Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αποτελεί συνέχεια της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ), η οποία είχε συσταθεί το 1957. Τον Δεκέμβριο του 1991, με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, η ΕΟΚ εξελίχθηκε στην ΕΕ στο πλαίσιο μεγάλων πολιτικών ανακατατάξεων στην Ευρώπη, όπως η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, και στη συνέχεια η ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Το κυριότερο στοιχείο της Συνθήκης του Μάαστριχτ ήταν η πορεία προς την οικονομική και νομισματική ένωση, με απώτερο στόχο την πολιτική ενοποίηση των κρατών-μελών, με άλλα λόγια τη δημιουργία μιας Ομοσπονδιακής Ευρωπαϊκής Ένωσης, με πρότυπο τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Αν και ο στόχος εκείνος δεν πραγματοποιήθηκε, επιτεύχθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση, με κοινό νόμισμα το ευρώ, αλλά στην οποία κάθε κράτος-μέλος διατηρεί την εθνική του αυτονομία.
Μέχρι το 2016 η ΕΕ απαρτιζόταν από 28 κράτη-μέλη. Μετά από σχετικό δημοψήφισμα τον Ιούνιο του 2016 στο Ηνωμένο Βασίλειο, η πλειοψηφία ψήφισε για την αποχώρηση από την ΕΕ Η διαδικασία της αποχώρησης δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα, και πρόσφατες εξελίξεις στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνουν πως τώρα η πλειοψηφία των πολιτών είναι υπέρ της παραμονής στην ΕΕ.
Σε πρόσφατη έκθεσή του ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch εξέφρασε την άποψη πως η ύπαρξη πολιτικών διαιρέσεων στη Ηνωμένο Βασίλειο καθιστά την έξοδό του από την ΕΕ προβληματική, καθώς θα μπορούσε να προξενήσει αναστάτωση στα τελωνεία και στο εμπόριο.
Πολλές, και συχνά αντιμαχόμενες, είναι οι απόψεις για το μέλλον, αλλά και για τους στόχους και την στρατηγική της ΕΕ. Δεδομένου ότι το μέλλον της Ελλάδας είναι συνυφασμένο με την πορεία της ΕΕ θα αναφερθώ σε κάποιες από τις απόψεις αυτές.
Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Προκόπης Παυλόπουλος, σε ομιλία του στη Ζάκυνθο τον Αύγουστο του 2017, ανέφερε μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:
{…} «Η αλληλεγγύη είναι η βασική αρχή του πολιτισμού μας, αποτελεί το θεμέλιο πάνω στο οποίο βασίζεται το κοινό ευρωπαϊκό μας οικοδόμημα. Χωρίς την αλληλεγγύη η Ευρώπη δεν μπορεί να προχωρήσει».
{…} «Οφείλουμε όλοι οι Ευρωπαίοι να αντιληφθούμε, αυτές τις κρίσιμες ώρες για την ανθρωπότητα, το εξής θεμελιώδες: ο ρόλος της Ευρώπης δεν αφορά μόνο τους λαούς της. Ο ρόλος της πραγματικής Ευρώπης, αυτής που οραματίστηκαν οι ιδρυτές της, είναι πανανθρώπινος. Και ο ρόλος αυτός δεν αφορά την οικονομική ισχύ, δεν αφορά την στρατιωτική ισχύ. Δεν φτιάχτηκε η Ευρώπη για να αποτελέσει την ισχυρότερη οικονομική ή στρατιωτική δύναμη στον κόσμο. Φτιάχτηκε για να διδάσκει με το παράδειγμα των λαών της και του πολιτισμού της, ότι το επίκεντρο της ανθρωπότητας είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Και ότι οι αρχές του ανθρωπισμού είναι εκείνες που πρέπει να επικρατήσουν».
Διπλό, λοιπόν, το μήνυμα του κ. Παυλόπουλου αναφορικά με την ΕΕ:
α) Η αλληλεγγύη είναι μια από τις βασικές αρχές της.
β) Ο ρόλος της ΕΕ δεν πρέπει να περιορίζεται στις σχέσεις μεταξύ των κρατών-μελών της, αλλά να έχει πανανθρώπινες διαστάσεις, αφού στο επίκεντρό της θέτει τις αρχές του ανθρωπισμού.
Από τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα ότι ο στόχος της ΕΕ δεν πρέπει να περιορίζεται στο πολιτικό επίπεδο αλλά να επεκτείνεται και στη μείωση, αν όχι εξάλειψη, των οικονομικών ανισοτήτων των πολιτών των κρατών-μελών της, πράγμα που σημαίνει την υιοθέτηση πολιτικής ίσων ευκαιριών πρόσβασης για όλες τις κοινωνικές τάξεις στα βασικά δημόσια αγαθά, με άλλα λόγια στην παιδεία και στις διάφορες δημόσιες υπηρεσίες.
Χωρίς αμφιβολία, η χωρίς κωλύματα πρόσβαση στην παιδεία θα αποτελέσει τον κύριο άξονα για την επίτευξη ίσων ευκαιριών από τους πολίτες των κρατών-μελών της ΕΕ.
Και αυτό γιατί με την παιδεία μειώνονται, αν δεν εξαλείφονται εντελώς, οι ταξικές αντιθέσεις, με αποτέλεσμα την κοινωνική συνοχή, η οποία έχει διαταραχθεί σε μεγάλο βαθμό κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης τα τελευταία δέκα χρόνια.
Επιπρόσθετα, η παιδεία συμβάλλει σημαντικά στην παραγωγικότητα των πολιτών, και ως εκ τούτου έχει τη δυνατότητα να καταστήσει την ΕΕ ανταγωνίσιμη στη διεθνή οικονομία, και ιδιαίτερα στις εμπορικές της σχέσεις με τις ΗΠΑ και την Κίνα.
ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΖΑΝ-ΚΛΩΝΤ ΓΙΟΥΝΚΕΡ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Ο κ. Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε πρόσφατη δήλωσή του αναφέρθηκε στα ακόλουθα νέα μέτρα, τα οποία κατά την άποψή του απαιτούνται για την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης:
- Δημιουργία Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου.
- Καθιέρωση Υπουργού Οικονομικών της Ευρωζώνης
Αναφορικά με τα παραπάνω ο κ. Γιουνκέρ εξέφρασε τις ακόλουθες απόψεις:
«Μετά από χρόνια κρίσης, είναι πλέον καιρός να πάρουμε το μέλλον της Ευρώπης στα χέρια μας. Η σημερινή ισχυρή οικονομική ανάπτυξη μάς ενθαρρύνει να προχωρήσουμε προς τα εμπρός για να διασφαλίσουμε ότι η Οικονομική και Νομισματική μας Ένωση είναι πιο ενωμένη, πιο αποτελεσματική και πιο δημοκρατική, και ότι αναλαμβάνει δράση προς όφελος όλων των πολιτών μας. Τώρα που ο καιρός είναι καλός είναι η καλύτερη στιγμή για να φτιάξουμε την οροφή».
Σύμφωνα με τον κ. Γιουνκέρ η εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) αποτελεί μέσο για την επίτευξη των ακόλουθων στόχων:
- Περισσότερες θέσεις εργασίας, περαιτέρω ανάπτυξη, και αυξημένες επενδύσεις.
- Μεγαλύτερη κοινωνική δικαιοσύνη και μακροοικονομική σταθερότητα.
Ο κ. Γιουνκέρ αναγνωρίζει ότι τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ΟΝΕ, αλλά είναι της γνώμης ότι η δομή της θα πρέπει να διευρυνθεί περαιτέρω, ούτως ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις μελλοντικές προκλήσεις.
Μια άλλη σημαντική πρόταση του κ. Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
είναι η ακόλουθη: να εγκρίνει τη σημαντική ενίσχυση της ευρωπαϊκής υπηρεσίας για τη φύλαξη των συνόρων της ΕΕ, ούτως ώστε μέχρι το 2020 να διαθέτει μια δύναμη 10.000 στρατιωτών.
«Προτείνουμε την περαιτέρω ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Συνοριοφυλάκων και Ακτοφυλακής για την καλύτερη προστασία των εξωτερικών συνόρων με 10.000 συνοριοφύλακες μέχρι το 2020», δήλωσε ο κ. Γιουνκέρ.
Η πρόταση αυτή του κ. Γιουνκέρ είναι πολύ σημαντική, όταν λάβουμε υπόψη πως η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Συνοριοφυλάκων και Ακτοφυλάκων μέχρι το 2014 απαρτιζόταν μόνο από 300 άτομα, τα οποία ως το τέλος του 2018 θα αυξηθούν σε 1.300.
Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προβλέψει στον προϋπολογισμό για το 2021-2027 τη διάθεση 2,2 δισεκατομμυρίων ευρώ ώστε να είναι σε θέση όχι μόνο να αποκτήσει, αλλά και να συντηρεί και να χρησιμοποιεί εναέρια, θαλάσσια και χερσαία μέσα για την προστασία των συνόρων της ΕΕ.
Το προσωπικό του μόνιμου σώματος θα μπορεί να πραγματοποιεί περιπολίες στα σύνορα, να κάνει ελέγχους ταυτότητας, και να προβαίνει στη σύλληψη προσώπων που περνούν παράνομα τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι επόμενες ευρωεκλογές θα διεξαχθούν μεταξύ της 23ης και 26ης Μαΐου 2019, και από αυτές θα προκύψει ένα νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μετά την αποχώρηση των 73 Βρετανών ευρωβουλευτών.
Την κρισιμότητα των ευρωεκλογών το 2019, και την ανάγκη για την υπεράσπιση των αξιών και των αρχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπογράμμισε και ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Προκόπης Παυλόπουλος, κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνέντευξης Τύπου.
Όπως ανέφερε ο κ. Παυλόπουλος, οι ευρωεκλογές του 2019 θα είναι από τις κρισιμότερες μετά το Μάαστριχτ, και ιδίως μετά τη δημιουργία της Ευρωζώνης, καθότι όπως ανέφερε, «Κρίνεται, κυριολεκτικώς, το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Επιπρόσθετα, ο κ. Παυλόπουλος τόνισε πως οι ευρωεκλογές του 2019 θα είναι σημαντικές και για ολόκληρη την ανθρωπότητα, αφού η ΕΕ έχει ρόλο όχι μόνον για τους λαούς των κρατών-μελών της, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο, και υποθέτω πως για τον λόγο αυτόν τόνισε πως η ΕΕ θα πρέπει να αποκτήσει μορφή ομοσπονδιακή, με άλλα λόγια κάτι παρόμοιο με τις ΗΠΑ.
Εξίσου σημαντική θεωρώ την άποψη που εκφράζεται στην τελευταία παράγραφο ανακοίνωσης του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας, η οποία δημοσιοποιήθηκε την Τρίτη, 23 Οκτωβρίου 2018, και έχει ως εξής:
«H πέμπτη ελληνική Προεδρία της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο 2014, διεξήχθη εν μέσω της χειρότερης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης της ιστορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εν τούτοις, υπήρξε επιτυχής τόσο στα ποιοτικά όσο και στα ποσοτικά χαρακτηριστικά της, καθώς κατά τη διάρκειά της προωθήθηκαν δεκάδες σημαντικά νομοθετήματα στους τομείς της απασχόλησης, της ανάπτυξης, της εμβάθυνσης της τραπεζικής ένωσης, της μετανάστευσης και των θαλασσίων μεταφορών».
Κατά την άποψή μου, από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα πως η ΕΕ διευρύνει τον συντονιστικό και ηγετικό της ρόλο, και ως εκ τούτου γίνεται ασπίδα προστασίας για τα μέλη της Ελλάδα και Κύπρο, που αποτελούν τα νοτιοανατολικά της σύνορα.
