Ο υπουργός Εξωτερικών της Π.Γ.Δ.Μ., που με τη συμπαθητική και νεανική του παρουσία, δεσπόζει σε κάθε είδηση για τις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα για το όνομα, κατάγεται από ένα μικρό χωριό που βρίσκεται έξω από την Αριδαία!
Ο πατέρας του, που διετέλεσε υπουργός της γειτονικής χώρας, έφυγε από τους Τσάκους, σε ηλικία 10 ετών, μέσα σε εκείνα τα ταραγμένα χρόνια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου.
Τότε λεγόταν Δημήτριος Παπαδημητρίου, ήταν γιος αντάρτη και εγγονός του παπά του χωριού! Πολιτογραφήθηκε ως Ντίμιταρ Ντιμιτρόφ στα Σκόπια, όπου σπούδασε και διέπρεψε αργότερα ως δημοσιογράφος, συγγραφέας, φιλόσοφος, διπλωμάτης και πολιτικός. Δήλωνε Βούλγαρος, όχι Έλληνας και πολύ αργότερα «Μακεδόνας»…
Ερευνώντας αυτήν την οικογενειακή πορεία των Παπαδημητρίου ή Ντιμιτρόφ σκοντάφτει κανείς πάνω σε τρομερά ιστορικά στοιχεία, σε γεγονότα που μαύρισαν την πορεία αυτού του τόπου, στοίχειωσαν τις μνήμες του, οδήγησαν στον θάνατο ή την προσφυγιά χιλιάδες ανθρώπους!
Πόλεμοι, αναγκαστικές εκτοπίσεις πληθυσμών, διχασμός, εθνοτικές διαφορές, ξεκαθάρισμα προσωπικών και πολιτικών διαφορών με το λεπίδι… Είναι η εποχή που ο πόλεμος ζώνει την περιοχή. Η διπλή κατοχή ξεκληρίζει οικογένειες. Η πείνα θερίζει. Ο κατακτητής είναι αμείλικτος. Η προσφυγιά συχνά αποτελεί την προτιμότερη διαφυγή. Ο εμφύλιος ολοκληρώνει την καταστροφή.
Περιέχει από βίαιη στρατολόγηση, ομαδικές και ατομικές εκτελέσεις, αντεκδικήσεις, κλεψιές και προσφυγιά! Πολλή προσφυγιά… Και τελικά οι φριχτές αυτές εμπειρίες εγγράφονται στη συλλογική συνείδηση ως κάποιες από τις πιο μαύρες σελίδες και πικρές εμπειρίες που μπορεί να ζήσει ποτέ ένα λαός!
Ίσως, λέμε ίσως, η οικογενειακή ιστορία των Παπαδημητρίου ή Ντιμιτρόφ να αποτελεί την καλύτερη περιγραφή του Μακεδονικού Ζητήματος, που ταλανίζει την περιοχή τον τελευταίο αιώνα. Ίσως η οικογενειακή αυτή πορεία να είναι μία πορεία παράλληλη με το Μακεδονικό, αφού πολλά από τα στοιχεία είναι κοινά!
Η ιστορία και οι τρομερές περιπέτειες της οικογένειάς του ενδεχομένως να επηρεάζουν τον Νίκολα Ντιμιτρόφ και τη στάση του.
Συνεργάτες του Νίκολα Ντιμιτρόφ, στους οποίος απευθυνθήκαμε σε πρόσφατο ταξίδι μας στα Σκόπια, αρνήθηκαν ευγενικά να δώσουν την οποιαδήποτε πληροφορία για το ιστορικό παρελθόν του υπουργού. «Στην ευαίσθητη φάση των διαπραγματεύσεων στην οποία βρισκόμαστε δεν βοηθούν τέτοιες αναφορές», μας απάντησε χαρακτηριστικά μία στενή συνεργάτις του.
ΝΙΚΟΛΑ ΝΤΙΜΙΤΡΩΒ ΑΠΟ ΤΑ ΣΚΟΠΙΑ Ή ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΣΑΚΟΥΣ ΑΛΜΩΠΙΑΣ;
Οι Τσάκοι είναι ένα όμορφο, μικρό, πεδινό χωριό λίγο έξω από την Αριδαία, 579 κατοίκων, σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Οι περισσότεροι ασχολούνται με τη γεωργία. Τα τελευταία χρόνια έχει ενωθεί με την Κάτω Ροδωνιά και τη Χρύσα, που ήταν ο πρώτος συνοικισμός στο σημείο, στοιχεία για την ύπαρξη του οποίου υπάρχουν ήδη από το 1870, με το όνομα Τσακόν Μαχαλά ή Τσακόνι!
Στο κέντρο του παλιού οικισμού υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, που χτίστηκε πριν το 1900 και λειτουργεί ακόμη αλλά μόνο στις μεγάλες γιορτές. Πλήρως λειτουργική είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, που βρίσκεται στο κέντρο της χωριού.
Οι δύο εκκλησίες δεν είναι το μοναδικό δίπολο που υπάρχει στο χωριό. Υπάρχουν ακόμη πολλά δίπολα, που οφείλονται στο σημαντικότερο: στο γεγονός ότι το 1924 εγκαταστάθηκαν στη Χρύσα 42 οικογένειες Ποντίων προσφύγων, με συνολικά 177 άτομα, διπλασιάζοντας τον έως τότε πληθυσμό του χωριού, που έως τότε ήταν αμιγώς γηγενής…
Σύμφωνα με την απογραφή του 1928, τα στοιχεία του οποίου βρήκαμε σε μία παλιά έκδοση της κοινότητας, στο χωριό ζούσαν 337 κάτοικοι, το 1940, 455 και το 1951 μόλις 351! Σε άλλη απογραφή πληθυσμού, που έγινε το 1912, σύμφωνα με ιστορικά ντοκουμέντα που συλλέγει ο Γιάννης Γκλαβάκης, γεωπόνος και πρώην ευρωβουλευτής, στο χωριό ζούσαν κατά την απελευθέρωση από τους Τούρκους 350 κάτοικοι, οι οποίοι όλοι τους ακολουθούσαν την Βουλγαρική Εξαρχία και όχι το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Άλλωστε και η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, παρά τις ελληνικές επιγραφές της, ανήκει στην Εξαρχία…
Πίσω από το ιερό της βρίσκεται το σημαντικότερο μνημείο για την οικογένεια Παπαδημητρίου/Ντιμιτρόφ! Είναι ο τάφος του ιερέα Δημητρίου Μάρκου, που ήταν ο μοναδικός εφημέριος του χωριού και του ναού από τα χρόνια της τουρκοκρατίας, συνολικά 50 χρόνια!
Όπως πληροφορεί η ταφόπετρα, που φυσικά είναι γραμμένη στα ελληνικά, πέθανε τον Φεβρουάριο του 1940, δηλαδή πριν ακόμη ξεσπάσει ο μεγάλος πόλεμος. Σύμφωνα με τους κατοίκους των Τσάκων, η οικογένειά του μετά τον θάνατο αυτό πολιτογραφήθηκε ως «Παπαδημητρίου», κάτι που γινόταν συχνά εκείνη την εποχή, καθώς το επίθετο αυτό υποδηλώνει έναν ιερέα με το όνομα «Δημήτρης» (παπά- Δημήτρης- Παπαδημητρίου)…
Ένας από τους τέσσερις γιους του παπά-Δημήτρη ήταν ο Νικόλας, ο οποίος στις 13 Νοεμβρίου αποκτά τον γιο του, στον οποίο δίνει το όνομα του πατέρα του. Ο Νίκος, κάτω από άγνωστες συνθήκες, κατατάσσεται στον Δημοκρατικό Στρατό, όπως πολλοί σλαβόφωνοι κάτοικοι της περιοχής. Το 1947 όμως κατέφυγε με την οικογένειά του στα Σκόπια.
Ο Δημήτρης ξεριζώνεται σε ηλικία μόλις δέκα ετών και γίνεται πρόσφυγας στα Σκόπια, όπου όμως πολιτογραφείται ως «Ντίμιταρ Ντιμιτρόφ»…
Οι γηραιότεροι κάτοικοι του χωριού, τους οποίους συναντήσαμε στην πλατεία του, γνωρίζουν την ιστορία της οικογένειας.
«Σε όλους εμάς είναι γνωστό ότι από εδώ κατάγεται η οικογένεια του Ντιμιτρόφ», λέει ο 85χρονος κ. Δημήτρης Δούδης, που έχει ασχοληθεί με γεγονότα του εμφυλίου και έχει μάλιστα γράψει και δύο βιβλία με την ταραχώδη ιστορία του. «Η οικογένεια διχάστηκε στον εμφύλιο, άλλοι έφυγαν στα Σκόπια, επειδή ακολούθησαν τους αντάρτες ή εξαναγκάστηκαν από αυτούς, άλλοι, οι λιγότεροι, έμειναν εδώ! Ήταν τραγικά τα χρόνια, η ανθρώπινη ζωή δεν είχε καμία αξία, κάποιοι μάθαιναν σκοποβολή πάνω σε ανθρώπινα κορμιά», θυμάται ο μπαρμπα-Δημήτρης, που επιμένει να μας κεράσει ρακί…
Σύμφωνα με τους κατοίκους του χωριού, στη δεκαετία του ’80 με τον Νίκολα μικρό αγοράκι, ο Ντιμίτρι Ντιμιτρόφ ξαναβρέθηκε στους Τσάκους και με δάκρυα στα μάτια ξαναπερπάτησε στα σοκάκια του. Ο ίδιος είχε απαγορευτικό. Δεν μπορούσε να επαναπατριστεί, όπως χιλιάδες πολιτικοί πρόσφυγες, γιατί δήλωνε «Μακεδόνας» και όχι Έλληνας, με τόπο καταγωγής τη «Μακεδονία του Αιγαίου» και όχι την Ελλάδα. Η χώρα, ήδη από το 1950, απαγόρευε την επιστροφή τέτοιων ατόμων, γιατί θεωρούσε ότι έτσι θα εισάγει μία μειονότητα, η οποία θα αποσταθεροποιήσει την περιοχή.
«Πολλοί δικοί μας έφυγαν στα Σκόπια. Το μισό χωριό από τους εντόπιους. Εκεί τους πολιτογράφησαν ως Μακεδόνες, όχι ως Έλληνες. Με το ζόρι. Εγώ έχω ακόμη συγγενείς μου στα Σκόπια, ένας θείος μου έφυγε από εδώ ως Δούδης και έγινε εκεί Μίτσκο. Του έλεγα συχνά “θείο, άμα σου το επέτρεπαν, θα γυρνούσες στο χωριό;” “Άμα με άφηναν, θα κινούσα με τα πόδια από το βουνό, δε θα περίμενα το διαβατήριο”, απαντούσε πονεμένος και δακρυσμένος», θυμάται ο κ. Δημήτρης.
Όπως λέει ο μπαρμπα- Δημήτρης, μίσησαν την Ελλάδα επειδή θεώρησαν αρχικά ότι τους έδιωξε κακήν κακώς! Μετά ήρθε ο διχασμός του Εμφυλίου, που έστρεψε πολλούς κατά της Ελλάδας. Και στη συνέχεια τη μίσησαν ακόμη περισσότερο, επειδή δεν τους επετράπη να επιστρέψουν. Εκεί που υπήρχε αγάπη για τον τόπο και λόγω αυτής κάποιος θέλει να γυρίσει πίσω, γεννιέται μίσος λυσσαλέο έναντι αυτών που απαγορεύουν τον νόστο.
Λόγω της ψυχολογικής αυτής κατάστασης, πολλοί εύκολα προσχώρησαν στον «Μακεδονισμό»…
ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ…
Σύμφωνα με τον κ. Γκλαβάκη, που ετοιμάζει την έκδοση ενός τρίτου βιβλίου με την ιστορία των χωριών της περιοχής, κατά την Τουρκοκρατία και πριν ακόμη έρθουν οι πρόσφυγες, στην περιοχή κατοικούσαν μόνο σλαβόφωνοι! Αυτοί διακρίνονταν στους Γραικομάνους και τους Βουλγαρομάνους, ανάλογα με την εθνική συνείδηση που είχαν, ενώ δεν ήταν λίγοι και όσοι είχαν ρευστή εθνική συνείδηση και… «προσκυνούσαν» κάθε φορά όσους έλεγχαν στρατιωτικά και οικονομικά την περιοχή, Έλληνες, Βουλγάρους, Τούρκους ή Σέρβους…
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ/ΝΤΙΜΙΤΑΡ
Ο πατέρας του σημερινού υπουργού Εξωτερικών, Δημήτρης Παπαδημητρίου ή Ντίμιταρ Ντιμιτρόφ, κάπου στα 1947 βρίσκεται, δεκάχρονο παιδί, ξεριζωμένος στα Σκόπια! Εάν δεν πήγε εκεί με τον πατέρα του, όπως ισχυρίζονται κάποιοι γηραλέοι κάτοικοι του Τσάκου, είναι «παιδί του παιδομαζώματος»! Βρέθηκε δηλαδή αναγκαστικά στην άλλη πλευρά των συνόρων, στο πλαίσιο των επιχειρήσεων που έκανε ο «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας» για να πυκνώσει τις τάξεις του. Σύμφωνα με απόρρητη έκθεση που συντάσσει το 1951 το προξενείο της Γιουγκοσλαβίας της Θεσσαλονίκης, στην τότε Ομόσπονδη «Δημοκρατία της Μακεδονίας», κατέφυγαν από το 1941 έως το 1950 συνολικά 24.595 σλαβόφωνοι από την ελληνική Μακεδονία!
Όπως σημειώνει ο κ. Σφέτας, έχει πολύ μεγάλη σημασία το γεγονός ότι οι πρόσφυγες αυτοί έφυγανκατά κύματα, καθώς ανάλογα σε ποιο κύμα έφυγε ο καθείς, ανήκει και σε μία διαφορετική κατηγορία του πληθυσμού! Σύμφωνα με την ίδια απόρρητη έκθεση, το πρώτο κύμα εκδηλώθηκε το 1941-44. Αυτό θα πρέπει να αφορά τους βουλγαρόφρονες, γιατί εκδηλώνεται όταν ο βουλγαρικός στρατός αποχωρεί από την περιοχή, αφού όσοι έχουν εκτεθεί στο πλευρό του, φοβούνται αντεκδικήσεις. Στα τέλη του 1944 έχουμε το δεύτερο κύμα, το οποίο αποτελούν άνδρες αντάρτικών τμημάτων που καταφεύγουν στα Σκόπια μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Το τρίτο κύμα συγκροτούν επίσης Βούλγαροι, που το 1946 είχαν καταφύγει από διάφορες περιοχές της Μακεδονίας στη Βουλγαρία και επιστρέφουν επειδή ιδρύθηκε η Ομόσπονδη Δημοκρατία με πρωτεύουσα τα Σκόπια. Και το τέταρτο κύμα αφορά μετακινήσεις στο διάστημα 1947-49, σλαβόφωνων που είτε καταφεύγουν στα Σκόπια για να γλυτώσουν την αναγκαστική ή βίαιη στρατολόγηση από τα δύο στρατόπεδα του εμφυλίου, είτε είναι παιδιά του «παιδομαζώματος» είτε ηττημένοι μαχητές του ΔΣΕ. Το τελευταίο κύμα περιλαμβάνει περίπου 9.000 άτομα, ένα από τα οποία είναι ο πατέρας του σημερινού υπουργού Εξωτερικών.
Ο Δημήτρης/ Ντίμιταρ μεγαλώνει στα Σκόπια, όπου σπουδάζει Φιλοσοφία και παντρεύεται μία διάσημη μουσικό της χώρας. Από μικρός όμως δεν είναι ούτε Έλληνας, καθώς αποστρέφεται τη χώρα στην οποία γεννήθηκε, αφού θεωρεί ότι του συμπεριφέρθηκε εχθρικά. Αλλά ούτε και «Μακεδόνας»! Ο ίδιος δηλώνει φανατικός Βούλγαρος και εντάσσεται από φοιτητής ακόμη στους Βουλγαρόφιλους συλλόγους και κύκλους της χώρας. Το 1957 μάλιστα αναδεικνύεται σε ηγετική μορφή τους, με το βιβλίο «Belomorska Makedonija», στο οποίο αναδεικνύει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά και ντοκουμέντα σύμφωνα με τα οποία η περιοχή έχει βουλγαρική ιστορική και πολιτισμική παράδοση και σ’ αυτήν πρέπει να επιμείνει. Ακόμη και ο τίτλος του προκαλεί τους υπέρμαχους του Μακεδονισμού, αφού χρησιμοποιεί για τη Μακεδονία όχι τον προσδιορισμό «Αιγαιατική», όπως επιβάλλει το αφήγημά τους, αλλά το «Belomorska», που είναι η βουλγαρική λέξη για το Αιγαίο!
Αργότερα εντάσσεται στο κόμμα VMRO, που τότε ήταν φιλοβουλγαρικό, και γίνεται ο βασικός εκφραστής αυτής της άποψης στη χώρα. Γίνεται διπλωμάτης και αναλαμβάνει πρέσβης στη Ρωσία. Το κόμμα του τον ανέδειξε σε υπουργό Πολιτισμού και Παιδείας το 1991, στην πρώτη κυβέρνηση μετά την ανεξαρτητοποίηση από την ενιαία Γιουγκοσλαβία.
Ο ίδιος σταδιακά αποκήρυξε τον φιλοβουλγαρισμό του και προσχώρησε στο αφήγημα του Μακεδονισμού, παρά την προϊστορία του. Με υπερηφάνεια πια, δηλώνει «Αιγαιάτης Μακεδόνας», με καταγωγή από τους Τσάκους Αριδαίας, όπως φαίνεται και στο αφιέρωμα που του κάνει η Wikipedia. Ακόμη και σ’ αυτό χαρακτηρίζεται φιλοβούλγαρος! Μάλιστα, τον περασμένο Ιούλιο, όταν το αντιπολιτευόμενο VMRO θέλει να ασκήσει κριτική στον γιο του, Νίκολα, για τις διαπραγματεύσεις που κάνει με τη Βουλγαρία για πολιτιστικά και ιστορικά θέματα, τον κατηγορεί ότι κληρονόμησε τον φιλοβουλγαρισμό του πατέρα του!
Ο… ΣΚΛΗΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑ
Για τους πολιτικούς, διπλωματικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους των Σκοπίων, ο Νίκολα Ντιμιτρόφ είναι ο επόμενος Πρόεδρος της Δημοκρατίας της χώρας. Αποτελεί μία μοντέρνα έκφραση του παλιού σοβαρού πολιτικού κατεστημένου της χώρας, αφού κατάγεται από τζάκι. Ωστόσο, σπούδασε στα καλύτερα πανεπιστήμια της Δύσης. Από 23 χρόνων μετέχει σε ομάδες διαπραγμάτευσης με την Ελλάδα για το όνομα. Είναι μεγάλος θριαμβευτής για τη χώρα, γιατί κατήγαγε περιφανή νίκη εναντίον της στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, στη γνωστή προσφυγή της ΠΓΔΜ για τα εμπόδια που προέβαλε η Ελλάδα στην ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, ίσως λόγω της οικογενειακής του παράδοσης ή λόγω της προσωπικής του συγκρότησης, είναι πολύ πιο σκληρός από τον Ζόραν Ζάεβ έναντι της Ελλάδας. Δεν είναι άλλωστε λίγες οι φορές που είτε κατηγορείται για αδιαλλαξία είτε προκαλεί με τα λόγια του την Ελλάδα!\
«Ελλάδα και “Μακεδονία” να μοιραστούν την πολιτιστική κληρονομιά της… Μακεδονίας» δήλωσε πρόσφατα (13.3.18), ενώ λίγο νωρίτερα είχε κάνει λόγο για… παράλογες θέσεις της Ελλάδας! Σε άλλες του δηλώσεις, που ανέβασαν το θερμόμετρο, την 1η Φεβρουαρίου είχε τονίσει ότι «τον 21ο πρώτο αιώνα κανείς δεν μπορεί να αγγίξει το δικαίωμά μας να είμαστε «Μακεδόνες» και να μιλάμε «μακεδονικά».
Μόλις 15 μέρες αργότερα το… σήκωσε ακόμη παραπάνω λέγοντας ότι «η (γεωγραφική) Μακεδονία δεν ανήκει αποκλειστικά στην Ελλάδα ή στη “Μακεδονία”», διότι πρόκειται για μεγάλη γεωγραφική περιοχή.
«Βασικός πυλώνας των διαπραγματεύσεων είναι η αποδοχή από την ελληνική πλευρά πως οι γείτονές τους είναι “Μακεδόνες” που μιλάνε τη “μακεδονική» γλώσσα”» έχει επίσης δηλώσει.
*Πηγή: ThessΝews.
