούσεις, ώστε παρενέβη η γαλλική δικαιοσύνη. Υπό τέτοιες συνθήκες, ποια επίδραση μπορεί να έχει η ελληνική Διασπορά στη χώρα υποδοχής; Δεν σημαίνει αυτό ότι το ελληνικό κράτος δεν έχει ρόλο να διαδραματίσει στον Ελληνισμό της Διασποράς ή στην ελληνόφωνη Ορθοδοξία. Είναι μέλος της Διεθνούς Κοινότητας, επομένως διαθέτει σειρά από προνομίων και δικαιωμάτων. Πρέπει να τα θέτει στη διάθεση της Διασποράς και της Ορθοδοξίας όταν του το ζητούν οι ανεγνωρισμένοι εκπρόσωποι των δύο αυτών οντοτήτων. Με κανένα, όμως, τρόπο δεν πρέπει να επιδιώκει να τους υποκαταστήσει ή να υπαγορεύσει την λογική του εκτός των ορίων της επικρατείας.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ

Ο Γεώργιος-Στυλιανός Πρεβελάκης (Georges Prévélakis) με καταγωγή από την Κρήτη, γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου σπούδασε Αρχιτεκτονική. Μετά από μεταπτυχιακές σπουδές στην Χωροταξία-Γεωγραφία στο Πανεπιστήμιο Σορβόννης, εργάστηκε στην Ελλάδα ως Πολεοδόμος και δίδαξε σε ελληνικά πανεπιστήμια. Από το 1984 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και έκτοτε ακολουθεί διεθνή πανεπιστημιακή σταδιοδρομία. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, τα επιστημονικά και διδακτικά του ενδιαφέροντα εστιάστηκαν στην Γεωπολιτική και τις Διασπορές. Έχει διατελέσει καθηγητής και ερευνητής στην Γαλλία, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τακτικός Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Panthéon-Sorbonne (Paris 1), διηύθυνε την Έδρα Ελληνικών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Κωνσταντίνου Γ. Καραμανλή στην Σχολή Fletcher (2003-2005). Χρημάτισε, επίσης, Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ (2013-2015). Διευθύνει το μεταπτυχιακό πρόγραμμα Γεωπολιτικής του Πανεπιστημίου Panthéon-Sorbonne και της Ecole Normale Supérieure. Γενικός Επίτροπος της Ελλάδας στο Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο (Παρίσι) και Πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτικής και Πολιτισμικής Γεωγραφίας της Διεθνούς Ένωσης Πολιτικών Επιστημών. Τα κυριότερα έργα του είναι : Les Balkans, cultures et géopolitique, Παρίσι, 1994, Les réseaux des diasporas, Παρίσι, 1996, Athènes: urbanisme, culture et politique, Παρίσι, 2000 , Géopolitique de la Grèce, Βρυξέλλες, 2005, Pour une nouvelle Entente balkanique, Παρίσι 2010.