Το εθελοντικό έργο της ομογενούς νοσηλεύτριας Ελένης Ζάχου σε ανθρωπιστικές κρίσεις ανά την υφήλιο υπήρξε αφορμή να παραβρεθεί ως καλεσμένη στη χθεσινοβραδινή εκπομπή Insight της SBS.
Με τίτλο “Ατσάλινα Νεύρα”, κεντρικό θέμα συζήτησης ήταν τα κίνητρα που οδηγούν κάποιους να βάζουν σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή προκειμένου να βοηθήσουν άλλους, αλλά και η δυνατότητά τους να εργαστούν κάτω από ακραίες συνθήκες.
Όπως εξηγεί η κ. Ζάχου, η παρουσία της στο πάνελ υπήρξε ευκαιρία να γνωρίσει καλύτερα άτομα που, παρ’ ότι προέρχονται από διαφορετικούς επαγγελματικούς χώρους, τους συνδέει η αίσθηση καθήκοντος απέναντι στον συνάνθρωπο σε ώρα ανάγκης.
Πράγματι, η σύσταση του πάνελ μας δίνει μια γεύση από καταστάσεις όπου αυτή η αφηρημένη ιδέα γίνεται πράξη. Μεταξύ των καλεσμένων, ένας από τους σπηλαιοδύτες που συμμετείχαν στην πρόσφατη επιχείρηση διάσωσης των 12 εγκλωβισμένων παιδιών στην Ταϊλάνδη ο Δανός Ivan Karadzic, αλλά και o πυροσβέστης Aldo Diana, που έσωσε 9 κατοίκους του φλεγόμενου κτιρίου Grenfell Tower πέρυσι στο Λονδίνο.
Πολλοί από την κοινότητα ίσως θυμούνται την Ελένη Ζάχου για το έργο που προσέφερε σε κλινική της Θεσσαλονίκης βοηθώντας ασθενείς ευάλωτων πληθυσμών στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης ή για την τρίμηνη παρουσία της στη Λέσβο και την Ειδομένη, παράσχοντας βοήθεια σε πρόσφυγες.
Για την ακρίβεια, τα τελευταία χρόνια έχει συμμετάσχει ως εθελόντρια σε πλήθος αποστολών εν μέσω πολεμικών συρράξεων και φυσικών καταστροφών, μεταξύ άλλων στο Ιράκ σε εδάφη που δέχονταν συχνές επιθέσεις από μέλη του ISIL, στον φονικό σεισμό του Νεπάλ το 2015 και στις Φιλιππίνες μετά τον τυφώνα Hayian.
Πώς όμως αλήθεια καταφέρνει να διαχειριστεί το αναπόφευκτο στρες που καταλαμβάνει εργαζόμενους σε τέτοια περιβάλλοντα;
“Πιστεύω ότι παραμένεις ψύχραιμος γιατί παρότι βρίσκεσαι σε καταστάσεις όπου επικρατεί χάος […]είσαι αφοσιωμένος στη δουλειά που επιτελείς τη δεδομένη στιγμή, δηλαδή ενώ διατηρείς συναίσθηση του τι συμβαίνει γύρω σου ουσιαστικά επικεντρώνεσαι στον ασθενή που έχεις απέναντί σου και απλώς συνεχίζεις”, αναφέρει μιλώντας στον “Νέο Κόσμο”.
“Νομίζω επίσης -και αυτό είναι κάτι που συζητήσαμε κατά τη διάρκεια της εκπομπής- πως όταν έχεις τα απαιτούμενα προσόντα και την εκπαίδευση -εγώ για παράδειγμα μετρώ πλέον σχεδόν 20 χρόνια στη νοσηλευτική και εκπαίδευσης και εμπειρίας σε επείγοντα περιστατικά- φτάνεις σε ένα σημείο που συνηθίζεις να δουλεύεις έξω από αυτό που συνεπάγεται ο ‘κανονικός’ σου ρόλος σε περιβάλλοντα εξαιρετικά απρόβλεπτα”.
Δεν κρύβει βέβαια πως υπήρξαν φορές που πίστευε ότι έφτασε πολύ κοντά στον θάνατο.
“Έχει συμβεί καναδυό φορές, σίγουρα κατά τον σεισμό στο Νεπάλ με το δεύτερο ισχυρότερο χτύπημα του Εγκέλαδου. Φοβήθηκα πολύ, αλλά επανακτάς το θάρρος και συνεχίζεις γιατί έχεις ασθενείς που περιμένουν”.
Η κ. Ζάχου εξομογείται μάλιστα πως κατά τη διάρκεια του περιστατικού είχε στείλει ένα γραπτό μήνυμα στη μητέρα της για να την αποχαιρετίσει σε περίπτωση που δεν την έβλεπε ξανά.
“Όταν βρίσκεσαι εν μέσω μιας φυσικής καταστροφής, όπως ένας σεισμός, δεν έχεις κανέναν έλεγχο. Εκείνη τη στιγμή θυμάμαι κρατιόμουν από ένα αμάξι, ήμουν μαζί με έναν συνάδελφο και απλώς ουρλιάζαμε γιατί ήταν αναπάντεχο”, περιγράφει και προσθέτει πως λόγω της γεωμορφολογίας της περιοχής και των επιπτώσεων της προηγούμενης σεισμικής δόνησης στερούνταν διόδου διαφυγής.
Μία από τις ερωτήσεις που της απηύθυνε η παρουσιάστρια του Insight, Jenny Brockie, ήταν τι την προσελκύει να εργάζεται σε επικίνδυνες καταστάσεις.
“Είναι δύσκολο να απαντήσω” μας λέει. “Ίσως επειδή όταν αισθάνομαι πως κάποιος έχει ανάγκη τη βοήθειά μου, θέλω απλώς να βοηθήσω και δεν σκέφτομαι τον κίνδυνο”.
Στην εκπομπή, αναφέρθηκε επίσης στο συναίσθημα απομόνωσης που την καταβάλλει όταν επιστρέφει από μία εθελοντική αποστολή, καθώς νιώθει πως παρότι φίλοι και οικείοι είναι στο πλευρό της βρίσκεται μακριά από συναδέλφους που μπορούν να κατανοήσουν πλήρως τί βίωσε, γιατί τα ίδια έζησαν και αυτοί.
Ειδικά μετά την απώλεια του πατέρα της από καρκίνο πριν από έξι χρόνια, η Ελένη παραδέχεται ότι δεν είναι εύκολο για τα μέλη της οικογένειάς της και ιδιαίτερα τη μητέρα της να κατευνάσουν την ανησυχία τους κάθε φορά που σπεύδει σε κάποια ανθρωπιστική κρίση και πολύ περισσότερο σε εμπόλεμες χώρες.
Όμως είναι κάτι που έχουν πλέον αποδεχτεί, μας λέει, δηλώνοντας αμετακίνητη στην απόφαση να συνεχίσει να προσφέρει σε καταστάσεις όπου μπορεί να φανεί χρήσιμη.
“Αυτό που με κινητοποιεί να συνεχίσω είναι μια αίσθηση σκοπού.
Μάλιστα, ένα από τα μεγαλύτερα μαθήματα που έχω λάβει ανά τα χρόνια είναι πως σε ενδεχόμενο φυσικής καταστροφής όλος ο κόσμος είναι διατεθειμένος να στείλει βοήθεια […] όταν όμως πρόκειται για κρίση που προκύπτει από πόλεμο ή διαμάχη τα πράγματα αντιστρέφονται γιατί εμπλέκεται η πολιτική και εκεί η συμβολή των εθελοντών είναι καίριας σημασίας”.