Η ιστορία του Κούρδου-Ιρανού πρόσφυγα Behrouz Boochani ξεκίνησε πριν 5 χρόνια, όταν αναζήτησε άσυλο στην Αυστραλία. Εκείνη την χρονιά, η τότε κυβέρνηση, με σκοπό τον εμποδισμό των όλο και περισσότερων αναζητήσεων ασύλου διά θαλάσσης, πήρε την απόφαση να απαγορεύσει την είσοδο σε όλους τους πρόσφυγες και να τους μεταφέρει στα απομακρυσμένα κέντρα κράτησης προσφύγων στο νησί Μάνους της Παπούα Νέα Γουινέα και στο Ναουρού.
Εκεί, ο Boochani έγινε μάρτυρας και βίωσε ο ίδιος μία σειρά τραυματικών γεγονότων, όπως εξεγέρσεις, δολοφονίες, θανάτους, αυτοτραυματισμούς, απόπειρες αυτοκτονίας, επιθέσεις στρατιωτών της PNG (αμυντικές δυνάμεις της Παπούα Νέα Γουινέα), αλλά και το 23ήμερο, κατά το οποίο οι «κρατούμενοι» του Μάνους αρνήθηκαν τη μεταφορά τους σε άλλες πιο επικίνδυνες εγκαταστάσεις και κατά το οποίο ο ίδιος συνελήφθη. Για να καταφέρει να μείνει ο εαυτός του μέσα σε αυτό το σύστημα, το οποίο κατά τον ίδιο είναι σχεδιασμένο για να εξαλείψει κάθε ταυτότητα και να εξισώσει τους ανθρώπους με αριθμούς, ο Boochani ξεκίνησε να λειτουργεί ως πηγή για δημοσιογράφους και να αρθρογραφεί ο ίδιος, ενώ δημιούργησε και μία ταινία για τα όσα συμβαίνουν στο κέντρο κράτησης του Μάνους.
Το επόμενο βήμα του στα παραπάνω ήταν η συγγραφή του αυτοβιογραφικού βιβλίου «No Friend But the Mountains: Writing from Manus Prison» (Κανένας Φίλος Πέρα από τα Βουνά: Γράφοντας από την Φυλακή Μάνους), η οποία διήρκησε πέντε χρόνια και έγινε με τη σταδιακή παράδοση των σελίδων του είτε από εφαρμογές, όπως το Whatsapp, είτε μέσω του διερμηνέα του, Moones Mansoubi. Ο λόγος που επέλεξε αυτή την ανορθόδοξη πρακτική ήταν η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους φύλακες και τις αρχές, αφού, όπως σημειώνει, δεν ήταν λίγες οι φορές που εισέβαλαν στα δωμάτια τους και τους πήραν προσωπικά τους αντικείμενα, ενώ κατά τη διάρκεια εξεγέρσεων των Φεβρουάριο του 2014 όλοι οι πρόσφυγες έχασαν ό,τι περιουσία είχαν μαζί τους.
Σε συνέντευξη που έδωσε, μέσω γραπτών μηνυμάτων, στην The Guardian της Αυστραλίας, εξηγεί τι τον ώθησε να γράψει το βιβλίο: «Για ένα μεγάλο διάστημα προσπάθησα να περιγράψω την κατάσταση στο Μάνους, να περιγράψω τη ζωή στη φυλακή Μάνους, αλλά νομίζω ότι η δημοσιογραφική γλώσσα δεν έχει το εύρος, ώστε να περιγράψει αυτή τη ζωή, ούτε τα δεινά, ούτε το πώς το σύστημα λειτουργεί εδώ. Δούλεψα αυτό το βιβλίο για πέντε χρόνια. Σκέφτηκα ότι ο καλύτερος τρόπος να εκφράσω την σκέψη μου και να πω την ιστορία της φυλακής Μάνους και τις ιστορίες του νησιού Μάνους – και του Ναουρού επίσης – είναι γράφοντας ένα βιβλίο».
Τώρα παρά το γεγονός ότι η Αυστραλία τον έστειλε εκεί και του απαγόρευσε την είσοδο στο έδαφος της, η Βικτώρια τον βραβεύει για αυτό το βιβλίο, με το «Πρωθυπουργικό Λογοτεχνικό Βραβείο Victorian» (Victorian Premier’s Literary Awards) της κατηγορίας μη μυθοπλασίας. Ερωτώμενος για το πώς αισθάνεται για τη βράβευση του, ο Boochani αναφέρθηκε σε ένα «παράδοξο συναίσθημα» και σχολίασε ότι, αν και ο στόχος του δεν ήταν το βραβείο, ελπίζει ότι αυτό θα κάνει κάποιους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν την κατάσταση στο Μάνους και το Ναουρού και να βάλουν ένα τέλος σε αυτήν τη «βάρβαρη πολιτική», που το αυστραλιανό κράτος έχει ορίσει για τους πρόσφυγες. «Το γεγονός ότι ένας αιτών άσυλο, που βρίσκεται σε απομακρυσμένη κράτηση, κέρδισε ένα τόσο μεγάλο βραβείο, μάλλον προκαλεί τεράστια ντροπή στην αυστραλιανή κυβέρνηση», υπογράμμισε κλείνοντας.
Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Boochani δεν μπόρεσε να βρίσκεται στην τελετή παραλαβής του βραβείου και του χρηματικού επάθλου των $125.000, οπότε εκεί βρέθηκε ο μεταφραστής του βιβλίου από τα φαρσί στα αγγλικά, Omid Tofighian.
Αυτός σχολίασε: «Δεν μπορείς να υποτιμήσεις την επίδραση που αυτή η νίκη θα έχει στην αυστραλιανή πολιτική και στην αυστραλιανή πολιτική αντιμετώπισης προσφύγων – όχι μόνο στην Αυστραλία, αλλά στους εκτοπισμένους και εξόριστους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Αυτή είναι μία από τις πιο μοχθηρές μορφές νεοαποικιακής καταπίεσης που συμβαίνουν στον κόσμο αυτή τη στιγμή – και το να απευθύνουμε αυτό το βιβλίο με αυτό τον τρόπο και το να το αναγνωρίζουμε και το να δίνουμε σημασία στα όσα η αφήγησή του παρουσιάζει θα έχει αντίκτυπο σε πολλές από τις επόμενες γενιές».
Σήμερα, οι πρόσφυγες του Μάνους έχουν διασκορπιστεί. Μερικοί εκατοντάδες από αυτούς έχουν καταφέρει να φτάσουν στις ΗΠΑ, μετά από μία συμφωνία της αυστραλιανής κυβέρνησης με την αμερικανική επί προεδρίας του Ομπάμα, κάποιοι άλλοι έχουν τοποθετηθεί σε εγκαταστάσεις της PNG και κάποιοι βρίσκονται προσωρινά στο Ναουρού. Όσο για τον Boochani και πολλούς άλλους ακόμα, τους έχουν θέσει σε κατάσταση αναμονής, χωρίς να έχουν καμία ενημέρωση για το τι θα επακολουθήσει για αυτούς.
Η βράβευσή του πάντως προκάλεσε και αντιδράσεις. Οι επικριτές λένε πως τα βραβεία δίνονται μόνο σε Αυστραλούς πολίτες ή μόνιμους κάτοικους της χώρας και πως η επιλογή του Boochani ήταν «πολιτική» με αποτέλεσμα να στερηθούν το βραβείο (και το χρηματικό έπαθλο) οι Αυστραλοί λογοτέχνες. Λένε ακόμα πως δόθηκε σε κάποιον που «δυσφημεί» την Αυστραλία με το βιβλίο του.
