Η αντιμετώπιση του προβλήματος της ενδοοικογενειακής βίας, αποτελεί μία από τις βασικές προτεραιότητες τόσο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, όσο και των κατά τόπους πολιτειακών κυβερνήσεων, αλλά και των τοπικών κοινοτήτων, καθώς το φαινόμενο αγγίζει τα όρια της κοινωνικής επιδημίας.

Για την ακρίβεια, μία από τις βασικές πολιτικές για το θέμα, έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή: πρόκειται για το Εθνικό Σχέδιο του Συμβουλίου Αυστραλιανών Κυβερνήσεων για τη μείωση της βίας κατά των γυναικών και των παιδιών τους. Το πρόγραμμα, που έχει χρονοδιάγραμμα από το 2010 μέχρι το 2022 περιλαμβάνει μία σειρά πρωτοβουλιών και επιμέρους προγραμμάτων που πραγματοποιούνται σε ολόκληρη την επικράτεια, με στόχο την πληροφόρηση, την εκπαίδευση, την συνδρομή και την ενδυνάμωση των γυναικών που υποφέρουν ή βρίσκονται υπό την απειλή της βίας, ή απλώς εκείνων που δεν θέλουν να βρεθούν ποτέ σ’ αυτήν την θέση. Παρά τις καλές προθέσεις και την σχολαστική εφαρμογή, δεν είναι όλα τα προγράμματα επιτυχημένα. Πρώτον, γιατί η αντιμετώπιση του ζητήματος θυμίζει περισσότερο μαραθώνιο, παρά αγώνα ταχύτητας – είναι μία μακρά, επίπονη διαδικασία, που μπορεί να χρειαστεί χρόνο για να καρποφορήσει.

Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι οι επί μέρους κοινότητες που συνθέτουν το πολυπολιτισμικό μωσαϊκό της Αυστραλίας δεν ανταποκρίνονται με τον ίδιο τρόπο στα ίδια προγράμματα. Υπάρχει, με άλλα λόγια ανάγκη για προγράμματα που να είναι ειδικά σχεδιασμένα για διαφορετικές εθνοτικές και γλωσσικές κοινότητες. “Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι περισσότερο έντονη στις μεταναστευτικές κοινότητες” εξηγεί η Γεωργία Πράττη, ειδική σε ζητήματα διαφορετικότητας με μεγάλη πείρα, μέσω της εταιρείας Myriad Consultants.

“Τα στοιχεία μας λένε ότι είναι παντού το ίδιο. Το φαινόμενο αφορά όλες τις γυναίκες, από όλα τα κοινωνικά στρώματα, ανεξαρτήτως οικονομικής επιφάνειας. Είναι παντού”. Τι είναι όμως αυτό που καθιστά διαφορετικές τις εθνοτικές κοινότητες; “Η διαφορά είναι ότι οι γυναίκες από τον κύριο κορμό της Αυστραλιανής κοινωνίας είναι πιθανότερο να ζητήσουν βοήθεια πιο νωρίς, ενώ εκείνες που έχουν μεταναστευτικό προφίλ – και κυρίως οι νεοφερμένες στην Αυστραλία, ζητούν βοήθεια όταν πια η κατάσταση είναι πολύ κακή” εξηγεί.

Αυτό συμβαίνει για μία σειρά από παράγοντες, κυρίως λόγω της δυσκολίας της γλώσσας και του γεγονότος ότι δεν είναι εξοικειωμένες με τις διαθέσιμες υπηρεσίες, αλλά υπάρχουν και άλλες πολιτισμικές ιδιαιτερότητες που εμποδίζουν τις γυναίκες να ζητήσουν βοήθεια. “Τους είναι πολύ δύσκολο να μιλήσουν για πολύ προσωπικά ζητήματα με αγνώστους ανθρώπους”, λέει η Γεωργία Πράττη, εξηγώντας πώς οι γυναίκες από μεταναστευτικά περιβάλλοντα καταλήγουν τελικά να προτιμήσουν την σιωπή, αγνοώντας τα βασικά τους νομικά δικαιώματα.

“Αυτό είναι που προσπαθούμε να αλλάξουμε, να τις βοηθήσουμε να χτίσουν την ανεξαρτησία τους και την ψυχική αντοχή τους”.

ΕΝΑΣ ΟΔΗΓΟΣ

ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

Η Γεωργία Πράττη είχε την ευκαιρία να κάνει ακριβώς αυτό. Τα τελευταία τρία χρόνια, συμμετέχει ενεργά σε ένα πρόγραμμα που εκπόνησε η εταιρία της, η MyriaD International, για λογαριασμό του Αυστραλιανού Κέντρου Πόρων για τους Μετανάστες (Australian Migrant Resource Centre – AMRC) στη Νότια Αυστραλία.

Η Πολιτεία έχει άφθονες επιμέρους κοινότητες με μεταναστευτικό και προσφυγικό προφίλ και το AMRC κάνει πολύ σημαντική δουλειά για την εγκατάστασή τους. Μέσω αυτού του έργου, διαπίστωσαν ότι σε κάποιες από αυτές τις κοινότητες, το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας ήταν πολύ σημαντικό.

“Το AMRC το διοικεί μία εξαιρετική γυναίκα, η Ευγενία Τσούλη, η οποία ήθελε να είναι το κέντρο σε θέση να ανταποκριθεί αποτελεσματικά, να χτίσει ψυχικό σθένος στην κοινότητα και να αντιμετωπίσει το ζήτημα. Εκπαιδεύσαμε το προσωπικό τους ώστε να έχουν την δυνατότητα να ανταποκριθούν ανάλογα. Γιατί αυτό που κατάλαβαν ως οργανισμός είναι ότι δεν αρκεί να προσφέρουν ενημέρωση στις γυναίκες και να τους λένε ότι η ενδοοικογενειακή βία είναι λάθος και παράνομη. Αν θέλεις να αλλάξεις τα πράγματα και να χτίσεις ψυχικές αντοχές πρέπει να εργαστείς σε όλα τα κομμάτια της κοινότητας. Δουλέψαμε ξεχωριστά με τις γυναίκες, τους άνδρες και την νεολαία, αλλά και συνολικά με την κοινότητα” εξηγεί.

Αυτή η δουλειά περιγράφεται λεπτομερώς σε ένα έντυπο, έναν οδηγό πρακτικής για την αντιμετώπιση της Ενδοοικογενειακής Βίας στις νέες και ανερχόμενες κοινότητες. Πρόκειται για ένα πολύ χρήσιμο έντυπο για κάθε κοινοτική οργάνωση που θέλει να ασχοληθεί με το ζήτημα και να καταλάβει την ολιστική προσέγγιση που εφαρμόστηκε στην Νότια Αυστραλία.

“Ελπίζουμε να υιοθετήσουν το πρότυπο αυτό όσο περισσότερες οργανώσεις γίνεται και είναι σημαντικό να τονίσουμε πόσο γενναιόδωρο έχει σταθεί το AMRC που εξέδωσε το έντυπο” εξηγεί η Γεωργία Πράττη. “Όσο περισσότεροι άνθρωποι δουλεύουν στον τομέα αυτό, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες να εξαλείψουμε την βία κατά των γυναικών”.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΔΥΝΑΤΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

Αναλογιζόμενη την εμπειρία αυτών των τριών ετών στην Νότια Αυστραλία, η Γεωργία Πράττη τονίζει ότι το πιο σημαντικό βήμα είναι πάντοτε το πρώτο: “Το πρώτο πράγμα που κάναμε ήταν να φέρουμε στο τραπέζι τους ηγέτες των επί μέρους κοινοτήταν και να συζητήσουμε μαζί τους για τα προβλήματα που επηρεάζουν τις κοινότητές τους και το είδος των δραστηριοτήτων που θέλουν να δουν. Αν δεν τους είχαμε στο πλευρό μας, δεν θα μπορούσαμε να δουλέψουμε με την κοινότητα. Γιατί ήταν η κοινότητα που έτρεξε το πρόγραμμα, οργάνωσαν τις δραστηριότητες που ήξεραν ότι θα προσελκύσουν κόσμο και γι’ αυτό είχαμε μεγάλη συμμετοχή. Γιατί δεν ήταν κάτι που έκανε κάποιος για αυτούς, αλλά κάτι στο οποίο συμμετείχαν ενεργά από την πρώτη στιγμή”.

Το πιο δύσκολο, φυσικά, ήταν να πείσουν αυτές τις γυναίκες να συμμετάσχουν.

“Ξέραμε ότι δεν θα έρθουν σε μία εκδήλωση όπου θα συζητηθεί η ενδοοικογενειακή βία”, λέει. “Οπότε κάναμε εργαστήρια για την καλλιέργεια ηγετικών ικανοτήτων, σε διάφορες περιοχές, εκπαιδεύσαμε γυναίκες να διοικούν κοινοτικές ομάδες, κάναμε πολλές διαφορετικές δραστηριότητες, ώστε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες στην Νότια Αυστραλία που θα έδιναν την δυνατότητα στις γυναίκες να βοηθήσουν άλλες γυναίκες. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό μέρος του προγράμματος, να εξασφαλίσουμε ότι θα έχουν πρόσβαση στην πληροφορία και τις διαθέσιμες υπηρεσίες, να μάθουν τι δικαιώματα έχουν στην Αυστραλία που θα διευκολύνουν την μετεγκατάστασή τους. Καταλήξαμε να διαμορφώσουμε ένα πρόγραμμα που το ονομάσαμε “Κύκλοι Δύναμης Γυναικών” με ομιλιές ειδικών από το δικαστικό σύστημα, από την αστυνομία, από υπηρεσίες που εξηγούσαν τι είναι η ενδοοικογενειακή βία, πώς λειτουργεί το νομικό σύστημα, τι είναι ένα ασφαλές περιβάλλον για παιδιά και πώς είναι μία υγιής οικογένεια. Αυτά ήταν προγράμματα σε διαφορετικές γλώσσες, σχεδιασμένα ξεχωριστά για κάθε εθνοτική και γλωσσική ομάδα, που έτρεχαν σε τακτά χρονικά διαστήματα. Χαρη σε αυτά τα προγράμματα, οι γυναίκες απέκτησαν ηγετική θέση στις κοινότητές τους”.

ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Αλλά το πιο σημαντικό ήταν ότι οι άνδρες συμμετείχαν ενεργά στο πρόγραμμα. “Όταν μιλάμε για ενδοοικογενειακή βία, είναι κυρίως οι άνδρες που είναι δράστες και γι’ αυτό είναι σημαντικό να δουλέψουμε μαζί τους. Πάλι, μέσα από την εμπειρία μας πάνω στην εθνοτική διαφορετικότητα, ξέραμε ότι δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε την μέση οδό και να πούμε ότι αυτή η συμπεριφορά είναι απαράδεκτη. Έπρεπε να δουλέψουμε μέσα στην κουλτούρα τους και να εξηγήσουμε κάποιες ιδέες που δεν μπορούσαν να συλλάβουν, όπως είναι για παράδειγμα αυτή του βιασμού μέσα στον γάμο. Σε κάποιους πολιιτσμούς, αυτό είναι ακατανόητο, πιστεύουν ότι από την στιγμή που ένας άντρας παντρεύεται, έχει πρόσβαση στην γυναίκα του όποτε θέλει.

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν αυτές οι αντιλήψεις που βασίζονται συχνά στην άγνοια και τις προκαταλήψεις, το πρόγραμμα απευθύνθηκε στο ευαίσθητο σημείο των ανδρών: τα παιδιά τους. “Σε όλες τις μεταναστευτικές κοινωνίες, ένα από τα πράγματα που αντανακλά την επιτυχία του καθενός είναι η πρόοδος των παιδιών τους. Συνέβη το ίδιο με τους Έλληνες μετανάστες, τους γονείς. Το μέτρο της επιτυχίας της εγκατάστασής τους στην Αυστραλία ήταν η δυνατότητα των παιδιών τους να σπουδάσουν. Αυτό που κάναμε, λοιπόν ήταν να συνεργαστούμε με την μη κυβερνητική οργάνωση White Ribbon Australia (η οποία στρατολογεί άνδρες από όλες τις ηλικίες σε μία προσπάθεια να μπει τέλος στην αντρική βία κατά των γυναικών). Έχουν ένα πρόγραμμα που προετοιμάζει τους άνδρες ώστε να γίνουν ‘πρέσβεις’ αυτού του σκοπού. Βασιστήκαμε σ’ αυτό το πρόγραμμα για να δημιουργήσουμε ένα αντίστοιχο, προσαρμοσμένο σε άνδρες από διαφορετικές εθνότητες και γλωσσικές κοινότητες, το οποίο θα βασίζεται όμως στις βασικές οικογενειακές αξίες που μοιραζόμαστε όλοι.

“Ξεκινήσαμε μιλώντας για τις ισχυρές οικογένειες και όταν πιάσαμε το θέμα της επίπτωσης που έχει στα παιδιά και την εκπαίδευσή τους το να μεγαλώνουν σε ένα μη ασφαλές, μη υγιές περιβάλλον, αυτό ήταν ένα κομβικό σημείο. Κατάλαβαν ότι αν τα παιδιά τους δεν αισθάνονται ασφαλή στο σπίτι τους, τότε αυτό θα επηρεάσει την παιδεία και το μέλλον τους. Από αυτό το σημείο και μετά, κατάλαβαν την σημασία της ισότητας των φύλων και του σεβασμού στις σχέσεις και άρχισαν να ρωτούν τι πρέπει να κάνουν για να βελτιώσουν τα πράγματα. Είχαμε τουλάχιστον εκατό άνδρες το πρόγραμμα οι οποίοι τώρα κάνουν πολλή δουλειά στις κοινότητές τους και πολλοί από αυτούς έχουν γίνει πρέσβες του White Ribbon. Είναι εκπληκτικό αποτέλεσμα”, λέει με υπερηφάνεια. “Γιατί οι άνδρες είναι το μέλλον”.

Παρά την εμφανή ικανοποίησή της, και παρά τις ενθαρρυντικές στατιστικές, η Γεωργία Πράττη παραδέχεται ότι ένα πρόγραμμα όπως αυτό δεν έχει ακριβώς μετρήσιμο αποτέλεσμα. “Είναι αδύνατον να υπολογιστεί με ακρίβεια η επίδρασή του. Πώς γίνεται να μετρήσεις την αλλαγή στάσης των νέων ανδρών για το υπόλοιπο της ζωής τους;”