Ο Ιάσονας Ραφτόπουλος από τη Μελβούρνη, επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα όταν ήταν μόλις εννέα ετών. Το θυμάται με τρυφερότητα αυτό το ταξίδι. «Ο πατέρας μου, μου είχε δώσει μία μηχανή λήψης οκτώ χιλιοστών. Με εκείνη τη μηχανή και σε μία χώρα άγνωστη, που μου ασκούσε όμως μία ανεξήγητη και παράξενη έλξη, γύρισα τα πρώτα μου κινηματογραφικά πλάνα. Έχω ακόμα το φιλμ» μου λέει ο γνωστός ομογενής ηθοποιός, σκηνοθέτης και σεναριογράφος.

Ο μικρός «κινηματογραφιστής» ανακάλυψε τότε έναν άλλο κόσμο. Ήταν ένας κόσμος η εικόνα του οποίου εξαρτιόταν από τα μάτια και τις επιλογές του 9χρονου Ιάσονα και την οπτική γωνία του φακού του. Και αυτός που του έδωσε την ευκαιρία να τον ανακαλύψει ήταν ο πατέρας του.

ΜΙΑ ΟΛΕΘΡΙΑ, ΠΕΡΙΠΛΟΚΗ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΣΧΕΣΗ

Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε. Ο δρόμος που ακολούθησε όμως, καθόρισε την επαγγελματική του καριέρα. Σπούδασε Ηθοποιία και Κινηματογράφο, δίδαξε Υποκριτική και πριν από περίπου 7 χρόνια παρουσίασε την πρώτη του κινηματογραφική δουλειά, το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους “From Dope to Dalai Lama” (“Από τη Μαστούρα στον Δαλάι Λάμα”), ταινία που κέρδισε τον τίτλο του καλύτερου μικρού μήκους ντοκιμαντέρ της Αυστραλίας στον Διαγωνισμό Inside Film.

Ένα χρόνο μετά ήρθε η πρώτη του ταινία μικρού μήκους, της οποίας όχι μόνο έγραψε το σενάριο, αλλά και σκηνοθέτησε. Ονομαζόταν “Father’s Day” και ήταν μία ταινία που εξερευνούσε τη σχέση πατέρα–γιου. Έξι χρόνια μετά ο Ιάσονας επιστρέφει με το ίδιο θέμα, αλλά αυτήν τη φορά με μία ταινία μεγάλου μήκους το “West of Sunshine” (“Στη δυτική πλευρά της Ηλιαχτίδας”). Η νέα του ταινία προβλήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα και για πρώτη φορά, στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας στην ενότητα “Orizzonti” (“Ορίζοντες”).

Ο Τζιμ (αριστερά) με τον συνάδελφό του Στιβ, τον οποίο υποδύεται ο ομογενής ηθοποιός Arthur Angel

“Η οικογένεια είναι η πηγή από την οποία αντλούμε τις συναισθηματικές μας εκδοχές. Είναι η συναισθηματική μας ρίζα κατά κάποιο τρόπο. Γι’ αυτό το να διερευνήσω την σχέση πατέρα–γιου ήταν μια φυσιολογική συνέχεια της γοητείας που μου προκαλούν αυτοί οι δεσμοί που κάποιες φορές ενώνουν και κάποιες άλλες διαλύουν την οικογένεια. Την ίδια στιγμή μέσα από την σχέση πατέρα–γιου, προσπαθώ να εξερευνήσω ένα άλλο θέμα που, επίσης, με ενδιαφέρει πολύ το πώς καθορίζονται σήμερα οι αντιλήψεις περί ανδρισμού” λέει ο Ιάσονας, εξηγώντας την “επιμονή” του στο θέμα.

Η ταινία γυρίστηκε σε 18 μέρες στη Μελβούρνη. Ο φακός του Ραφτόπουλου ακολουθεί για μία μέρα τον Τζιμ (Damien Hill) και τον γιό του Άλεξ (Ty Perham, που είναι και θετός γιος του Damien στην πραγματικότητα).

Ο Τζιμ είναι εθισμένος στον τζόγο και χρωστά $15.000 σε έναν τοκογλύφο (Τόνι Νικολακόπουλος). Η διορία που του έχει δώσει ο αδίστακτος τοκογλύφος για να ξεπληρώσει το χρέος του τελειώνει τη μέρα που ο Τζιμ είχε υποσχεθεί στην πρώην σύζυγό του ότι θα προσέξει τον 9χρονο γιο του, αλλά ο Τζιμ δεν έχει τα χρήματα και πρέπει πάση θυσία να τα βρει. Ο Τζιμ κρατά την υπόσχεσή του στην πρώην σύζυγό του και παραλαμβάνει τον γιο του. Ενώ προσπαθεί να βρει τα χρήματα για να ξεπληρώσει το χρέος του, ο θεατής μέσα από τον φακό και την σκηνοθετική δεξιότητα του Ραφτόπουλου, διεισδύει στην σχέση πατέρα και γιού αλλά και στην ολέθρια, περίπλοκη και μοναδική σχέση του Τζιμ με τον πατέρα του, που καθόρισε τις λανθασμένες επιλογές και τη ζωή του.

ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

Το “West of Sunshine” σίγουρα κέρδισε τους θεατές του που χειροκροτούσαν για πέντε ολόκληρα λεπτά μετά το πέρας της ταινίας. Κέρδισε όμως και τους κριτικούς που μία μόλις μέρα μετά, στον Guardian, το Variety και το Hollywood Reporter έγραψαν διθυράμβους για την ταινία, με ιδιαίτερους επαίνους όχι μόνο για τον Hill και τον 9χρονο Ty, αλλά και για τον σκηνοθέτη.

Κάποιοι κριτικοί, μάλιστα, έφτασαν στο σημείο να αναφερθούν σε ομοιότητες μεταξύ της ταινίας του ομογενή κινηματογραφιστή και του αριστουργήματος του Βιττόριο Ντε Σίκα “Κλέφτης Ποδηλάτων”, ιταλική ταινία του 1949 που άλλαξε τη ροή της κινηματογραφικής τέχνης.

O 9χρονος Άλεξ σε μία σκηνή της ταινίας

“Ένοιωσα ανακούφιση! Όταν μία ταινία σου προβάλλεται για πρώτη φορά σε συνεπαίρνει ένα πρωτόγονο συναίσθημα. Θέλεις να επιβεβαιώσεις ότι αυτό που δημιούργησες δεν μιλά μόνο σε σένα αλλά γίνεται κτήμα και του θεατή σου. Μόνο τότε είσαι έτοιμος να απελευθερώσεις τη δημιουργία σου”.

Η παραπομπή κάποιων κριτικών στην ταινία “Κλέφτης Ποδηλάτων” που θεωρείται ως η ταινία σήμα κατατεθέν του νεορεαλιστικού ρεύματος που μεσουράνησε στον ιταλικό κινηματογράφο τη μεταπολεμική περίοδο (τέλη της δεκαετίας του ’40 έως τα μέσα της δεκαετίας του ’60), αφήνει ένα εύλογο ερώτημα. Γιατί ένας σύγχρονος δημιουργός επιλέγει την συγκεκριμένη τεχνοτροπία ως μέσο έκφρασης;

“Λατρεύω αυτήν την περίοδο και αυτό που ο νεορεαλισμός μπορεί να επιτύχει. Καταγράφει την αυθεντική εικόνα του κόσμου γύρω μας, αυτό που γίνεται, όπως γίνεται σε αληθινό χρόνο. Ήταν πολύ σημαντικό να καταγράψω και να μεταφέρω την ενέργεια και την ατμόσφαιρα της πόλης στην οποία ζουν οι ήρωές μου. Η νεορεαλιστική προσέγγιση ήταν αναπόφευκτη. Είχε, βέβαια, τις προκλήσεις της αλλά το γεγονός ότι η ταινία γυρίστηκε με αυτόν τον τρόπο, μας έδωσε την ευκαιρία να συμπεριλάβουμε ακατέργαστες σκηνές-διαμάντια που θα ήταν αδύνατο να δημιουργήσουμε και οι οποίες μεταφέρουν αυτό που προανέφερα, την ενέργεια του χώρου μέσα στον οποίο κινούνται οι ήρωες”.

Η προσπάθεια του ομογενή κινηματογραφιστή να παραμείνει πιστός στην αυθεντική εικόνα και τις αρχές του νεορεαλιστικού ρεύματος επιβεβαιώνεται και από το ότι ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές της ταινίας ο 9χρονος, Ty Perham, δεν είναι ηθοποιός και στην πραγματικότητα είναι ο θετός γιος του Τζιμ.

“Δεν ήθελα επαγγελματία ηθοποιό γι’ αυτόν το ρόλο. Το ότι είναι ο θετός γιος του Damian, πρόσθεσε μία νέα δυναμική στην σχέση μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών και εμπλούτισε την αυθεντικότητα της ταινίας” αναφέρει ο Ραφτόπουλος.

ΡΙΖΕΣ ΚΑΙ ΤΑΛΕΝΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ

Είναι αναπόφευκτο να μην αναρωτηθεί κανείς το κατά πόσο η ελληνική καταγωγή του Ιάσονα επηρεάζει το έργο του και τις θεματικές του επιλογές. Ιδιαίτερα όταν μία από αυτές τις επιλογές αφορά την οικογένεια, έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς της ελληνικής κουλτούρας.

Και το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός συντελεστών της ταινίας “West of Sunshine” είναι, επίσης, Ελληνοαυστραλοί, σίγουρα δεν είναι τυχαίο.

Η ταινία είναι χωρίς υπερβολές μία ελληνοαυστραλιανή παραγωγή. Το γεγονός ότι το σενάριο του Ιάσονα έγινε ταινία οφείλεται στον Αλέξανδρο Ούζα, που είναι και ο παραγωγός της ταινίας. Η εταιρία του ομογενή παραγωγού έχει ήδη στο ιστορικό της την παραγωγή τεσσάρων ακόμα ταινιών, τριών μικρού και μίας μεγάλου μήκους. Αναφέρει ακόμα τους Arthur Angel, Peter Stefanou, Eva Seymour και Άρη Μαντιλάρη, προσθέτοντας: “Αυτοί δεν είναι οι μόνοι ελληνοαυστραλοί υπάρχουν πολλοί άλλοι, τα ονόματα των οποίων μου διαφεύγουν. Είμαστε πολλοί και είμαστε καλοί”. Και καταλήγει: “Πώς η ελληνική μου καταγωγή επηρέασε το αφηγηματικό μου στυλ;” λέει επαναλαμβάνοντας την ερώτησή μου…

“Ένα από τα πρώτα βιβλία που μου έκαναν δώρο ήταν μία παιδική έκδοση της ελληνικής μυθολογίας με τίτλο ‘Θεοί , Άνθρωποι και Τέρατα’. Αυτό το βιβλίο ακόμα βρίσκεται στην βιβλιοθήκη μου. Ήταν το βιβλίο κυρίευσε την φαντασία μου. Έχω ξεχάσει το πόσες φορές το διάβασα και θα σου πω μόνο αυτό. Ήταν τόσες πολλές που το θυμάμαι ακόμα. Ήμουν 9 χρονών όταν επισκέφθηκα για πρώτη φορά την Ελλάδα. Ο πατέρας μου, μου έδωσε μία μηχανή λήψης οκτώ χιλιοστών και εκεί γύρισα τα πρώτα μου κινηματογραφικά πλάνα. Εκεί γνώρισα τη μαγεία του”.