Όλοι μας αυτές τις μέρες ευχόμαστε την περίφημη ρήση και πρωτοχρονιάτικη ευχή: «Αίσιο και ευτυχές το νέο Έτος 2018!». Επίσης με την αλλαγή τού χρόνου όλοι μας όντως νιώθουμε μια κάποια αισιοδοξία πως υπάρχει η πιθανότητα όλα να είναι καλύτερα φέτος.
Τι όμως σημαίνουν ακριβώς οι λέξεις μας αίσιος και αισιόδοξος και αισιοδοξία; Για αυτούς που θέλουν να γνωρίζουν – ας κάνουμε μαζί – μία σύντομη γλωσσική έρευνα και ίσως μάθουμε κάτι για να δικαιολογούμε τις λέξεις που λέμε.
Όλοι μας γνωρίζουμε πως αίσιος είναι αυτός που προμηνύεται σε μια θετική και ευτυχισμένη κατάληξη. Λέμε: αίσιο έτος, αίσιο τέλος, αίσια έκβαση και πολλά άλλα. Ως συνώνυμα μπορούμε να πούμε τα: καλότυχος, ευνοϊκός, ακόμη και ευοίωνος. Σήμερα, αρχές του 2018, όπως ακούτε και βλέπετε, υπάρχει μία πολύ μεγάλη αισιοδοξία πως το λεγόμενο Σκοπιανό θα έχει ένα αίσιο τέλος για όλους. Μακάρι!
ΠΕΡΕΤΑΙΡΩ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Οι αρχαίοι μας Αίσα λέγανε το πεπρωμένο ή και τη μοίρα. Η μοίρα προέρχεται από το ρήμα μοιρώ που σημαίνει μοιράζω, χωρίζω σε μέρη, δίνω μερίδια. Από εδώ και η μερίδα φαγητού. Λέμε: Ο πατέρας μοίρασε την περιουσία στα τρία παιδιά του. (Αυτή ήταν η μοίρα τους!). Επίσης οι τρεις μεγάλοι αρχηγοί – Τσώρτσιλ, Ρούσβελτ και Στάλιν – το Φεβρουάριο του 1945, στη Γιάλτα της Κριμαίας μοίρασαν τον κόσμο σε Ανατολή και Δύση. (Αυτή ήταν η μοίρα του), και η ορθογραφία της μένει πάντα με ΟΙ.
Όλα όμως άρχισαν με τα τρία παιδιά του Κρόνου. Αυτοί οι Κρονίδες, μοίρασαν τον κόσμο σε περιοχές δικαιοδοσίας. Ο καθένας πήρε αισίως τη μοίρα του: ο Δίας τον Ουρανό, ο Ποσειδώνας τη Θάλασσα και ο ‘Αδης τον Κάτω Κόσμο, ενώ η Γη έμεινε και για τους Τρεις. Από τότε η Μοίρα ή η Αίσα δεν φαίνεται να είναι πρόσωπα ή θεότητες, αλλά ένα δεδομένο γεγονός. Αίσιο το νέο έτος – σύμφωνα με την Ελληνική μας Μυθολογία.
Ο διάσημός μας καθηγητής Ι. Θ. Κακριδής στο μνημειώδες έργο του: «Ελληνική Μυθολογία, Εκδοτική Αθηνών 1986 και Τόμος Β σελ.270» σημειώνει για την Αίσα τα εξής: «Ο Δίας έγινε κύριος της αίσας και έτσι η αίσα γίνεται ιδιοκτησία τού Δία, μια και αυτός είναι ο συνετός άρχοντας και δεν ασκεί ποτέ εξουσία καθ’ υπέρβασιν».
Αισιοδοξία είναι νέα μας λέξη ( από το 1896 λένε τα λεξικά), που τη συναρμολογήσαμε με τα αρχαία μας γλωσσικά συστατικά. ‘Ετσι η λέξη μας αισιοδοξία είναι σύνθετη από τα: αίσιος (με την παραπάνω σημασία) και τη λέξη μας δόξα που σημαίνει Γνώμη. Αισιοδοξία και αισιόδοξος και τα αντίθετά τους απαισιόδοξος και απαισιοδοξία.
ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΟΜΟΙΕΣ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ
Η αισιοδοξία είναι όντως μία εύηχη, όμορφη και άκρως περιεκτική μας λέξη με μία ιδιαίτερη σημασία που της δώσαμε σήμερα με λίγη βοήθεια και από το…Δία. Φαίνεται πως είναι ακόμη ζωντανός ο…κακοντέλης. Με το δεύτερο συνθετικό –δοξος κάναμε πολλές νέες μας λέξεις, άλλες πετυχημένες και άλλες όχι τόσο με ακριβή σημασία.
Επαναλαμβάνω πως δόξα εδώ σημαίνει η γνώμη. Τι να σημαίνει η λέξη μας ορθόδοξος; Είναι αυτός που έχει ορθή δόξα, δηλαδή ορθή γνώμη. Υπάρχουν όμως άνθρωποι που η γνώμη τους είναι πάντα σωστή και ορθή; Ασφαλώς όχι! ‘Αρα η λέξη μας εδώ είναι μάλλον ατυχής. Είναι δυνατόν ό,τι λέει ο καθένας να είναι πάντα ορθό; Και πάλι : Ασφαλώς όχι! Το βλέπετε όλοι σας. Φως φανάρι.
Δοκιμάστε και μόνοι σας την ερμηνευτική σας δύναμη και στις παρακάτω λέξεις – που συνέλεξα – μπορεί εσείς να βρείτε και πολλές άλλες – και τις σχηματίσαμε όπως τον αισιόδοξο και την αισιοδοξία:
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
1) επίδοξος, 2) παράδοξος, 3) άδοξος, 4) ένδοξος, 5) υπερένδοξος, 6) ορθόδοξος, 7) ανορθόδοξος, 8) ψευδορθόδοξος, 9) ματαιόδοξος, 10) κακόδοξος, 11) μεγαλόδοξος, 12) φιλόδοξος, 13) αφιλόδοξος, 14) αλλόδοξος, 15) ομόδοξος, 16) κενόδοξος, 17) ετερόδοξος, 18) ταυτόδοξος, 19) πολύδοξος και 20) Μισαλλόδοξος = αυτός που μισάει τη γνώμη του άλλου! Λέξη και αυτή, έ. Μισάω τη γνώμη του άλλου και αρχίζω τον πόλεμο εναντίον του! Τι πολιτισμός και αυτός! έ.
Οι αγγλόφωνοι τον λένε: Bigot και Bigoted = unreasonably prejudiced and intolerant, biased, narrowminded. Και η Μισαλλοδοξία λέγεται Bigotry. Και ένα μικρό παράδειγμα χρήσης: Bigoted people can never bring themselves to admit that the other fellow may be right! (Οι Μισαλλόδοξοι άνθρωποι ποτέ δεν μπορούν να παραδεχτούν ότι και ο άλλος άνθρωπος μπορεί να έχει δίκιο και να έχει ορθή γνώμη). Τι λέμε εδώ για τον ορθόδοξο; Απάντηση δική σας.
Και λίγη Αισιοδοξία: Πολύ λίγοι άνθρωποι στον κόσμο είναι μισαλλόδοξοι! Αυτό λένε όλοι οι αισιόδοξοι. Εσείς τι λέτε;
