Τους επόμενους μήνες θα πραγματοποιηθούν, για πρώτη φορά στη Μελβούρνη και τη Λήμνο, επετειακές εκδηλώσεις για την υπογραφή της Ανακωχής του Μούδρου το 1918 που σήμανε τη λήξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι εκδηλώσεις διοργανώνονται από την Επιτροπή Μνήμης Λήμνου-Καλλίπολης και θα πραγματοποιηθούν στο ιερό του Μνημείου Ηρώων την Τετάρτη, 31 Οκτωβρίου, στις 11.45πμ, εκατό χρόνια από την ημέρα που τέθηκε σε εφαρμογή η Συνθήκη του 1918. Στην τελετή θα πρωτοστατήσει ο Lee Tarlamis OAM, πρόεδρος της Επιτροπής. Θα ακολουθήσει παρουσίαση.
Στην εκδήλωση είναι όλοι ευπρόσδεκτοι, αν και είναι απαραίτητο να κάνουν κράτηση για το δεύτερο μέρος. Σειρά εκδηλώσεων θα γίνει και στο Μούδρο από τις 2 έως τις 4 Νοεμβρίου.
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η Αυστραλία έχει αποτίσει φόρο τιμής σε διάφορες φάσεις του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Φέτος είναι η επέτειος εκατό ετών από τη λήξη του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου. Και ενώ οι εκδηλώσεις θα εστιάσουν στην επέτειο της 11ης Νοεμβρίου που σήμανε το τέλος του πολέμου στο Δυτικό Μέτωπο, δεν πρέπει να ξεχνάμε τη σπουδαιότητα της άλλης μεγάλης Ανακωχής του πολέμου – αυτής με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Η υπογραφή της Ανακωχής ήταν μια σημαντική στιγμή μέσα στο χρόνο. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε προσχωρήσει στις Κεντρικές Δυνάμεις -όπως λέγονταν η Γερμανική και η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία- τον Αύγουστο του 1914, με εχθροπραξίες που ξεκίνησαν με επιθέσεις στα ρωσικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας από Οθωμανικά πολεμικά πλοία. Ο πόλεμος επεκτάθηκε από την Αίγυπτο στον Καύκασο, από τους βάλτους του Τίγρη και του Ευφράτη – και στα σύνορα της Ελλάδας.
Η Λήμνος -όπως και η Ίμβρος και η Τένεδος- ήταν κομβικής σημασίας τοποθεσίες για την τραγική εκστρατεία στην Καλλίπολη το 1915 καθώς από εκεί εξαπλώθηκε ο πόλεμος στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας. Εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες των Δυνάμεων της Αντάντ θα υπηρετούσαν στα χαρακώματα και τα πεδία μάχης γύρω από τη Θεσσαλονίκη, σε μια ακτίνα από τη Μακεδονία στη Θράκη. Το Μάιο του 1918, ο ελληνικός στρατός απέκρουσε τα Βουλγαρικά τάγματα στη Μάχη του Σκρα.
Στην Μέση Ανατολή οι δυνάμεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υποχωρούσαν. Την πτώση της Ιερουσαλήμ ακολούθησε το Χαλέπι και η Δαμασκός – με τα αυστραλιανά στρατεύματα να παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτές τις νίκες. Η παράδοση της Βουλγαρίας το Σεπτέμβριο άνοιξε το δρόμο στις δυνάμεις της Αντάντ να κινηθούν προς την Ανατολική Θράκη και την Κωνσταντινούπολη. Σε αυτό το στάδιο του πολέμου η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε πια εξαντληθεί. Σε αυτές τις συνθήκες ήρθε η Ανακωχή του Μούδρου.
Εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες πολέμησαν σε όλη την Οθωμανική επικράτεια και σε αυτούς συμπεριλαμβάνονταν δεκάδες χιλιάδες Αυστραλοί στρατιώτες που υπηρέτησαν στην άμυνα της Αιγύπτου. Πολέμησαν στην Καλλίπολη, υπηρέτησαν στη Λήμνο και μαζί με τα Βρετανικά τάγματα στο μέτωπο της Θεσσαλονίκης. Εκατοντάδες νοσοκόμες και ιατρικό προσωπικό από την Αυστραλία φρόντισε τους αρρώστους και τους τραυματίες σε αυτές τις εκστρατείες.
Η υπογραφή της Ανακωχής έδωσε τέλος σε αυτές τις εκστρατείες. Τα τουφέκια σίγησαν από τη Δαμασκό ώς τη Θράκη. Εκατοντάδες αιχμάλωτοι πολέμου των Συμμάχων αφέθηκαν ελεύθεροι και πήραν το μακρύ δρόμο της επιστροφής.
Η αντιπροσωπεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έφτασε στη Λήμνο τον Οκτώβρη για την έναρξη των διαπραγματεύσεων. Μάρτυρες της εποχής ανακαλούν ότι ο κόλπος του Μούδρου ήταν γεμάτος ξανά με πολεμικά πλοία – όπως ακριβώς το 1915 πριν την αναχώρηση της αρμάδας για τη χερσόνησο της Καλλίπολης. Και δύο από εκείνα τα πλοία που αγκυροβόλησαν στον κόλπο του Μούδρου τον Οκτώβρη του 1918 ήταν αυστραλιανά – το HMAS Torrens και το HMAS Yarra.
Ο Βρετανός ναύαρχος Gough-Calthorpe, ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων από την πλευρά των Δυνάμεων της Αντάντ και ο Χουσεΐν Ραούφ από την πλευρά των Οθωμανών, υπουργός Ναυτιλίας και διακεκριμένος πλωτάρχης κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν στις 27 Οκτωβρίου και η Συνθήκη υπεγράφη στις 30 Οκτωβρίου.
Οι όροι της Ανακωχής προέβλεπαν την κατάληψη στρατηγικών σημείων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, συμπεριλαμβανομένης της Κωνσταντινούπολης και της χερσονήσου της Καλλίπολης. Οι Οθωμανικές δυνάμεις αποστρατεύτηκαν. Σύντομα Συμμαχική αρμάδα -στην οποία συμμετείχαν αυστραλιανά πολεμικά πλοία- έπλεε προς το Βόσπορο και την Κωνσταντινούπολη.
Το ελληνικό μεταγωγικό «Αβέρωφ» αγκυροβόλησε στην Κωνσταντινούπολη, ενώ η χερσόνησος της Καλλίπολης κατελήφθη από Βρετανικά και Γαλλικά στρατεύματα.
Είναι γεγονός ότι η υπογραφή της Ανακωχής δεν έφερε ειρήνη για μεγάλο διάστημα. Η κατοχή της Κωνσταντινούπολης και άλλων ζωνών των Οθωμανών θα οδηγούσε σε περαιτέρω συγκρούσεις, στη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία.
Ωστόσο, όταν μνημονεύουμε την Ανακωχή, μνημονεύουμε το τέλος ενός φριχτού πολέμου που κράτησε τέσσερα χρόνια και σκόρπισε τον όλεθρο σε όλον τον κόσμο.
Η Λήμνος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εκστρατεία της Καλλίπολης και ο Οκτώβριος είναι σημαντικός μήνας στην ιστορία του νησιού. Όχι μόνο γιατί ήταν ο μήνας που το νησί ενώθηκε με την Ελλάδα το 1912, αλλά ήταν επίσης και ο μήνας που απελευθερώθηκε η Λήμνος από τους Γερμανούς το 1944. Η Ανακωχή του 1918 θα έπρεπε να είναι άλλη μια σημαντική ημερομηνία στην ιστορία του νησιού.
Από την έρευνα μου, δεν έχει γίνει ποτέ εορτασμός της επετείου της Ανακωχής ούτε στην Ελλάδα αλλά ούτε και στην Αυστραλία. Η υπογραφή της, επισκιάστηκε από αυτή της 11ης Νοεμβρίου. Από φέτος, θα διορθώσουμε αυτή την ιστορική παράλειψη. Ελπίζουμε να συμμετάσχετε σε αυτό το σημαντικό γεγονός της Ελληνικής σύνδεσης με τους ΑΝΖΑCs και τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ
Παρουσίαση: Τετάρτη, 31 Οκτωβρίου στις 10.30 στο Εκπαιδευτικό Κέντρο του Μνημείου των Ηρώων. Απαραίτητη η κράτηση θέσης με μικρό αντίτιμο στο 03 9661 8100 ή στο https://www.shrine.org.au/Visit-the-Shrine/Talks-and-Events/Centenary-of-the-Armistice-of-Mudros.
Εκδήλωση μνήμης: Μνημείο Ηρώων στις 11.45. Ώρα προσέλευσης 11.30. Η εκδήλωση θα ολοκληρωθεί στις 12 π.μ.
Οι εκδηλώσεις στη Λήμνο θα πραγματοποιηθούν από τις 2 έως τις 4 Νοεμβρίου 2018. Πληροφορίες στο https://lemnosgallipolicc.blogspot.com/
*Ο Jim Claven είναι ιστορικός, ανεξάρτητος συγγραφέας και από το 2011 γραμματέας της Αναμνηστικής Επιτροπής Λήμνου Καλλίπολης. Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του στο jimclaven@yahoo.com.au
