Οι καταγγελίες, νεοφερμένων Ελλήνων μεταναστών που πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης από ασυνείδητους εργοδότες τα τελευταία χρόνια, δίνουν και παίρνουν.
Ο «Νέος Κόσμος» έχει γίνει δέκτης τους, είναι ενήμερος. Δυστυχώς όμως, όσες φορές προσπάθησα εγώ ή άλλοι συνάδελφοι να πείσουμε κάποιον εργαζόμενο να μας μιλήσει επώνυμα, έτσι ώστε να ερευνήσουμε την καταγγελία και στη συνέχεια να την δημοσιοποιήσουμε, αυτό στάθηκε αδύνατο. Το καταλαβαίνουμε και το σεβόμαστε. Είναι λογικό ο εργάτης να φοβάται τις συνέπειες μίας τέτοιας καταγγελίας, ιδιαίτερα όταν αυτός δεν γνωρίζει τα δικαιώματά του, όπως συμβαίνει με τον μεγαλύτερο αριθμό των νεοφερμένων μεταναστών που δεν έχουν γνώση του «νομοθετικού πλαισίου» και των δικαιωμάτων τους.
Γι’ αυτό, ο «Νέος Κόσμος» ζήτησε από δύο ιδιαίτερα γνωστούς συμβούλους εργασιακών σχέσεων της Μελβούρνης, ανθρώπους που έχουν προασπίσει τα δικαιώματα πολλών εργαζομένων -όπως έγινε στην περίπτωση εταιρίας που είχε αναλάβει τον καθαρισμό τραίνων, υπόθεση που πήρε μεγάλη δημοσιότητα πριν από δύο περίπου χρόνια στη Βικτώρια-, να μας μιλήσουν και να πληροφορήσουν τους αναγνώστες μας.
Ο Τομ Κολέτσος -που μιλά και Ελληνικά- και ο Garry Dircks από την συμβουλευτική εταιρία Just Relations μαζί με το γραφείο του Συνηγόρου του Πολίτη σε Θέματα Εργασίας (Fair Work Obudsman), που, επίσης, δέχθηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας, πιστεύουμε ότι θα σας βοηθήσουν να μάθετε τα δικαιώματά σας, αλλά και στην περίπτωση που σας εκμεταλλεύεται κάποιος εργοδότης να διεκδικήσετε αυτά που δικαιούστε.
ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΠΑΝΤΟΥ
-Κατ’ αρχήν, ρωτήσαμε τους κ. Dircks και Κολέτσο, πόσο συχνό είναι το φαινόμενο εκμετάλλευσης στο τομέα της εστίασης -απ’ όπου προέρχονται και οι περισσότερες καταγγελίες νεοφερμένων που έχουμε-, αλλά και αν οι εργαζόμενοι που είναι υπήκοοι έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους μετανάστες.
Garry Dircks (G.D.): Αυτό που μπορώ να πω μετά από 30 χρόνια εμπειρίας στον τομέα αυτό, είναι ότι διαπιστώνω πως τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας. Και δεν είναι μόνο στον τομέα της εστίασης, αλλά και σε άλλους τομείς. Είναι όμως πιο διαδεδομένο στον τομέα της εστίασης, με τους μετανάστες -κυρίως- πακιστανικής καταγωγής να είναι συχνότερα τα θύματα. Παίζει σημαντικό ρόλο το γεγονός ότι μία φορά και έναν καιρό, τα δικαιώματα του εργαζόμενου, ο μισθός που δικαιούτο ήταν πολύ εύκολο τόσο για τον ίδιο να τα μάθει όσο και για τον εργοδότη. Από την δεκαετία του ’90 όμως μέχρι σήμερα, όλα έχουν γίνει πολύ περίπλοκα και για να βρει ένας εργαζόμενος τι δικαιούται να πληρώνεται πρέπει να ελέγξει χίλιες δύο διαφορετικές συμφωνίες και παρασυμφωνίες και αυτό δουλεύει προς το συμφέρον των ‘διεφθαρμένων’ εργοδοτών.
O κ. Garry Dircks
Τομ Κολέτσος (Τ.Μ.): Εγώ αποδίδω την συνεχή αύξηση των ασυνείδητων εργοδοτών στην απληστία και βλέπω συν τω χρόνο να εξαπλώνεται σε όλο και περισσότερους τομείς εργασίας. Ξέρω ότι νεοφερμένοι Έλληνες -και όχι μόνο- μετανάστες που εργάζονται σε εστιατόρια και καφετέριες, έχουν πέσει θύματα εκμετάλλευσης. Όσον αφορά τα εργασιακά δικαιώματα υπηκόων και μεταναστών είναι τα ίδια, βέβαια. Δηλαδή, όπως και ο υπήκοος, έτσι και ο μετανάστης ή ο κάτοχος φοιτητικής βίζας, πρέπει να πληρώνονται το ημερομίσθιο ή ωρομίσθιο που προβλέπει ο νόμος και απολαμβάνουν δικαιωμάτων όπως αυτό της καλοκαιρινής άδειας και της πληρωμής συνταξιοδοτικών εισφορών. Η μόνη διαφορά για όσους βρίσκονται εδώ με φοιτητική βίζα είναι οι ώρες που έχουν δικαίωμα να εργαστούν. Αν δηλαδή κάποιος εργοδότης τους κακοπληρώνει και θέλουν να βρουν το δίκιο τους μπορούν να απευθυνθούν στον Συνήγορο του Πολίτη και να το βρουν. Αν, όμως, εργάζονταν περισσότερες ώρες από αυτές που ορίζει η βίζα τους και ο εργοδότης το αναφέρει αυτό στο υπ. Μετανάστευσης που, συνήθως, ερευνά εξονυχιστικά αυτές τις καταγγελίες, τότε, έστω και αν καταφέρουν να πληρωθούν τα δεδουλευμένα τους ίσως δεν καταφέρουν να μείνουν στην Αυστραλία γιατί παραβίασαν τους όρους της βίζας τους. Εκεί μπλέκονται τα πράγματα.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: ΚΑΤΑΓΡΑΨΤΕ ΤΙΣ ΩΡΕΣ ΠΟΥ ΔΟΥΛΕΥΕΤΕ ΚΑΙ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΕΤΕ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΑΝ ΕΙΝΑΙ «ΜΑΥΡΑ»
-Όταν κάποιος εργοδότης σου δίνει δουλειά και σε πληρώνει χαμηλότερο από το κανονικό ωρομίσθιο και «μαύρα» και το δεχθείς, μπορείς να τον καταγγείλεις και να μην βρεις το μπελά σου ως εργαζόμενος;
G.R.: Όταν ένας εργοδότης σου λέει ότι σε προσλαμβάνω με το τάδε ωρομίσθιο και εσύ συμφωνείς να εργαστείς στην επιχείρησή του, άσχετα από το αν το ωρομίσθιο είναι κάτω του νόμιμου, επισυνάπτεις ένα «συμβόλαιο» με τον εργοδότη. Δεν έχει καμία σημασία αν έχεις κάποιο χαρτί στα χέρια σου. Ακόμα και αν η συμφωνία είναι προφορική έχει νομική ισχύ.
Τώρα από εκεί και πέρα είναι ευθύνη του εργοδότη να σε πληρώσει με το νόμιμο ημερομίσθιο που προβλέπει η συλλογική σύμβαση όπως είναι υποχρέωσή του να σου πληρώσει, άδεια και σουπερανιουέσιον ή ό,τι άλλο ορίζει ο νόμος. Αν δεν το κάνει ο εργοδότης, τότε αυτός και μόνο αυτός είναι υπόλογος στο νόμο.
-Δηλαδή, αν -ας πούμε- εργάζομαι σε ένα εστιατόριο για έξι μήνες και πληρώνομαι $10 την ώρα «μαύρα» ενώ δικαιούμαι $18 για παράδειγμα, μπορώ φεύγοντας να ζητήσω νόμιμα τα χρήματα που μου χρωστάει, άδεια και σουπερανιουέσιον;
Τ.Μ.: Και βέβαια, αλλά για να καταλάβει ο κόσμος, θα μιλήσω μέσα από την εμπειρία μου. Πριν από χρόνια χρειαζόμουν δουλειά και πήγα στο εστιατόριο ενός Γιώργου στο Prahran να ζητήσω δουλειά. Ο Γιώργος με ήθελε να δουλέψω αλλά μου έδινε πολύ λιγότερα από τα ας πούμε $18,5 την ώρα που ήταν το νόμιμο. Του το είπα και προς απάντηση μου είπε… ‘αυτά δίνω, αν σου αρέσει καλώς, αν όχι περιμένουν και άλλοι στην ουρά’. Τέλος πάντων, εγώ χρειαζόμουν τη δουλειά και δέχθηκα να δουλέψω με τα $15 «μαύρα» που λένε την ώρα. Φρόντισα, όμως, να κρατάω σημειώσεις με τις ώρες που δούλευα κάθε μέρα και τα λεφτά που πληρωνόμουν. Στο τέλος της πρώτης χρονιάς της δουλειάς μου εκεί, έκανα κανονικά την φορολογική μου δήλωση στην Εφορία για τα χρήματα που είχα λάβει, όπως έκανα και την επόμενη χρονιά. Εγώ έκανα αυτό που προβλέπει ο νόμος, άσχετα από το αν ο εργοδότης μου έκανε το ίδιο. Πάνω στα δύο χρόνια, όταν ήθελα πλέον να φύγω, ξεκίνησα έναν καυγά με την γυναίκα του Γιώργου, ως πρόφαση και του είπα ότι ήθελα να φύγω και μου χρωστάει τα χρήματα που δεν μου πλήρωνε τα δύο χρόνια που εργαζόμουν εκεί. Δεν ήθελε να με πληρώσει, αλλά πήγα στην Εφορία, τους έδωσα τις ώρες μου και τα όσα είχα λάβει χρήματα που είχα δηλώσει στην Εφορία και πληρώθηκα μέχρι τελευταίας δεκάρας. Ως έχει ο νόμος, μπορείς όμως να ζητήσεις τα δεδουλευμένα των τελευταίων έξι χρόνων, όχι περισσότερων. Επαναλαμβάνω, καταγράψτε τις ώρες σας και τις πληρωμές σας και δηλώστε τες στην Εφορία. Αν εσείς κάνετε αυτό που προβλέπει ο νόμος, θα δικαιωθείτε στο τέλος.
Ο κ. Τομ Κολέτσος
-Πού πρέπει να αποταθεί κάποιος που νοιώθει ότι έχει πέσει θύμα εκμετάλλευσης;
Τ.Κ.: Το γραφείο του Συνηγόρου του Πολίτη (Fair Work Ombudsman) είναι η άμεση λύση και από ό,τι γνωρίζω μπορεί να κάνει μία καταγγελία ανώνυμα για κάποια επιχείρηση που εκμεταλλεύεται τους εργαζόμενους της. Βέβαια, μπορεί να απευθυνθεί και σε εμάς. Να μας τηλεφωνήσει και να μας εξηγήσει τη θέση του. Δεν θα του κοστίσει τίποτα. Καθημερινά βοηθάμε πολύ κόσμο εντελώς δωρεάν. Μόνο αν χρειαστεί να εκπροσωπήσουμε κάποιον στην Fair Work Commission υπάρχουν χρεώσεις και πάλι ανάλογα με την υπόθεση.
-Αν κάποιος ρωτήσει ή παραπονεθεί στον εργοδότη για το μισθό του ή τις συνθήκες εργοδοσίας και μετά από αυτό απολυθεί έχει κάποια νομική κάλυψη
G.D.: Και βέβαια έχει. Υπάρχει ειδική παράγραφος στην σχετική νομοθεσία που τον προστατεύει και μπορεί να διεκδικήσει τη θέση του πίσω ή να μηνύσει τον εργοδότη για άδικη απόλυση. Ο νόμος θα ζητήσει από τον εργοδότη να αποδείξει ότι δεν απέλυσε τον εργαζόμενό του επειδή αυτός ζήτησε αυτά που δικαιούται και αυτό δεν είναι πάντα εύκολο για τον εργοδότη.
ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΟΥ ΣΑΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ Ο ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
Στο πλαίσιο αυτής της «γενικής» πληροφόρησης -και υπογραμμίζω το «γενικής» γιατί κάθε περίπτωση είναι διαφορετική-, επικοινωνήσαμε και με το γραφείο του Συνηγόρου του Πολίτη για περισσότερες πληροφορίες.
Κατ’ αρχήν και, όπως επεσήμανε ο ομογενής σύμβουλος εργασιακών σχέσεων, επειδή η καταγραφή των ωρών που εργάζεται κάποιος σε καθημερινή βάση είναι σημαντικό στοιχείο, το γραφείο του Συνηγόρου του Πολίτη ανέπτυξε την εφαρμογή Record My Hours, η οποία καταγράφει τις ώρες που κάποιος εργαζόμενος βρίσκεται στην δουλειά του αυτόματα και κρατά αρχείο. Η εφαρμογή είναι δωρεάν και διαθέσιμη μέσω του iTunes και Google Play και θα την βρείτε στην διεύθυνση https://www.fairwork.gov.au/how-we-will-help/how-we-help-you/record-my-hours-app
Το άλλο εργαλείο που έχουν στην διάθεσή τους οι εργαζόμενοι μέσω της ιστοσελίδας του Συνηγόρου είναι το λεγόμενο PACT, το οποίο χρησιμοποιώντας το μπορούν να βρουν τα χρήματα που δικαιούνται να λαμβάνουν ανάλογα με την συλλογική σύμβαση και βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://calculate.fairwork.gov.au/. Η διαδικασία είναι απλή για όσους γνωρίζουν την αγγλική γλώσσα αλλά ακόμα και για όσους νοιώθουν πιο άνετα μιλώντας ελληνικά, υπάρχει λύση καθώς μπορούν να τηλεφωνήσουν στον αριθμό 131394 και να πάρουν πληροφορίες στην γλώσσα τους.
Εν τω μεταξύ, αν κάποιος θέλει να πληροφορήσει τον Συνήγορο του Πολίτη για κάποια επιχείρηση που κακοπληρώνει και εκμεταλλεύεται τους εργαζομένους της μπορεί να το κάνει και ανώνυμα μέσω πάλι της ιστοσελίδας του Συνηγόρου και της διεύθυνσης www.fairwork.gov.au
Ρωτήσαμε το γραφείο του Συνηγόρου ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται μετά από μία καταγγελία και, όπως ανέφεραν, ο Συνήγορος μετά από την σχετική έρευνα των ελεγκτών του, προσπαθεί να φέρει σε επαφή τον εργοδότη και τον εργαζόμενο. Αν ο εργοδότης αρνηθεί, τότε τον περιμένουν, εκτός από «τσουχτερά» πρόστιμα, και προσαγωγή του στην αρμόδια Επιτροπή, κάτι που σίγουρα δεν είναι και ό,τι το καλύτερο για τον εργοδότη. Περιττό, βέβαια, να αναφέρουμε ότι ο εργοδότης έχει να αντιμετωπίσει και την Εφορία, καθώς αν πλήρωνε τους εργαζομένους του «μαύρα» χρήματα και δεν πλήρωνε τις σχετικές του εργοδοτικές εισφορές στην Εφορία έχει να αντιμετωπίσει «τσουχτερά» πρόστιμα και από εκεί.
Εν κατακλείδι, ο νόμος έχει προβλέψει για την απληστία των εργοδοτών και ο εργαζόμενος μπορεί να βρει το δίκιο του αλλά πρέπει να γνωρίζει πού θα αποταθεί για να το διεκδικήσει, με την προϋπόθεση ότι ο εργαζόμενος δεν έχει παρανομήσει κρύβοντας τα χρήματα που εισπράττει ή εισπράττοντας κοινωνικά επιδόματα ενώ εργάζεται.
Και τέλος όπως πολύ χαρακτηριστικά είπε και ο κ. Κολέτσος, χρειάζεται οι εργαζόμενοι να είναι ενωμένοι… «Είναι άλλο πράγμα να πας μόνος σου στον εργοδότη και να ζητήσει τα δικαιώματά σου και άλλο να δει στο γραφείο του όλο του το προσωπικό να διεκδικεί αυτά που τους χρωστά».
*Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της υπηρεσίας Fair Work Ombudsman ή τηλεφωνείστε στον αριθμό 1300 965 078 Μπορείτε, επίσης, να τηλεφωνείσετε και στον κ. Τομ Κολέτσο στο 0422 137 214.