Η αηδία

Μη φοβάστε. Δεν πρόκειται να αηδιάσετε διαβάζοντας τα παρακάτω. Εάν συνεχίσετε να διαβάζετε, είμαι βέβαιος πως κάτι θα μάθετε για κάτι που δεν είχατε προσέξει τόσο ή ποτέ δεν είδατε αυτή τη λέξη με κάποια συμπάθεια. Εξάλλου, μόλις τη δεις ή την ακούσεις πράγματι αηδιάζεις. Εντούτοις, είναι γεμάτη γλυκύτητα και βγήκε από ευγενική γλωσσική πηγή.

Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ

Είναι λόγια λέξη μας, προήλθε από την αρχαία μας γλώσσα και πλάστηκε από μορφωμένους ανθρώπους για να εκφράσει σημαντικά πράγματα με αξιοπρόσεκτα γλωσσικά υλικά. Πώς πλάστηκε η λέξη μας αυτή;

Προέρχεται από το επίθετό μας ο ηδύς που σημαίνει ευχάριστος, γλυκός, αυτός που προσφέρει ευχαρίστηση και απόλαυση. Το ίδιο επίθετο ηδύς προήλθε από το ρήμα μας Ήδομαι (ευχαριστιέμαι) –με δασεία– το οποίο μας έδωσε τη δόκιμη λέξη μας Ηδονή=ευχαρίστηση, και το άλλο επίθετό μας ηδονικός και το υπέροχο φιλήδονος, που το προτιμούν πολύ οι ποιητές μας και πάρα πολλές άλλες λόγιες λέξεις μας.

ΤΟ ΣΤΕΡΗΤΙΚΟ ΑΛΦΑ

Από την αρχαία ελληνική γλώσσα το γράμμα Α έχει τρεις υποστάσεις: 1) πρώτο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου, 2) το πρώτο αριθμητικό ο αριθμός 1 και 3) πρώτη νότα στη μουσική.

Το γράμμα Α, α -ως σύμβολο- το συναντούμε σε πάρα πολλές και διάφορες περιπτώσεις όπως το Α μέσα σε κύκλο είναι το διεθνές σύμβολο του πολιτικού χώρου της Αναρχίας (Anarchy).

Ο ελληνικός τύπος του Α πέρασε στους Ετρούσκους και ύστερα στους Ρωμαίους, παραμένει δε και σήμερα ως κεφαλαίο Α στα περισσότερα αλφάβητα.

Έχουμε επίσης και το στερητικό α που δηλώνει γενικά άρνηση (στέρηση ή έλλειψη): λέμε κακός-άκακος, φόβος-άφοβος, απλήρωτος, ασυνήθιστος. Βάζοντας μπροστά στις λέξεις το στερητικό α, δημιουργήσαμε το αντίθετο της ίδιας λέξης.

Καταπληκτική και πολύ εύκολη ελληνική γλωσσική εφεύρεση! Έτσι διπλασιάστηκε όλο το γλωσσικό μας οπλοστάσιο. Αυτή ήταν μία από τις πιο δημιουργικές μας εφευρέσεις που λειτουργεί θαυμάσια μέχρι σήμερα.

Σκεφτείτε το λίγο –εάν δεν σας πέρασε ποτέ από το νου– και βάλτε το σε εφαρμογή. Πρωτότυπη, τρομερή και άκρως χρήσιμη εφεύρεση, την οποία φαίνεται καμία άλλη γλώσσα δεν την σκέφτηκε, ούτε την αντιλήφθηκε που υπάρχει στα Ελληνικά. Στα Αγγλικά οι λέξεις με το στερητικό α θεωρούνται ατόφιες και δύσκολα εξηγούνται: atrophy, ataraxia, atheist κ.λπ.

Όταν όμως μία λέξη αρχίζει με φωνήεν π.χ. άξιος, τότε βάζουμε μπροστά το α και γίνεται αάξιος. Εδώ, όμως, για χάρη ευφωνίας μετά το στερητικό α βάζουμε το ν και γίνεται ανάξιος. Το ίδιο και ανέτοιμος ανελλήνιστος και χιλιάδες άλλες. Έχουμε όμως και πολλές εξαιρέσεις. Γράφουμε και λέμε: αήττητος, αόρατος, άοπλος, άυπνος, άυλος και άλλα. Σε αυτές τις εξαιρέσεις ανήκει και η Αηδία = όχι γλυκός, όχι ευχάριστος.

ΜΠΗΚΕ ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ

Οι Λατίνοι/Ρωμαίοι την πήραν έτοιμη και επειδή προφέρεται με δασύτητα –παίρνει δασεία ‘ηδύς– το είπαν Suavis και στα Αγγλικά έγινε Sweet. Σκέτη αποκάλυψη! Φανταστήκατε ποτέ πως όλα τα γλυκά που έχετε φάει στη ζωή σας –How sweet it is!!– είχαν μέσα τους ελληνική γλυκύτητα και γι’ αυτό ήταν τόσο γλυκά;

Εδώ οι Άγγλοι βρήκαν πιο βαθιά το λατομείο τους και εξόρυξαν με ηδονή τις «λέξεις» τους: Hedonism (=The belief in pleasure as the highest good and humankind’s proper and sole aim, the central thesis of Epicurean Philosophy), hedonic,hedonistic, hedonist και πολλές άλλες.

Η ΑΗΔΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

Η αηδία σήμερα σημαίνει: 1) αίσθημα γεύσης έντονα δυσάρεστο και αποκρουστικό, το συναίσθημα έντονης αποστροφής, δυσαρέσκειας και σιχασιά, σιχαμάρα: 2) πράγμα που προκαλεί αηδία, αηδιαστικό, αποκρουστικό, και 3.) για ό,τι δεν έχει ουσία, νοστιμιά, γούστο. Το ρήμα έγινε αηδιάζω =αισθάνομαι αηδία, αποστροφή, απέχθεια. Έχουμε και τα αηδιασμένος, αηδιαστικά και αηδιαστικός.

Η ΑΗΔΙΑ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ

Οι αγγλόφωνοι βρήκαν δυσκολία στο να προφέρουν την αηδία. Ήταν πολύ κοντά στην ΙΔΕΑ την οποία έγραψαν ελληνικότατα IDEA, αλλά την πρόφεραν ΑΗΝΤΙΑ που είναι πολύ κοντά στην Αηδία. Εάν είναι δυνατόν, την ιερή και θεία λέξη μας ΙΔΕΑ να σου προσφέρει αποστροφή και σιχαμάρα και να την προφέρεις ΑΗΔΙΑ!

Οι Άγγλοι όμως δεν είχαν λέξη για την αηδία και έπρεπε να βρουν μία, γιατί οι Έλληνες την είχαν και τους χρειαζόταν. Τι έκαναν λοιπόν; Η ελληνική λέξη γεύση πέρασε στα Λατινικά και έγινε Gustus. Οι Άγγλοι την πήραν και αφού την πετσόκοψαν έμεινε μόνο Gust.

Ο άγευστος, αυτός που προκαλεί δυσαρέσκεια και σιχαμάρα = ΑΗΔΙΑ, έγινε στα Αγγλικά DISGUST και DISGUSTING. Το DIS είναι το ελληνικό ΔΥΣ (Δυστυχής) DYS. Τοέγραψαν με Ι γιατί οι Λατίνοι έβαλαν πολύ αργά στο αλφάβητό «τους» το Ελληνικό Υ και το ονόμασαν Υ γκραίκουμ και στο αλφάβητο έμεινε ως το προτελευταίο γράμμα.

Πόσες φορές έχετε ακούσει εκείνο το «IT IS DISGUSTING!!» Σας πέρασε από το νου ότι βρίζουν στα Ελληνικά; Θεωρώ -πως για μας- αυτό και μόνο είναι με σοβαρή επισήμανση, για να ξέρουμε τι λέγεται με ελληνικά γλωσσικά υλικά!