«Πριν φύγω θέλω οπωσδήποτε να μπω στο μπορντώ τραμ» μου είχε πει με παιδική χαρά, ο αείμνηστος Φρέντυ Γερμανός, όταν μας επισκέφθηκε το 1992.

Βρισκόμαστε έξω από το επιβλητικό κτίριο της Βουλής στη Spring St., ο επισκέπτης μας όμως είχε γοητευθεί από το τουριστικό τραμ που περνούσε νωχελικά αυτήν την ώρα μπροστά μας.

Όταν του είπα ότι λειτουργεί και ως εστιατόριο, άνοιξε τα μάτια του διάπλατα και ξέχασε τους καλούς του τρόπους. Μ’ άφησε σύξυλη και έτρεξε να το προλάβει.

Αξέχαστες στιγμές που φέρνει σήμερα ολοζώντανα μπροστά μου, η είδηση ότι ο Ολλανδός αρχιτέκτονας Jan Gehl είναι εκείνος ο οποίος έκλεψε ένα από τα πιο γοητευτικά χαρακτηριστικά της Μελβούρνης -τα τραμ- και το μεταφέρει στο Σίδνεϊ.

Στην κεντρική οδό George St., στην καρδιά της πόλης, η οποία είναι καιρό τώρα κλειστή και κάνει τη ζωή δύσκολη, όχι μόνο των ντόπιων, αλλά και των επισκεπτών που για να πάνε στα Rocks, είναι αναγκασμένοι να κάνουν το γύρο του κόσμου!

ΜΙΑ ΚΟΙΜΙΣΜΕΝΗ ΩΡΑΙΟΠΟΛΗ

Ο Jan Gehl, όμως, δεν είναι τυχαίος, γι’ αυτό και θα πρέπει ίσως να του συγχωρήσουμε την «ατασθαλία». Είναι ο άνθρωπος που αφύπνισε, με τις ιδέες του, τη Μελβούρνη πριν τρεις περίπου δεκαετίες και την μετέτρεψε από μια κοιμισμένη ωραιόπολη στην ολοζώντανη πόλη που είναι σήμερα και θεωρείται μια από τις πιο βιώσιμες πόλεις του κόσμου. Ας μη σκεφτεί, εντούτοις, κανείς ότι τον έχουμε αποκλειστικά δικό μας και η δουλειά του είναι να πηγαίνει από πόλη σε πόλη και να της δίνει ζωή.

Όχι. Οι ορίζοντές του, είναι πολύ πιο ανοιχτοί και τον φέρνουν στα πέρατα της γης. Δουλειά του, λέει απλά, είναι να κάνει τις πόλεις ανθρωποκεντρικές.

Τον ακούμε με προσοχή γιατί μας γοητεύει.

«Ο λόγος που αρχικά χτίσαμε τις πόλεις ήταν για να φέρουμε τους ανθρώπους τον έναν κοντά στον άλλον, για να γνωριστούν και να αναπτύξουν την κουλτούρα της ανθρωπότητας.

Το τελευταίο, όμως, μισό του περασμένου αιώνα, είδαμε ότι τα αυτοκίνητα ανέπτυξαν μία επιθετική ταχύτητα, κατακτητική οπωσδήποτε, σπρώχνοντας τους ανθρώπους έξω από τις πόλεις και κάνοντας τους δρόμους αντιπαθητικούς και απωθητικούς» δηλώνει σήμερα.

Στη συνέχεια, προσθέτει, πως όταν επισκέφθηκε τη Μελβούρνη τα μέσα του 1970 δεν μπορούσε να πιστέψει «πόσο πεθαμένη και χωρίς κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ήταν η Μελβούρνη».

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΜΙΑΣ ΠΟΛΗΣ

Το ευχάριστο, ότι μπορούσε να δει τι χρειαζόταν για να ζωντανέψει η πόλη.

Πεζόδρομοι, αποκλεισμός των αυτοκινήτων από ορισμένους δρόμους του κέντρου, μονοπάτια για τους ποδηλατιστές, πλατείες, συστοιχίες δένδρων, όλα συνέτειναν στο να δώσουν ένα νέο πρόσωπο στη Mελβούρνη που άρχισε να μεταμορφώνεται εκπληκτικά από τα μέσα του 1980 και να γίνεται αυτό που χαιρόμαστε εμείς οι κάτοικοί της, σήμερα και θαυμάζουν οι επισκέπτες της.

«Σήμερα, τη θαυμάζει όλος ο κόσμος», τονίζει με φανερή ικανοποίηση ο Gehl, αποκαλύπτοντας, την ίδια ώρα, ότι τα τελευταία 10 χρόνια εργάζεται εντατικά επιδιώκοντας να δώσει κάποια χαρακτηριστικά της Μελβούρνης στο Σίδνεϊ. Η ειλικρίνειά του, τον τιμά ιδιαίτερα.

«Γίνεται αργά, αλλά σταθερά. H George St. έχει κλείσει γιατί πρόκειται να περνούν τραμ από εκεί και θα υπάρχουν επίσης ποδηλατόδρομοι».

Δύο δηλαδή έντονα χαρακτηριστικά της Μελβούρνης που παίρνει το Σίδνεϊ, κλέβοντάς μας την αποκλειστικότητα.

Δεν ρωτάμε αν θα υπάρχει και εκεί το μπορντώ τραμ-εστιατόριο για τους τουρίστες και μη. Κατά πάσα πιθανότητα, ναι.

Ένα βήμα από το κέντρο, η Όπερα εκεί, τα Rocks, το λιμάνι, τα κρουαζιερόπλοια που σε καθημερινή βάση, το ένα διαδέχεται το άλλο και τα φέρι μποτ που δεν πάνε βόλτα μόνο τους τουρίστες, αλλά πηγαίνουν και πολλούς Σιδνεϊώτες στη δουλειά τους.

Πολλά από τα οποία δεν μπορούμε, λόγω κλίματος, να έχουμε εμείς στη Μελβούρνη, όπου «απολαμβάνουμε» τέσσερις εποχές σε μια μέρα!

ΑΠΛΕΤΟ ΦΩΣ

Έχουμε, εντούτοις, περισσότερο φυσικό φως, στο κέντρο, μας πληροφορεί ο γνωστός αρχιτέκτονας, για το λόγο ότι «στη Μελβούρνη, πάρα πολύ έξυπνα, στη Swanston Street, έχει μείνει ένα μεγάλο άνοιγμα από όπου έρχεται άπλετο φως και αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία, για να μη σκιάζεται η πόλη.

Αντίθετα, στο Σίδνεϊ, οι ουρανοξύστες στο κέντρο είναι τόσοι πολλοί που δεν αφήνουν ούτε μια αχτίδα ηλίου να περάσει, με αποτέλεσμα να αιωρείται μία συνεχής σκιά».

Αυτά να ακούμε για να μη μας δημιουργείται σύμπλεγμα κατωτερότητας, στη Μελβούρνη των τεσσάρων εποχών τη μέρα.

Ρεαλιστής, ο ταλαντούχος αρχιτέκτονας και λάτρης των ζωντανών πόλεων και του φωτός, δεν αποχωρεί πριν κάνει μια πολύ εύστοχη διευκρίνιση: «Το ‘κλειδί’ για να γίνει μια πόλη πιο ζωντανή και βιώσιμη, βρίσκεται στα χέρια της πολιτικής ηγεσίας. Παίρνει πολύ χρόνο και στη Μελβούρνη πρόκειται πραγματικά για ένα θαύμα. Όλο αυτό που έγινε οφείλεται στους πολιτικούς ηγέτες».

ΛΕΥΚΗ ΝΥΧΤΑ

Μιλώντας για τις δύο παραδοσιακά… αντίζηλες πόλεις, η Μελβούρνη αυτό το Σαββατοκύριακο θα μείνει άγρυπνη ζώντας μ’ όλες της τις αισθήσεις τη «Λευκή Νύχτα»…

Μια εβδομάδα – ευτυχώς – πριν το Φεστιβάλ της Londale Street, η Μελβούρνη θα μείνει άγρυπνη από αυτό το Σάββατο, 18 Φεβρουαρίου, αρχίζοντας τη λευκή της νύχτα από 7μμ και ολοκληρώνοντας το πρωί της Κυριακής στις 7πμ.

Όλη η πόλη θα μετατραπεί σ’ έναν φαντασμαγορικό τόπο, με μαγικό φωτισμό, εκθέσεις και καλλιτεχνικά δρώμενα, στους δρόμους, τα στενά, τα πάρκα, τις πλατείες και τα πολιτιστικά της κέντρα.

Μια λιμνοθάλασσα από μικρούς και μεγάλους αναμένεται να κατακλύσει το κέντρο της πόλης και τα κράσπεδά της για να απολαύσει μ’ όλες του τις αισθήσεις αυτές τις μοναδικές στιγμές που έρχονται στην καρδιά του καλοκαιριού με μια μοναδικότητα επιστρατεύοντας το ταλέντο εκατοντάδων καλλιτεχνών για να το επιτύχουν.

Να εκπλήξουν, κάθε χρόνο με διαφορετικό τρόπο, μικρούς και μεγάλους και να τους δώσουν κάτι περισσότερο από εκείνο που έχουν δει ή μπορεί η φαντασία τους να γεννήσει.

Αν πάρουμε, για παράδειγμα, το Nebulous, είναι ένα τεράστιο δημιούργημα, φαντασμαγορικό, που θα παριστάνει πώς μπορεί να φαίνεται η γη από το φεγγάρι. Θα είναι ένα πολύχρωμο κόσμημα που θα αιωρείται πολύχρωμο και άπιαστο. Μια πολύχρωμη σφαίρα με χιλιάδες απαστράπτοντα διάφανα πετράδια.

Είναι δημιούργημα του Alex Sanson, του γλύπτη και σχεδιαστή ο οποίος έχει εργαστεί πάνω από 20 χρόνια σε έργα ασυνήθιστα και περίεργα, δημιουργώντας από μικρά μέχρι τεράστια έργα που εκπλήσσουν με την πρωτοτυπία και την μαγεία που εκπέμπουν.

Η Λευκή Νύχτα αποτελεί πρωτοβουλία της πολιτειακής κυβέρνησης.