Μνήμες παιδικής ηλικίας αναμένεται να ξυπνήσουν σε όσους κατάγονται από τη Βόρεια Ελλάδα οι φωτογραφίες του Νίκου Βαβδινούδη, που έρχονται τον Μάρτιο στο Ελληνικό Μουσείο Μελβούρνης.

Η Έκθεση με τον τίτλο «Πρόσωπα και Προσωπεία», απεικονίζει τους κωδονοφόρους της Ανατολικής Μακεδονίας, ένα πανάρχαιο έθιμο με διονυσιακές ρίζες που έχει επιβιώσει στις μέρες μας στις περιφέρειες της Δράμας και της Καβάλας.

Φορώντας ενδυμασίες από ύφασμα και τριχιά και μάσκες από δέρμα ζώων, με τη μέση ζωσμένη με κουδούνια και τα πρόσωπα καλυμμένα με στάχτη, οι συμμετέχοντες των φωτογραφίσεων μας μυούν στο μυστηριακό κόσμο αυτής της παράδοσης.

Πρόκειται για τελετουργικά που συνδέονται με εορτασμούς προς τιμήν του αρχαίου θεού Διόνυσου, ο οποίος θεωρείτο, μεταξύ άλλων, θεότητα της νεκρανάστασης, έχοντας πεθάνει και αναγεννηθεί μετά το πέρασμα τριών ημερών – σύμφωνα με το μύθο.

Σήμερα, το έθιμο των κωδωνοφόρων με σκοπό των εξορκισμό του κακού, αναπαρίσταται μεταξύ 6 και 8 Ιανουαρίου, ενώ σύμφωνα με τους Βορειοελλαδίτες συμβολίζει την επιθυμία των ντόπιων για μια χρονιά ευημερίας και γονιμότητας.

Αποτελεί, μάλιστα, παράδειγμα της κοινής πρακτικής ανάμειξης παγανιστικών αρχαιοελληνικών στοιχείων με παραδόσεις που παραμένουν ζωντανές στις μέρες μας.

Η φωτογράφιση πραγματοποιήθηκε σε οκτώ χωριά της Βόρειας Ελλάδας από όπου προέρχονται και τα κοστούμια: Μοναστηράκι, Ξηροπόταμος, Πετρούσα, Πύργοι, Βώλακας, Παγονέρι, Καλή Βρύση και Νικησιανή.

Οι συμμετέχοντες φωτογραφήθηκαν σε απόλυτη αρμονία με το οικείο φυσικό περιβάλλον, ενώ σε άλλες φωτογραφίες η χρησιμοποίηση τεχνητού φωτισμού και σκηνικών επιστρατεύεται για να φέρει σε πρώτο πλάνο μια άλλη πτυχή των μεταμφιεσμένων, το πρόσωπό τους πίσω από τη μάσκα.

Με αυτόν τον τρόπο ο καλλιτέχνης επιλέγει να δώσει την προσωπική του οπτική και επιδιώκει να εκπλήξει τον θεατή.

Γι’ αυτό το λόγο οι μη λαογραφικού χαρακτήρα φωτογραφίες δεν καταγράφονται κατά τη διάρκεια του δρώμενου, αλλά είναι σκηνοθετημένες με σκοπό να προβάλλουν τον άνθρωπο που βρίσκεται πίσω από το ρόλο και την ενδυμασία.

Για το έργο του «Πρόσωπα και Προσωπεία», ο Νίκος Βαβδινούδης κέρδισε τη δεύτερη θέση στην κατηγορία People & Cultures Portfolio – TRIBES στο διεθνή διαγωνισμό Travel Photographer of the Year, ανάμεσα σε χιλιάδες συμμετοχές απ’ όλο τον κόσμο, ενώ η φωτογραφική συλλογή παρουσιάστηκε τον περασμένο χρόνο στην γκαλερί Royal Geographical Society του Λονδίνου.

Την έκθεση πρόκειται να φιλοξενήσει στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Μόδας Μελβούρνης το Ελληνικό Μουσείο.

Όπως μας εξηγεί ο διευθυντής του Μουσείου Γιάννης Τατούλης, ο οποίος δηλώνει και θαυμαστής του καλλιτέχνη, η επιλογή του συγκεκριμένου έργου προέκυψε ύστερα από εκτενή έρευνα που υποδεικνύει την ύπαρξη ξεχωριστής ιστορίας πίσω από κάθε φωτογραφία.

«Είναι μια ιδιαίτερη συλλογή που καταγράφει το έθιμο και παρουσιάζει με πρωτοφανή τρόπο τα παγανιστικά στοιχεία ενός τελετουργικού που έχει εξελιχθεί και επιβιώσει από την προχριστιανική εποχή στις μέρες μας.

«[Ο καλλιτέχνης] ακολουθεί έναν διαφορετικό τρόπο προσέγγισης παρουσιάζοντας τους χαρακτήρες μεταμφιεσμένους και στη συνέχεια αποκαλύπτοντας το αληθινό τους πρόσωπο».

Σχολιάζει, επίσης, σχετικά με την αρχέγονη αίσθηση του εθίμου και πώς αυτή έχει διεισδύσει στο σύγχρονο κόσμο μέσα από την τέχνη.

«Υπάρχει μια πηγαία φυσικότητα και, την ίδια στιγμή, μια σύγχρονη οπτική. Μπορεί κανείς να δει τις ομοιότητες σε τηλεοπτικές και κινηματογραφικές παραγωγές που αντλούν έμπνευση από τέτοια έθιμα και παραδόσεις», λέει αναφέροντας χαριτολογώντας και ως παράδειγμα το «Game of Thrones».

Πρόκειται για τη δεύτερη κατά σειρά χρονιά που το Ελληνικό Μουσείο συνεργάζεται με το Φεστιβάλ Μόδας Μελβούρνης, με τους διοργανωτές του Φεστιβάλ να είναι ενθουσιασμένοι με την επιλογή της φωτογραφικής Έκθεσης ως κάτι το διαφορετικό, όπως μας πληροφορεί ο κ. Τατούλης.

Από την πλευρά του Μουσείου, η συνεργασία αποτελεί μέρος μιας προσπάθειας να ενσωματωθεί περισσότερο το ελληνικό στοιχείο σε δημοφιλή φεστιβάλ της πόλης.

«Πιστεύω έχουμε την ευκαιρία να εισάγουμε στα μεγαλύτερα φεστιβάλ της Μελβούρνης -κινηματογράφου, μόδας, φαγητού- δείγματα ελληνικής τέχνης και πολιτισμού που διαφέρουν από τα συνηθισμένα, που είναι καινοτόμα και προκαλούν το ενδιαφέρον.»

* Η έκθεση φιλοξενείται για μερικές εβδομάδες στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Μόδας Μελβούρνης από το Ελληνικό Μουσείο, 280 William Street, και η είσοδος είναι δωρεάν. Ημέρα έναρξης: Πέμπτη, 9 Μαρτίου, 6.30-8.30 μ.μ.