Την περασμένη εβδομάδα από τη στήλη αυτή αναφέρθηκα σε θέματα που είχαν συζητηθεί, και αποφάσεις που είχαν ληφθεί, στη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Σόφια της Βουλγαρίας στις 27 Απριλίου.
Σήμερα θα κάνω μια γενική ανασκόπηση των πιο πρόσφατων διεθνών εξελίξεων, πάλι αναφορικά με τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, καθότι αντιφατικές είναι συχνά οι απόψεις που εκφράζονται από οικονομολόγους, και διαφορετική η στάση της Γερμανίας και της Γαλλίας αναφορικά με το ελληνικό χρέος.
Δεν λείπουν και οι απόψεις κάποιων οικονομικών αναλυτών, σύμφωνα με τις οποίες οι δανειστές δεν θα προβούν στην ελάφρυνση, ή τουλάχιστον στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, η οποία θα αποφασισθεί μέχρι τα τέλη Ιουνίου, σε περίπτωση που η Ελληνική Κυβέρνηση δεν υλοποιήσει τις συμφωνηθείσες μεταρρυθμίσεις.
Στην περίπτωση που οι δανειστές, για δικούς τους λόγους, αποφασίσουν να μην προβούν στην αναδιάρθρωση του χρέους, η Ελληνική Κυβέρνηση θα βρεθεί σε μια πολύ δύσκολη θέση, καθότι τα ελληνικά ομόλογα δεν θα έχουν την απαιτούμενη ζήτηση από τις διεθνείς αγορές για την εξασφάλιση πόρων, και ως εκ τούτου η Ελλάδα θα αναγκαστεί να δανείζεται με υψηλά επιτόκια, ή θα οδηγηθεί σε άλλους τρόπους δανεισμού, με άλλα λόγια σε νέο πρόγραμμα μνημονίων.
Η κατάσταση αυτή περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από τη διάσταση των απόψεων μεταξύ του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και της Γερμανίας, αναφορικά με την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Ενώ το ΔΝΤ είναι υπέρ της αναδιάρθρωσης, ο νέος Υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας φαίνεται να ακολουθεί την σκληρή γραμμή του πρώην υπουργού Β. Σόιμπλε.
Πρόσφατα, εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών δήλωσε πως δεν υπάρχουν προ-δεσμεύσεις ή αποφάσεις αναφορικά με το ελληνικό χρέος, αλλά για το πώς θα γίνει η τέταρτη αξιολόγηση του προγράμματος. Επίσης τόνισε πως η Γερμανία βρίσκεται σε συζητήσεις με τους εταίρους της, με το Eurogroup και τους άλλους διεθνείς θεσμούς, και ότι οι αποφάσεις θα ληφθούν εγκαίρως πριν από το τέλος του προγράμματος.
Με άλλα λόγια, αοριστολογίες, και καμιά ένδειξη για τη στάση της Γερμανίας αναφορικά με το ζωτικό για την Ελλάδα θέμα της μείωσης του χρέους, για να καταστεί διαχειρίσιμο.
«Δεν υπάρχουν προ-δεσμεύσεις ή αποφάσεις για το ελληνικό χρέος», δήλωσε ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών Ντένις Κόλμπεργκ, προσθέτοντας ότι το θέμα τώρα είναι η τέταρτη αξιολόγηση του προγράμματος, αλλά και το πώς θα προχωρήσουμε μετά το τέλος του.
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τη συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα, ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών επισήμανε ότι το ΔΝΤ συμμετέχει ήδη στον έλεγχο του τρέχοντος προγράμματος προσαρμογής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, και ότι στις 20 Ιουλίου 2017 αποφάσισε ένα δικό του πρόγραμμα.
«Η εκταμίευση αυτού του προγράμματος προϋποθέτει ότι η Ελλάδα πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις και ότι εξυπηρετείται η βιωσιμότητα του χρέους, όπως την βλέπει το ΔΝΤ. Σε αυτές τις συνομιλίες βρισκόμαστε τώρα. Δεν μπορώ όμως να σας ανακοινώσω εδώ ακόμα κάποια αποτελέσματα» κατέληξε ο Γερμανός εκπρόσωπος
Από την πλευρά του, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, Υπουργός Οικονομικών, εξέφρασε την άποψή του πως υπάρχει αποφασιστικότητα από όλες τις πλευρές να επιτευχθεί ο απεγκλωβισμός της Ελλάδας από τα μνημόνια μέχρι τις 21 Ιουνίου 2018.
Επιπλέον, ο κ. Τσακαλώτος πρόσφατα δήλωσε ότι οι επικεφαλής των θεσμών θα επιστρέψουν στην Αθήνα στις 14 Μαΐου, ούτως ώστε στη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία είναι προγραμματισμένη για τις 24 Μαΐου, να υπάρχει συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο για τα μέτρα που θα χρειασθεί να ληφθούν μετά τον Αύγουστο, για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της ελληνικής οικονομίας.
Σημαντική είναι η άποψη που εξέφρασε ο κ. Τσακαλώτος πως οι θεσμοί θα συνεχίσουν να έχουν λόγο για κάποιες μεγάλες μελλοντικές μεταρρυθμίσεις, για να καταστεί δυνατή η αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) κατά 3,5% στο εγγύς μέλλον.
Αναφορικά με τη δίκαιη ανάπτυξη, ο κ. Τσακαλώτος κρίνει πως απαραίτητη είναι η επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, καθώς και η σταδιακή αύξηση των κατώτατων μισθών, σε συνδυασμό με την καθιέρωση συγκεκριμένων προγραμμάτων για την αύξηση της απασχόλησης.
ΘΕΤΙΚΕΣ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Κατά τη δύσκολη αυτήν περίοδο για την Ελλάδα, τα θετικά σχόλια του Άνχελ Γκουρία, Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ), ήρθαν ως ‘μάννα εξ ουρανού’.
Ο Άνχελ Γκουρία, ο οποίος πρόσφατα επισκέφτηκε την Αθήνα για την παρουσίαση της ετήσιας οικονομικής έρευνας για την Ελλάδα, τόνισε μεταξύ άλλων ότι «η Ελλάδα έκανε όλες τις μεταρρυθμίσεις οι οποίες είναι απαραίτητες για να υπάρξει πλέον και ελάφρυνση του χρέους».
Επιπλέον, ο Άνχελ Γκουρία τόνισε ότι η Ελλάδα «κατέκτησε το δικαίωμα αυτό που της αξίζει και γνωρίζουμε ότι υπάρχουν κυρίως και κάποιοι πολιτικοί λόγοι, κάποιοι πολιτικοί περιορισμοί, βεβαίως και ζούμε και εμείς στην πραγματικότητα, τα κατανοούμε όλα αυτά, αλλά πρέπει να δοθεί μια ελάφρυνση. Γιατί σε όλες τις παραδοχές σχετικά με την ανάπτυξη υπάρχει πάντοτε και το θέμα του χρέους. (…) Έχουμε το βλέμμα προσηλωμένο στο 2022. Θέλουμε και ελπίζουμε ότι θα μειωθεί το χρέος και το ποσοστό του χρέους ως προς το ΑΕΠ. Θα αυξηθεί το ΑΕΠ και οι οίκοι αξιολόγησης θα προβούν στις αξιολογήσεις τους και θα χρηματοδοτήσετε το χρέος πιο φτηνά. Μιλάμε για μια περίπλοκη κατάσταση, αλλά και πολύ ελπιδοφόρα».
Παραδίνοντας την έκθεση του ΟΟΣΑ στον κ. Αλέξη Τσίπρα ο κ. Γκουρία δήλωσε επιγραμματικά: «Οι προσπάθειες της Ελλάδας δικαιώνονται».
Από την πλευρά του ο κ. Τσίπρας εξέφρασε την άποψη ότι τα τρία τελευταία χρόνια η Ελλάδα έγινε πρωταθλήτρια χώρα στις μεταρρυθμίσεις, όχι μόνο στην Ευρώπη και στην Ευρωζώνη, αλλά και μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, και τόνισε τα ακόλουθα:
«Μεταρρυθμίσεις δίκαιες, αλλά αναγκαίες πολλές από αυτές, καθώς ανοίγουν μια πολύ σημαντική προοπτική για την ανάπτυξη της οικονομίας, και για την εγκαθίδρυση μιας πιο δίκαιης προοπτικής ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία τα επόμενα χρόνια».
Επιπρόσθετα, ο Έλληνας Πρωθυπουργός έδωσε και τον στόχο της Κυβέρνησής του δηλώνοντας τα ακόλουθα:
«Επενδύουμε στην παραγωγικότητα της εργασίας και στηρίζουμε ένα παραγωγικό μοντέλο που θέλει τον άνθρωπο, τον εργαζόμενο, να έχει τον βασικό ρόλο και υπό αυτή την έννοια στηρίζουμε και ένα αξιοπρεπές επίπεδο μισθών, και κατ’ επέκταση ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο».
Στην έκθεσή του ο ΟΟΣΑ προβλέπει πως η ανάπτυξη το 2018 θα κινηθεί γύρω στο 2% και το 2019 στο 2,3%, ενώ το πρωτογενές πλεόνασμα θα διαμορφωθεί στο 4% το 2018 και στο 3,6% το 2019.
Συμπερασματικά, η έκθεση του ΟΟΣΑ τονίζει τα ακόλουθα:
«Στα χρόνια που έρχονται η επιτυχία των μεταρρυθμίσεων θα εξαρτηθεί από τη δημιουργία περιβάλλοντος που θα βασίζεται στη διαφάνεια του ρυθμιστικού πλαισίου, σε ένα αποτελεσματικό δημόσιο τομέα, σε ανταγωνιστικές αγορές και ένα αποτελεσματικό πλαίσιο κοινωνικής προστασίας».
Σύμφωνα με το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) σε ανοδική τροχιά επανήλθε τον περασμένο Απρίλιο ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος της Ελλάδας, μετά την έντονη υποχώρησή του τον Μάρτιο.
Την εξέλιξη αυτήν ο ΙΟΒΕ την αποδίδει στην άνοδο των επιμέρους δεικτών σε όλους τους επιχειρηματικούς τομείς της οικονομίας, πλην των κατασκευών, αλλά και στην καταναλωτική εμπιστοσύνη. Σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, η τάση αυτή κατά τους τελευταίους μήνες είναι συνεπής με το ρυθμό ανάπτυξης που διαγράφεται στην οικονομία της Ελλάδας, η οποία φαίνεται να ανακάμπτει σταδιακά, ακολουθώντας και την ισχυρή ανάπτυξη στο διεθνές περιβάλλον.
Επίσης ο ΙΟΒΕ κρίνει πως η αναμενόμενη ολοκλήρωση της τελευταίας αξιολόγησης του προγράμματος, παρά τις όποιες αβεβαιότητες που παραμένουν, δημιουργεί την προσδοκία ότι η οικονομία θα κινηθεί ανοδικά στο μέλλον, σε σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν.
Κατά την άποψή μου, από τα παραπάνω προκύπτει πως αν, όπως αναμένεται, οι δανειστές της Ελλάδας συμφωνήσουν σε κάποια ελάφρυνση του χρέους, η Ελληνική Κυβέρνηση, παρά τις όποιες αβλεψίες της στο παρελθόν, έχει ανακτήσει την αυτοπεποίθησή της, και διαθέτει την εμπειρία για να βγάλει την Ελλάδα από την οικονομική κρίση, η οποία τόσο ταλαιπώρησε τον ελληνικό λαό τα τελευταία χρόνια.
