ΛΟΙΠΟΝ, έκανα και σήμερα ό,τι κάνω κάθε βδομάδα πριν καθίσω μπρος στον υπολογιστή μου να γράψω τη στήλη.

ΕΠΙΣΚΕΦΘΗΚΑ την Google να ανάψω ένα κεράκι στη χάρη της και με την άδειά της άρχισα να σερφάρω στο φαστφουντάδικο του internet για τζαμπατζίδικη πνευματική τροφή.

ΟΣΟ εύκολο και αν ακούγεται, είναι μια χρονοβόρα διαδικασία μέχρι να βρεις κάτι που να αξίζει το χρόνο που ξοδεύεις.

ΑΚΟΜΑ δυσκολότερη την κάνει το γεγονός ότι δεν «ψωνίζω» μόνο για την πάρτη μου -δηλαδή κάτι που αρέσει μόνο σε μένα- αλλά και για λογαριασμό σας.

ΓΙΑΤΙ αν δεν αρέσει αυτό που θα γράψω έστω στο 25% των αναγνωστών, πάει τζάμπα η βόλτα στο σουπερμάρκετ της παγκόσμιας γνώσης.

Η πρώτη μισάωρη βόλτα στα συνηθισμένα βοσκοτόπια που σιτίζονται και ορισμένοι από τους αρθρογράφους και σχολιαστές που επισκέπτομαι συχνά για καμιά καλή «ιδέα», δεν απέδωσε καρπούς.

ΕΤΣΙ εγκατέλειψα την τεχνολογία και επέστρεψα στην χειροποίητη εργασία: άνοιξα την προχθεσινή έκδοση του «Νέου Κόσμου» και άρχισα να ψάχνω και εκεί μήπως βρω «κάτι».

ΣΥΝΗΘΩΣ, πού και πού, στη σελίδα της αλληλογραφίας όλο και κάτι βρίσκω, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που βρίσκω και τον… μπελά μου όταν σχολιάζω κάποια επιστολή.

ΤΟ ότι βρίσκω τον μπελά μου δεν με ενοχλεί. Στο κάτω-κάτω, αυτή είναι η δουλειά μου. Αυτό που με ενοχλεί είναι ότι μπλέκω με επιστολογράφους που ό,τι και να γράψω άκρη δεν βρίσκω: άλλα τους ρωτάς, άλλα απαντούν, άλλα διαβάζουν, άλλα καταλαβαίνουν και όπως γουστάρουν τα ερμηνεύουν.

ΕΙΧΑ και σήμερα δύο τέτοιες επιστολές να ασχοληθώ, αλλά τις παρέκαμψα αφήνοντάς τις στη λησμονιά, να βράζουν στο ζουμί τους…

ΣΤΗ δεύτερη, όμως, ηλεκτρονική μου προσπάθεια στη LIFO, πέτυχα ένα άρθρο του Νικόλα Σεβαστάκη, που μου άρεσε και είπα να το μοιραστώ μαζί σας, αν δεν έχετε αντίρρηση.

ΤΟ άρθρο έφερε τον τίτλο «Εγκώμιο αυτομόρφωσης», αλλά αυτό που με έσπρωξε να το διαβάσω ήταν ο «ζουμερός» υπότιτλός του, που έλεγε ότι η άνετη συσσώρευση πτυχίων και τίτλων στην εποχή μας γίνεται σε βαθμό που νομίζεις ότι βρίσκεσαι στην πιο «σπουδαγμένη» χώρα του κόσμου.

ΜΕ την ελπίδα, λοιπόν, ότι όλο και κάποιους από εμάς εδώ τους αυτοδίδακτους -που αυτομορφωνόμαστε- θα ενδιαφέρει, το αναδημοσιεύω πιο κάτω προσθέτοντας ότι: ο Νικόλας Σεβαστάκης γεννήθηκε στο Καρλόβασι Σάμου το 1964, έχει δημοσιεύσει ποίηση, δοκίμια και δύο συλλογές διηγημάτων και από το 2006 είναι καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

ΝΑ πώς έχει το άρθρο του και καλή ανάγνωση:

«ΖΟΥΜΕ σε καιρούς που η γνώση συνδέεται αυτόματα με τη συσσώρευση πτυχίων και τίτλων.

ΤΑ πιστοποιημένα προσόντα κυκλοφορούν γύρω μας με τόση άνεση, που νομίζεις πως βρίσκεσαι στην πιο «σπουδαγμένη» χώρα, σε ένα έθνος ταγμένο με φανατισμό στην εκπαίδευση των τέκνων του.

ΔΕΝ λέω ότι αυτό είναι fake news ή μία ακόμα συλλογική αυτοκολακεία, απ’ αυτές που τις συνηθίζουμε εδώ.

ΟΥΤΕ θέλω να καταφύγω στις στερεότυπες λαϊκές σοφίες του τύπου “η ζωή είναι το πανεπιστήμιο” και ο “δρόμος δίνει το καλύτερο πτυχίο”.

ΘΕΛΩ μόνο να ξαναθυμηθούμε τις άτυπες διαδρομές που χρωματίζουν τη βιογραφία των ανθρώπων.

ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ συγκεκριμένα τη σχέση που μπορεί να έχει η μόρφωση με την επιθυμία και τη δημιουργική φαντασία, όχι μόνο με την ανάγκη. Αυτό που καμιά φορά το λέμε, “να έχεις όρεξη για κάτι”.

ΠΡΟΣΟΧΗ όμως: η δημιουργική φαντασία που δεν σε αφήνει να βολευτείς στην αδιάφορη κατανάλωση πληροφοριών έχει και αυτή τη δική της πειθαρχία.

ΔΕΝ είναι το γνωστό χάος των περιστασιακών μας “θέλω” αλλά σημαίνει να επικεντρώνεσαι σε αυτά που αγαπάς.

ΔΕΝ είναι δηλαδή ένα ανάλαφρο δοκιμαστήριο ρόλων για αμήχανα άτομα αλλά μια δέσμευση που μας ακολουθεί για χρόνια.

ΑΠΟ την άλλη, αυτομόρφωση δεν μπορεί να είναι και η απεγνωσμένη προσπάθεια να διακριθείς ή να διαφέρεις σε μια κοινωνία “ομοίων”.

ΑΥΤΟ το στοιχείο της διανοουμενίστικης ξιπασιάς και μιας σχετικής πόζας ήταν και είναι πάντα το λιγότερο ενδιαφέρον στοιχείο στην προσπάθεια που κάνει κανείς για εμπειρίες και γνώσεις έξω από τα επίσημα κανάλια της εκπαίδευσης.

ΠΟΛΥ πιο σημαντική μού φαίνεται πως είναι η μεγάλη εσωτερική ελευθερία που σου προσφέρει η αυτομόρφωση.

ΤΟ γεγονός, ας πούμε, ότι κάτω από τα πόδια σου ανοίγονται κι άλλοι κόσμοι και ότι με τον χρόνο σού γίνονται απαραίτητοι.

ΤΟ κλειδί της αυτομόρφωσης είναι όμως πάντα η διάθεση για το επιπλέον, γι’ αυτό το βιβλίο που δεν θα το βρεις στη βιβλιογραφία που θα σου δώσει ο καθηγητής ή στις πρώτες, απλές πληκτρολογήσεις στο google.

ΔΕΝ πρόκειται, φυσικά, για κάτι απόκρυφο, προορισμένο για μυημένους (αυτά είναι ανοησίες). Νομίζω ότι αυτό ακριβώς το στοιχείο χάνεται σε μεγάλο βαθμό.

ΕΓΩ, τουλάχιστον, το συναντώ όλο και πιο σπάνια γύρω μου. Κυριαρχεί, αντίθετα, η άχαρη νοοτροπία της ρηχής προσαρμογής στα στάδια ενός βιογραφικού.

ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ δεν είναι πτυχίο ή ένα “αποδεικτικό” καθ’ οδόν για πτυχία και τίτλους, αντιμετωπίζεται αδιάφορα. Και οι άνθρωποι περιμένουν υπερβολικά πολλά ως έτοιμα πακέτα πληροφορίας με κωδικούς πρόσβασης και εύκολους αλγόριθμους.

ΔΕΝ τους ενδιαφέρει το ψάξιμο και η περιπέτεια της ανακάλυψης. Και όχι πάντα γιατί δεν έχουν χρόνο μα κυρίως γιατί δεν έχουν διάθεση.

ΤΟ κλειδί της αυτομόρφωσης δεν είναι μόνο η διάθεση για το επιπλέον, αλλά για κάτι που το ξετυλίγεις σε όλη σου τη ζωή, χωρίς να μάθεις ποτέ τον λόγο.

ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ για τα ΑΕΙ: Οι φοιτητές θα κρίνουν τι θα διδάσκονται Είναι άσχημο να ακούω τα ίδια μου τα λόγια να ηχούν σαν γκρίνια και παράπονο.

ΝΑ καταλήγουν σε εκείνο το αναπόδεικτο αξίωμα της μέσης ηλικίας, το “α, ξέρετε, παλιά ήταν καλύτερα”. Με τα “παλιά” συντρέχουν, ως γνωστόν, μεγάλες δόσεις εξιδανίκευσης και εκ των υστέρων συγκινημένης κατασκευής.

Η αλήθεια είναι ότι μετά το 1974 και για κάποια χρόνια (μέχρι και τη δεκαετία του ’80) πολλοί ταύτισαν την αυτομόρφωση με την παπαγαλία των κλασικών του μαρξισμού ή με τον χειρισμό κάποιας ιδεολογικής γλώσσας.

ΑΝΘΡΩΠΟΙ που είτε δεν πήγαν καν πανεπιστήμιο ή δεν πήραν τελικά το πτυχίο μπόρεσαν να αποκτήσουν μεγάλο εύρος γνώσεων μέσα από την πολιτική και τις «ιδεολογικές μάχες κατά του εχθρού».

Η πρόσβαση σε τσιτάτα αλλά και σε αναλύσεις έγινε διακριτικό γνώρισμα της συμβολικής τους υπεροχής ανάμεσα στους συνομηλίκους τους.

ΝΟΜΙΖΩ πως η αυτομόρφωση αυτής της επιθετικής πολιτικοποίησης παρακίνησε κάποιους να πάνε παραπέρα, να ανακαλύψουν τι λένε και οι “αντίπαλοι”, να διαβάσουν και εξωτικά ή αιρετικά μαθήματα.

ΠΕΡΑ από τις ψευτοβεβαιότητες και την παιδιάστικη αλαζονεία που τη συνόδευε εκείνα τα χρόνια, η αυτομόρφωση βοήθησε έναν κόσμο νέων να κατευθυνθεί προς τα γράμματα, την τέχνη, το θέατρο.

ΞΕΠΕΡΝΩΝΤΑΣ σιγά-σιγά τον ιδεολογικό και θεωρητικό στόμφο, μπορούσε κάποιος να ενδιαφερθεί για καινούργιους κόσμους της ζωής.

ΠΡΟΦΑΝΩΣ, αν επιστρέφω σήμερα στην ανάγκη της αυτομόρφωσης, δεν εννοώ τη μεταπολιτευτική προϊστορία της ούτε τις αρχαίες ιδεολογικές τιτανομαχίες.

ΓΙΑ μένα, η αυτομόρφωση είναι μία από τις όψεις μιας πραγματικά φιλελεύθερης κουλτούρας των ατόμων.

ΤΗ βλέπω ως αντίβαρο στη συρρίκνωση της φαντασίας και στους πανικούς της εποχής που στεγνώνουν τη γλώσσα.

ΦΥΣΙΚΑ, η αυτομόρφωση δεν σε κάνει πιο ανταγωνιστικό ούτε όμως και περισσότερο αλληλέγγυο και συνεργατικό άνθρωπο. Δεν προωθεί το ένα ή άλλο κοινωνικό σχέδιο.

ΜΟΙΑΖΕΙ, ωστόσο, με ένα υπόλοιπο ανιδιοτέλειας σε έναν κόσμο όπου η ιδιοτέλεια παράγει οικονομικές αξίες και κλονίζει κοινωνικές σχέσεις την ίδια στιγμή.

ΔΕΝ μπορεί, βέβαια, να υποκαταστήσει τις θεσμικές και συλλογικές πειθαρχίες – τα αναγκαία μαθήματα της πρακτικής ζωής.

ΜΠΟΡΕΙ, όμως, να κάνει ξανά τη γνώση χαρούμενη και πιο γενναιόδωρη.

ΕΚΤΟΣ των άλλων, οι “αυτομορφωνόμενοι” μαθαίνουμε κάτι πολύτιμο: να μην πλήττουμε από τον ίδιο μας τον εαυτό.

ΠΗΓΑΙΝΟΝΤΑΣ προς τη σοφία των άλλων, κόβουμε δρόμο και απολαμβάνουμε περισσότερο τη διαδρομή από τον στόχο.

ΕΜΠΛΟΥΤΙΖΟΥΜΕ, εντέλει, μια βιογραφία και όχι απαραίτητα τα μπούλετς ενός βιογραφικού».

ΑΥΤΑ και από τον Νικόλα Σεβαστάκη για λογαριασμό μου και τα λέμε το άλλο Σάββατο.