ΘΕΛΕΙ μεγάλη ακροβατική δεινότητα προκειμένου να μπορέσει κανείς να πλοηγηθεί στο τρικυμισμένο πέλαγος που είναι η ελληνική δημόσια σφαίρα σήμερα, χωρίς να σκοντάψει πάνω στην λέξη ‘Στάλιν’ και κάποιο από τα παράγωγά της: «σταλινικοί», «σταλινιστές», «σταλίνες» κ.ο.κ. – τις περισσότερες φορές προερχόμενοι από ανθρώπους που δεν έχουν ιδέα για τι μιλάνε. Μπορεί ο Πατερούλης να έχει εγκαταλείψει τον μάταιο τούτο κόσμο από το 1953, μπορεί οι ίδιοι οι σύντροφοι και διάδοχοί του στο ΚΚΣΕ να φρόντισαν να διαχωρίσουν τη θέση τους από αυτόν από το 1965 (ο ίδιος ο Νικίτα Χρουτστσόφ έγραφε ότι «Το κόμμα καταδίκασε και καταδικάζει με τον πιο αδιάλλακτο τρόπο τις κατάφωρες παραβάσεις των λενινιστικών κανόνων της κομματικής ζωής, τις αυθαιρεσίες και την κατάχρηση εξουσίας από τον Στάλιν, που έκαναν σοβαρή ζημιά στην υπόθεση του κομμουνισμού»), αυτό όμως ουδόλως απασχολεί την κυρίαρχη σκέψη στην Ελλάδα σήμερα που δεν είναι μόνο παραδομένη σε μία ξαναζεσταμένη εμφυλιοπολεμική ρητορική, αλλά επισείει και το φάντασμα του σταλινισμού σαν μπαμπούλα.

Από τη μια, είναι το λογοτεχνικό (κυρίως) περιοδικό Athens Review of Books που εξαπέλυσε λυσσαλέα επίθεση προς τον Υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά, θυμίζοντας το παρελθόν του ως «σκληρού σταλινικού» θεωρητικού του ΚΚΕ – για να λάβει ως απάντηση μια εντελώς δυσανάλογη, αψυχολόγητη και περιττή αγωγή που απειλεί να εξοντώσει οικονομικά τους εκδότες. Από την άλλη, είναι τα ‘Νέα’ του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Μαρινάκη που την δεύτερη μέρα κιόλας της επανακυκλοφορίας τους , επέλεξαν να κάνουν αντιπολίτευση στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με ένα πρωτοσέλιδο σκίτσο του Στάλιν με τίτλο «Ο Σταλινισμός στην εξουσία». Το κείμενο καταφερόταν κατά του υπουργού Δικαιοσύνης, Σταύρου Κοντονή, με αφορμή την άρνησή του να συμμετάσχει σε συνέδριο που διοργάνωσε η Εσθονική προεδρία της Ε.Ε. για τα εγκλήματα του κομμουνισμού.

Η συζήτηση διογκώθηκε πολύ πέρα από τις πραγματικές διαστάσεις που είχε το ζήτημα (οι περισσότερες χώρες αδιαφόρησαν για το συνέδριο), όπως γίνεται συνήθως στην Ελλάδα, αποτελώντας για μία ακόμη αφορμή διαξιφισμών ανάμεσα στην κυβερνώσα αριστερά και την ‘φιλελέ’ αντιπολίτευση. Αποκορύφωμα, το πρωτοσέλιδο της μεγαλύτερης σε κυκλοφορίας ελληνικής εφημερίδας, του «Πρώτου Θέματος» που βγήκε την Κυριακή με τον Στάλιν να κοσμεί δύο από τους τίτλους του: «Μισθοί Στάλιν €360 για 600.000 εργαζομένους» ήταν το κεντρικό θέμα (όπου οι ‘μισθοί στάλιν’ παίρνουν την θέση νέου ευφημισμού για τους ‘μισθούς πείνας’), ενώ ακριβώς από κάτω, σε μνημόσυνο αφιέρωμα στα «μαρτυρικά παιδικά χρόνια της Ζωής Λάσκαρης», διαβάζει κανείς ότι «την άφησαν ορφανή οι σταλινικοί στην Κατοχή» (εδώ η λέξη «σταλινικοί» χρησιμοποιείται αντί του όρου «κομμουνιστοσυμμορίτες» που ήταν πιο δόκιμος σε τέτοιου είδους δημοσιεύματα, αλλά μάλλον τώρα θεωρείται ντεμοντέ).

Δεν είναι κάτι καινούριο αυτή η εμφυλιοπολεμική ρητορική: έκανε την εμφάνισή της, μαζί με την μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ από περιθωριακό κόμμα του 3% σε υπολογίσιμη δύναμη, το 2012. Την ξεκίνησαν οι γνωστοί-άγνωστοι βουλευτές της ΝΔ, Άδωνις Γεωργιάδης και Μάκης Βορίδης, οι οποίοι στα Μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδιναν τον προεκλογικό αγώνα κατά του κομμουνισμού. Το γάντι σήκωσαν, βλακωδέστατα, βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, δίνοντας «ραντεβού στα γουναράδικα» και τα υπόλοιπα είναι γνωστά.

Πίσω από αυτήν την ρητορική δεν κρύβεται τίποτε άλλο από την ένδεια πολιτικών επιχειρημάτων. Όταν η αντιπολίτευση έχει ήδη δεσμευτεί ότι, αν γίνει κυβέρνηση, θα εφαρμόσει πιστά τις επιταγές του μνημονίου, δεν μπορεί να κάνει κριτική στις απολύσεις, τις μειώσεις μισθών και συντάξεων, την λιτότητα και όλα αυτά τα οποία κάνει σήμερα η (κατ’όνομα αριστερή, στην πράξη όμως δεξιά) κυβέρνηση Τσίπρα, τότε δεν της μένει παρά η εμφυλιοπολεμική ρητορική και το ξύσιμο των πληγών. Να ακούει δηλαδή ο συνταξιούχος ότι αυτό που φταίει για την κουτσουρεμένη του σύνταξη είναι ότι ο Τσίπρας είναι σταλινικός και όχι η πολιτική που επιβάλλει στην χώρα η εφαρμογή του μνημονίου.

ΣΤΑΛΙΝΙΚΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

Όλο αυτό θα ήταν ένα ακόμη ελληνικό αξιοπερίεργο, ένα δείγμα της πολιτικής φαρσοκωμωδίας που λέγεται πολιτική ζωή της Ελλάδας, αλλά φαίνεται ότι ο Στάλιν αποτελεί χρήσιμο μπαμπούλα για κάθε χρήση. Το περασμένο Σάββατο, ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας επικαλέστηκε το φάντασμα του Στάλιν, στην δήλωση καταδίκης του βανδαλισμού αγαλμάτων στο Σίδνεϊ.

«Ο σημερινός βανδαλισμός των αγαλμάτων του James Cook και του Lachlan Macquarie, είναι μία εγκληματική πράξη δειλίας και ελπίζω ότι η αστυνομία θα βρει γρήγορα τους υπεύθυνους και θα τους οδηγήσει στην δικαιοσύνη» έγραψε ο Malcolm Turnbull στη σελίδα του στο Facebook, χαρακτηρίζοντας την ενέργεια ως μέρος μιας «απολυταρχικής εκστρατείας όχι απλώς αμφισβήτησης της ιστορίας μας, αλλά άρνησης και παραγραφής της. Αυτό έκανε ο Στάλιν. Όταν ερχόταν σε αντιπαράθεση με τα πρωτοπαλίκαρά του, δεν περιοριζόταν απλώς στην εκτέλεσή τους, αλλά τους αφαιρούσε από όλες τις επίσημες φωτογραφίες (…) εξαφανίζοντάς τους όχι μόνο από την ύπαρξη, αλλά από την μνήμη και την ιστορία την ίδια. Η κατάρριψη και ο βανδαλισμός αγαλμάτων των εξερευνητών και κυβερνητών της αποικιοκρατικής περιόδου δεν διαφέρει από αυτό».

Τι συνέβη; Έπαθε ο Malcolm Turnbul ‘Αδωνη Γεωργιάδη’; Όχι. Απλώς, ως γνήσιος δεξιός, απευθύνθηκε στα αντικομμουνιστικά αντανακλαστικά του ακροατηρίου του. Δεν ήταν μόνος, φυσικά. Η δήλωσή του ήρθε λίγες μέρες μετά την εξής ασύλληπτης ανοησίας δήλωση του υπουργού Οικονομικών Mathias Cormann: «Καθώς ο Bill Shorten ετοιμάζεται για τις επόμενες εκλογές, έχει κάνει την ηθελημένη και κυνική πολιτική εκτίμηση ότι αρκετοί Αυστραλοί έχουν ξεχάσει την ιστορική αποτυχία του Σοσιαλισμού». Το μοναδικό πιο κωμικό πράγμα από το να λέει κανείς ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ακολουθεί αριστερή πολιτική είναι να κατηγορεί το Εργατικό Κόμμα της Αυστραλίας για προσήλωση στις αρχές του Σοσιαλισμού. Γελάνε και τα κεραμίδια των σπιτιών στις δημοπρασίες που μαίνονται υπό τον φόβο της κατάργησης του negative gearing. Αν από μόνη της η απειλή του κομμουνισμού δεν ήταν εντελώς παράλογη -ακόμη και οι Podemos της Ισπανίας φαίνονται ξεθυμασμένοι πια- η κατηγορία ότι ο Bill Shorten ετοιμάζει κάποιου είδους ‘δικτατορία του προλεταριάτου’ οδηγεί το όλο πράγμα στη γελοιότητα. Αλλά η γελοιότητα εμφανίζεται εκεί όπου υπάρχει έλλειψη λογικών πολιτικών επιχειρημάτων – κι αυτό από ό,τι φαίνεται δεν είναι μόνο ελληνικό προνόμιο.

Εξ ου και βγάζει μάτι η χοντροκομμένη και εντελώς αλλοπρόσαλλη ταύτιση του βανδαλισμού με τις μεθόδους της σταλινικής προπαγάνδας, από τον πρωθυπουργό. Αν ο Malcolm Turnbull περιοριζόταν απλώς να καταδικάσει αυτήν την αντικοινωνική πράξη βίας και ασέβειας για τον δημόσιο χώρο, θα είχε στο πλευρό του κάθε πολίτη, ειδικά σε μια χώρα όπου κομμουνιστικό κόμμα δεν υπάρχει καν και οι ελάχιστοι σοσιαλιστές βρίσκονται κρυμμένοι στους Πράσινους (που τώρα έχουν κι αυτοί στραφεί προς το κέντρο). Αντί αυτού, επέλεξε να στιγματίσει ιδεολογικά όχι μόνο τον βανδαλισμό, αλλά την ίδια την συζήτηση για την αποικιοκρατική ιστορία της Αυστραλίας. Αλλά το μεγαλύτερο ‘φάουλ’ που έκανε ο πρωθυπουργός ήταν η αναφορά στην κατεδάφιση αγαλμάτων – μια ευθεία παραπομπή στις συγκρούσεις ακροδεξιών ρατσιστών με αντιφασίστες στο Charlotsville, της Βιρτζίνια των ΗΠΑ, με αφορμή την απόφαση του Δήμου να κατεδαφίσει ένα άγαλμα του Στρατηγού των Νοτίων, Robert E. Lee.

Με το σχόλιό του αυτό, ο πρωθυπουργός δεν συντάσσεται μόνο με τον Donald Trump, ο οποίος, έστω και καθυστερημένα, καταδίκασε τους νεοναζί διαδηλωτές, αλλά ουσιαστικά γίνεται απολογητής τους – κι όλο αυτό, επικαλυμμένο με αντισταλινισμό, προκειμένου να υπερασπιστεί την Ημέρα της Αυστραλίας από όσους θέλουν να αλλάξει ο εορτασμός της. Πρόκειται για επικίνδυνη επιπολαιότητα. Υπάρχει όμως και μία ειρωνεία. Η προηγούμενη φορά που κάποιος από την κυβέρνηση κατηγόρησε κάποιον για σταλινισμό ήταν ο Επικεφαλής Επιστήμονας, Alan Finkel, με αφορμή τον κίνδυνο κλιματικής αλλαγής. Στόχος του; Ο Πρόεδρος Donald Trump και η «σταλινική» προσπάθειά του να λογοκρίνει τις εκθέσεις για το περιβάλλον. Αλλά έτσι είναι οι μπαμπούλες. Αν αρχίσεις να τους επικαλείσαι, δεν μπορείς ποτέ να προβλέψεις πού θα επιτεθούν.