Α’ ΜΕΡΟΣ
Αυτή τη βδομάδα στην εφημερίδα «Νέος Κόσμος» μας έδωσε συνέντευξη ο γενικός διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ), Δρ. Φίλιππος Τσιμπόγλου. Τον γνωρίσαμε στις αρχές του Σεπτέμβρη, όταν η Ελληνική Κοινότητα της Μελβούρνης ανακοίνωσε τη σύναψη συμφωνίας με την Εθνική Βιβλιοθήκη. Στο πλαίσιο της συμφωνίας, η ΕΒΕ προβλέπεται να «ανοίξει» τις πόρτες της για να δώσει στους Έλληνες της διασποράς τη δυνατότητα να συνδεθούν με την Ελλάδα και τους Έλληνες συγγραφείς. Ο«Νέος Κόσμος» δημοσιοποίησε την είδηση για τη συμφωνία και παράλληλα, αναφέρθηκε συνοπτικά στις εξελίξεις που αφορούν στη μετεγκατάσταση της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος στο κτίριο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ).
Σήμερα ο Δρ. Φ. Τσιμπόγλου μας μεταφέρει την οπτική της ΕΒΕ γύρω από τη συμφωνία με την Ελληνική Κοινότητα Μελβούρνης, μας μιλάει για τα πλεονεκτήματα της και παράλληλα αναφέρεται εκτενέστερα στην πορεία μετεγκατάστασης της Βιβλιοθήκης. Η συνέντευξη του δημοσιεύεται σε δύο μέρη.
Ερώτηση: Toν περασμένο Σεπτέμβριο, η Ελληνική Κοινότητα Μελβούρνης ανακοίνωσε τη σύναψη μιας συμφωνίας με την Εθνική Βιβλιοθήκη. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης συμφωνίας η ΕΒΕ προβλέπεται να «ανοίξει» τις πόρτες της για να δώσει στους Έλληνες της διασποράς τη δυνατότητα να συνδεθούν με την Ελλάδα και τους Έλληνες συγγραφείς. Μιλήστε μας λίγο σε αδρές γραμμές για τη συμφωνία και τα πλεονεκτήματα της.
Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος περνάει σε μια νέα εποχή ανάπτυξης από άποψη υποδομών, προσέγγισης των καταστάσεων, λειτουργιών και εμβέλειας. Έχει «ανοίξει τα πανιά της» στο μέλλον και, φυσικά, στην Ελληνική Διασπορά. Χάρη στη μεγαλύτερη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στην Ελλάδα, και την μετεγκατάστασή της στο νέο κτίριο, η ΕΒΕ άρχισε έναν τεράστιο αγώνα για να ανταποκριθεί σε προσδοκίες και υποχρεώσεις δεκαετιών. Αναβαθμίζει τις υπηρεσίες της «κλασσικής» Εθνικής Βιβλιοθήκης που αδρανούσαν επί σειρά ετών, χτίζει νέες ψηφιακές υπηρεσίες, οργανώνεται για να υποδεχτεί τις διευρυμένες ανάγκες των αναγνωστών-ερευνητών, απευθυνόμενη παράλληλα και σε νέο κοινό.
Με τη συμφωνία που αναμένεται να υπογραφεί με την Ελληνική Κοινότητα Μελβούρνης, η Βιβλιοθήκη θα μπορέσει να δώσει σταδιακά πρόσβαση στους ψηφιακούς θησαυρούς της και την εθνική συλλογή στους Έλληνες της Αυστραλίας. Παράλληλα, θα οριστούν οι τρόποι ενίσχυσης της συλλογής της βιβλιοθήκης που δημιουργείται στη Μελβούρνη, στις εγκαταστάσεις της Κοινότητας, διαμέσου δωρεών και ανταλλαγών τεκμηρίων. Συζητούμε και τον σχεδιασμό εκπαιδευτικών προγραμμάτων που θα αναπτύσσονται στην ΕΒΕ και θα προσαρμόζονται σύμφωνα με τις προτάσεις και τη συνεργασία ειδικών στις πληροφοριακές και μαθησιακές ανάγκες των αποδήμων. Παράλληλα, η ΕΒΕ θα επιδιώξει να οργανώσει την παρακαταθήκη της συστηματικής, πνευματικής δημιουργίας των Ελλήνων της Διασποράς, ξεκινώντας από την Κοινότητα της Μελβούρνης.
Μπορείτε να μας δώσετε μια εικόνα από τις προετοιμασίες που γίνονται στους χώρους του Βαλλιανείου για τη μετεγκατάσταση της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος;
Βιώνουμε μια ιστορική αλλαγή, η οποία είναι κομβικής σημασίας για το μέλλον της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Η μετεγκατάσταση περιλαμβάνει 40 έργα, τα οποία κατηγοριοποιούνται σε 5 άξονες: Επεξεργασία και Ανάπτυξη Συλλογών, Αναβάθμιση Ψηφιακών Υπηρεσιών, Σχεδιασμός νέου δανειστικού τμήματος, Ανάπτυξη και διεύρυνση των σχέσεων με το κοινό, Εκπαίδευση Προσωπικού.
Περισσότεροι από 65 υπάλληλοι της ΕΒΕ και εξωτερικοί συνεργάτες, βιβλιοθηκονόμοι και συντηρητές αρχειακού και βιβλιακού υλικού, επεξεργάστηκαν επί μήνες 750.000 τεκμήρια της γενικής συλλογής, ένα προς ένα, προκειμένου να εκτελέσουν εργασίες σωστικού καθαρισμού, προληπτικής συντήρησης και ραδιοσήμανσης (RFID), ώστε η συλλογή να μεταφερθεί με ασφάλεια και κάθε τεκμήριο να εντοπίζεται αμέσως στον ηλεκτρονικό κατάλογο.
Περισσότεροι από 350 υπάλληλοι και εξωτερικοί συνεργάτες της ΕΒΕ, βιβλιοθηκονόμοι, αρχειονόμοι, συντηρητές, παλαιογράφοι, πληροφορικοί, εργάστηκαν για έργα όπως ο Συλλογικός Κατάλογος Ελληνικών Βιβλιοθηκών, το ιστορικό αρχείο της ΕΒΕ, την καταλογογράφηση και τις ψηφιακές συλλογές.
Σε δηλώσεις σας για τη διαδικασία μετεγκατάστασης υποστηρίζετε ότι αυτή «δεν νοηματοδοτεί μια απλή μεταφορά βιβλίων αλλά τη μετάβαση του θεσμού στη νέα εποχή». Ποιο είναι το όραμά σας και η νέα στρατηγική;
Η μετεγκατάσταση δεν είναι μόνο μια απλή μεταφορά βιβλίων. Αποτελεί μια διαδικασία-ορόσημο για την Εθνική Βιβλιοθήκη και σηματοδοτεί τη μετάβαση στη νέα της ψηφιακή εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται για το «άνοιγμα» που πραγματοποιεί στο κοινό και την καινοτομία της. Χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και την επιχορήγηση του Ελληνικού Κράτους, η Βιβλιοθήκη εκσυγχρονίζεται, ώστε να προσφέρει διευρυμένες και βελτιωμένες υπηρεσίες στo σύνολο της κοινωνίας. Σχεδιάζει και υλοποιεί ένα ευρύ φάσμα νέων λειτουργιών, προκειμένου να αποκτήσει όλες τις κεντρικές υπηρεσίες μίας σύγχρονης Εθνικής Βιβλιοθήκης.
Το όραμά μας είναι η Εθνική Βιβλιοθήκη να καταστεί κέντρο μελέτης των ελληνικών σπουδών διεθνούς εμβέλειας. Με αναβαθμισμένες ψηφιακές υπηρεσίες και διασύνδεση με ηλεκτρονικές πηγές σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, έχουμε ως στόχο να μπορεί η βιβλιοθήκη να εξασφαλίσει σε επιστήμονες και ερευνητές παγκοσμίως τη βέλτιστη πρόσβαση σε πλούσιο έντυπο και ψηφιακό υλικό για τον ελληνισμό. Παράλληλα, στόχος μας είναι να προσφέρουμε πληροφοριακή παιδεία και να εφαρμόζουμε μεθόδους και προσεγγίσεις που θα αποτελέσουν πρότυπο για όλες τις βιβλιοθήκες της χώρας, όπως απαιτεί ο ρόλος της Εθνικής Βιβλιοθήκης.
Τo 2003-04 η Βικτώρια -μέσω του Library Board of Victoria και του Victorian Public Library Network- λάνσαρε την πρωτοβουλία Libraries Building Communities. Η πρωτοβουλία προέβλεπε ότι βασική αποστολή των βιβλιοθηκών δεν θα ήταν μόνο η «ψηφιακή αναβάθμισή τους», αλλά η παροχή υπηρεσιών και προγραμμάτων για την οργανική σύνδεση των μελών της κοινότητας και την ομαλή ένταξή τους στον κοινωνικό ιστό. Σήμερα λοιπόν οι βιβλιοθήκες στη Βικτώρια προωθούν προγράμματα δια βίου μάθησης για ανέργους, στρατηγικές μάθησης για παιδιά ευάλωτων οικογενειών και διαθέτουν ένα δίκτυο από κινητές βιβλιοθήκες για τις περιοχές που δεν έχουν πρόσβαση σε βιβλιοθήκες. Εσείς, προβλέπετε την υλοποίηση παρόμοιων δράσεων με κοινωνικό και ευρύτερα «αναδιανεμητικό» χαρακτήρα;
Σήμερα, η ΕΒΕ καλείται να διαδραματίσει ένα νέο ρόλο στην κοινωνία, να αποτελέσει έναν δυναμικό, υποστηρικτικό, διαδραστικό φορέα αξιών, επιστήμης και γνώσης. Στοχεύουμε να δημιουργήσουμε Δανειστικό Τμήμα, η λειτουργία του οποίου σε μία Εθνική Βιβλιοθήκη αποτελεί καινοτόμο εγχείρημα σε διεθνές επίπεδο. Το τμήμα θα αφορά το ευρύ κοινό, το οποίο θα έχει σύντομα τη δυνατότητα να δανειστεί βιβλία και να αξιοποιήσει το πλούσιο έντυπο και οπτικοακουστικό υλικό σε ένα ευχάριστο και φιλικό περιβάλλον. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το Δανειστικό Τμήμα θα παρέχει υπηρεσίες σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, δημοτικού και σε εφήβους μέσα σε ένα ευρύ φάσμα εκπαιδευτικών και διαδραστικών προγραμμάτων. Επιπλέον, θα περιλαμβάνει, πλήρως εξοπλισμένα studios κινηματογράφησης και ηχογράφησης, ραδιοφωνικό σταθμό, αίθουσες προβολών, συναντήσεων, εργαστηρίων καθώς και γωνιές για μαθησιακό παιχνίδι. Ήδη, παρέχουμε τη δυνατότητα σε διάφορες κοινότητες, όπως για παράδειγμασε ομάδες προσφύγων, να χρησιμοποιούν τους χώρους μας για να εκδώσουν την εφημερίδα τους, να διαβάσουν τις ειδήσεις και να γράψουν οι ίδιοι την ιστορία τους.
*Ο Φίλιππος Τσιμπόγλου κατέχει διδακτορικό στη Βιβλιοθηκονομία-Επιστήμη της Πληροφόρησης από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο (2005) και πτυχίο Οικονομικών από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (πρώην ΑΣΟΕΕ-1983). Υπήρξε διευθυντής της Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Κύπρου και exofficio μέλος της Συγκλήτου (1999-2014). Διετέλεσε προϊστάμενος τριών Τμημάτων στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης / Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και υπεύθυνος ευρωπαϊκών, διαρθρωτικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων (1983-1999). Το 2008 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Συνεργασίες βιβλιοθηκών. Μια συστημική προσέγγιση». Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, βιβλία και πρακτικά συνεδρίων. Από το 2014 γενικός διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Συντονίζει το έργο μετεγκατάστασης στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ). Είναι υπεύθυνος για την οργάνωση και το σχεδιασμό ψηφιακών υπηρεσιών που εντάσσουν τη Βιβλιοθήκη στη ψηφιακή εποχή. Ταυτόχρονα είναι υπεύθυνος για το σχεδιασμό και τη λειτουργία πρότυπων καινοτόμων υπηρεσιών που αποτελούν κεντρικές υπηρεσίες μιας Εθνικής Βιβλιοθήκης.
*H Μαρία Φιλιώ Τριδήμα είναι κοινωνιολόγος. Οι μεταναστευτικές πολιτικές, τα ζητήματα ένταξης και εκπαίδευσης μεταναστών αποτελούν μερικά από τα ενδιαφέροντά της. Έχει κάνει μεταπτυχιακές στα Aνθρώπινα Δικαιώματα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και Διεθνείς Σχέσεις και την Εκπαιδευτική Πολιτική στα Πανεπιστήμια Warwick (Ηνωμένο Βασίλειο) και Αθηνών. Είναι υπεύθυνη για το σχεδιασμό και την υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος «Μελβούρνη – Αθήνα: Μια διαδρομή Φιλίας», το οποίο πραγματοποιείται από τα Σχολεία Γλώσσας και Πολιτισμού της Ελληνικής Κοινότητας Μελβούρνης σε συνεργασία με το Ελληνοαμερικανικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Κολλέγιο Ψυχικού, Αθήνα). Το πρόγραμμα προτάθηκε για το Victoria Multicultural Awards for Excellence 2017.