Από τότε που επισκεφθήκαμε τον αρχαιολογικό χώρο Σιρκάπ στην Ταξίλα, δεν έχω σταματήσει να σκέφτομαι πώς θα ήταν να περπατά κανείς στους δρόμους αυτής της πόλης από τον 2ο αι. π.Χ. έως και τον 5ο αι. μ.Χ. όταν καταστράφηκε από τους Λευκούς Ούννους.
Επρόκειτο για μία καθοριστική στιγμή στην ιστορία, καθώς σηματοδότησε το τέλος μιας πολιτισμικής πρωτεύουσας όπου άνθρωποι όλων των θρησκειών συμβίωναν σε συνθήκες ειρηνικές και αμοιβαίου σεβασμού για σχεδόν 700 χρόνια.
Η Ταξίλα έχει μείνει γνωστή ως μία από τις πρώτες πανεπιστημιουπόλεις στον κόσμο, με την ίδρυση του πανεπιστημίου της να τοποθετείται στον 5ο αι. π.Χ. Η τοποθεσία της Ταξίλας βρίσκεται στο σταυροδρόμι της σημερινής Νότιας και Κεντρικής Ασίας.
Έχει υπάρξει “μήλον της Έριδος” για αυτοκρατορίες του παρελθόντος, καθόλου τυχαία, αν λάβει κανείς υπόψη τον χαρακτηρισμό της περιοχής από τον Μέγα Αλέξανδρο ως συνδέσμου μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κατακτητικοί και επεκτατικοί αγώνες συνεχίζονται στην περιοχή και σήμερα με ίσως περισσότερους τρόπους από αυτούς που μπορούμε να αντιληφθούμε, όμως αυτή είναι μια μεγάλη συζήτηση που θα αφήσω για κάποια άλλη στιγμή.
Όταν οι Έλληνες βρέθηκαν στην Ταξίλα τόσο πολύ τους εντυπωσίασε η πόλη ως κέντρο μάθησης που τα νέα δεν άργησαν να ταξιδέψουν στη μακρινή Δύση. Συγκεκριμένα, στη φήμη που απέκτησε έπαιξαν κεντρικό ρόλο οι θρησκευτικές διδαχές και τα μαθήματα ζωής του Βούδα. Μαθητές ταξίδευαν τόσο από γειτονικές περιοχές όσο και από την άλλη άκρη της γης για να σπουδάσουν στην Ταξίλα, διανύοντας αποστάσεις ανάλογες θα έλεγε κανείς με τις σημερινές που διανύουν φοιτητές για να φτάσουν στη Μελβούρνη. Η διαφορά ίσως είναι ότι η εκπαίδευση ήταν διαθέσιμη σε κάθε ενδιαφερόμενο και οι χρηματικοί πόροι έρχονταν από πλούσιους εμπόρους ή γονείς.
Οι ιδέες που αναπτύσσονταν και κυκλοφορούσαν στην Ταξίλα βρήκαν σύντομα το δρόμο τους στην Αθήνα και έθεσαν τα θεμέλια για τη φιλοσοφική σχολή των Στωικών με ιδρυτή τον Ζήνωνα, κίνημα που κατόπιν άνοιξε το δρόμο για την άνθιση του χριστιανισμού. Είναι, ίσως, πιθανό ο Ιησούς να βρέθηκε σε εκείνο το μέρος του κόσμου για σπουδές; Δεν γνωρίζουμε πολλά για τα νεανικά του χρόνια από την ηλικία των 12 έως και 30. Ενδεχομένως να ισχύει αυτή η εικασία.
Το επόμενο βράδυ περάσαμε από τo Murree, που καθιερώθηκε ως πόλη κατά την αποικιοκρατία των Βρετανών και θεωρείται από κάποιους η τοποθεσία του τάφου της Παρθένου Μαρίας. Βρίσκεται σε απόσταση 60 χλμ. από την περιοχή του Κασμίρ, τοποθεσία όπου λέγεται ότι ετάφη ο Ιησούς ως ιστορικό πρόσωπο.
Ας επανέλθω όμως σε αυτά που έλεγα προηγουμένως για την Ταξίλα. Ο οδηγός μας Assad Abbas, ήταν πολύ πρόθυμος να μας δείξει διάφορα σημαντικά σημεία αναφοράς: το ηλιακό ρολόι που δεσπόζει στο κέντρο της πόλης, διάφορα ιστορικά κτίρια συμπεριλαμβανομένων του βουδιστικού ναού με τον δικέφαλο αετό και άλλους που υποδηλώνουν το πέρασμα διαφορετικών θρησκειών.
Να υποθέσουμε ότι αυτός ο τόπος λατρείας προσήλκυε παράλληλα Έλληνες, Ινδούς και Ιρανούς που έρχονταν να εκφράσουν τη θρησκευτική τους πίστη; Η απάντηση σύμφωνα με τον Assad είναι “Ναι! Τζαϊνιστές, Χριστιανοί, ακόλουθοι του Ζωροαστρισμού, του Βουδισμού, του Ινδουισμού, πολυθεϊστές και ανιμιστές, συμβίωναν αρμονικά. Επρόκειτο για μία ειρηνική, πολυθρησκευτική και πολυπολιτισμική κοινωνία, μέχρι τη στιγμή που οι Λευκοί Ούννοι κατέφθασαν και αφάνισαν την Ταξίλα”.
Συχνά αναρωτιέμαι γιατί δεν αναλογιζόμαστε περισσότερο το παρελθόν και ειδικά ως προς την μελέτη κοινωνιών που είχαν επιτύχει τον καλύτερο δυνατό τρόπο ζωής, καθώς και τους παράγοντες που τις οδήγησαν σε φθορά. Το κύμα θυμού που έχει οδηγήσει σε δημαγωγία και εξτρεμισμό τα τελευταία 15 χρόνια είναι ολοένα και πιο ανησυχητικό και θέτει την σημερινή μας ύπαρξη υπό απειλή.
Η Ταξίλα είναι ένα διαμάντι και αποτελεί ζωντανό παράδειγμα της αρμονικής συμβίωσης λαών διαφορετικών θρησκειών και πολιτισμών. Οι ντόπιοι και οι οδηγοί μιλούν με πραγματική υπερηφάνεια για την πόλη και το παρελθόν της. Από τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου και έπειτα σχεδόν κανείς τουρίστας δεν έρχεται. Προσωπικά συστήνω την επίσκεψη ανεπιφύλακτα.
* Ο Πίτερ Μουσαφεριάδης είναι διακεκριμένος μουσικοσυνθέτης και γενικός διευθυντής του οργανισμού Cultural Infusion που αποσκοπεί στην προώθηση της αρμονικής συνύπαρξης των πολιτισμών για κοινωνική συνοχή και οφέλη από τον πλούτο της διαφορετικότητας. Η οργάνωση ήταν ανάμεσα στην τελική δεκάδα των φιναλίστ για το βραβείο Διαπολιτισμικής Καινοτομίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών το 2012.
