Το ελληνικό Πάσχα το λέμε και Πασχαλιά, αλλά πολύ ελληνόπρεπα το ονομάζουμε και Λαμπρή, που είναι το όνομα της μεγαλύτερης χριστιανικής γιορτής που γιορτάζουμε σε όλα τα μέρη όπου υπάρχουν Έλληνες. Είναι όντως η πιο σπουδαία μας γιορτή με το όνομα η Ανάσταση του Χριστού ή απλώς Ανάσταση. Όλες τις προηγούμενες μέρες ακούγεται υπέροχα η ευχή «Καλή Ανάσταση» περιμένοντας το μεγάλο γεγονός.
Οι αρχαίοι μας πρόγονοι είχαν πολλές γιορτές που γιόρταζαν μαζικά στις αρχές της Άνοιξης, ακόμη και από τη Μινωική εποχή. Η ανάσταση της Φύσης έφερνε χαρά σε όλους και οι πανηγυρισμοί αυτοί συνδέονταν πάντα με τις ευχές της ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον. Ειδικότερα τους τελευταίους μερικούς αιώνες πριν από το ηρωικό ’21, ήρθε ο λόγος της ελπίδας της ανάστασης του γένους από τον οθωμανικό ζυγό. Κι όταν ήλθε η ώρα της ελευθερίας, οι Έλληνες γιόρτασαν το Πάσχα γιατί ήταν αυτοί που ελευθερώθηκαν. Οι τουφεκιές και τα μπουρλότα που έριχναν τότε με το πρώτο άκουσμα του «Χριστός Ανέστη», τα ακούμε κι εμείς σήμερα ακόμα με συγκίνηση.
Λένε αυτοί που γνωρίζουν πως «Η ψυχική και πνευματική χαρά, από το θρησκευτικό γεγονός της Αναστάσεως, συναντήθηκε με τη φυσική αγαλλίαση της εποχής και δημιούργησε το Ελληνικό Πάσχα. Κι όταν λέμε Ανάσταση, εννοούμε γενικά την ημέρα του Πάσχα».
ΣΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
Στα παλιά Αναγνωστικά του Δημοτικού υπήρχε ένα νοσταλγικό μικρό ποίημα που έφερνε κάθε χρόνο την είδηση ότι έφτασε η Λαμπρή ή Πασχαλιά:
Ήρθε πάλι Πασχαλιά
Με αγάπη και φιλιά
Με αυγά και με αρνί
Χαίρετε Χριστιανοί.
Τι φορέματα καλά
Τι γλυκίσματα πολλά
Τι τραγούδια, τι φωνή
Χαίρετε Χριστιανοί.
Το εξαίσιο και αθάνατο ποίημα του Δ. Σολωμού -σε πολυτονικό τότε- υπήρχε σε πάρα πολλά Αναγνωστικά, όπως και υπάρχει μέχρι σήμερα. Ήταν τότε που μαθαίναμε τα ποιήματα απ’ έξω. Σήμερα οι παιδαγωγοί λένε πως «δεν πρέπει να τα κουράζουμε πολύ τα παιδιά»! Τότε τι θα θυμούνται από τα σχολικά τους χρόνια;
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ
Η ημέρα της Λαμπρής
Καθαρότατον ήλιο επρομηνούσε
Της αυγής το δροσάτο ύστερο αστέρι,
Σύγνεφο, καταχνιά, δεν απερνούσε
Τ’ ουρανού σε κανένα από τα μέρη∙
Και από ‘κει κινημένο αργοφυσούσε
Τόσο γλυκό στο πρόσωπο τ’ αέρι,
Που λες και λέει μες στης καρδιάς τα φύλλα:
Γλυκιά η ζωή κι ο θάνατος μαυρίλα.
Χριστός Ανέστη! Νέοι, γέροι και κόρες,
Όλοι, μικροί μεγάλοι, ετοιμαστείτε∙
Μέσα στες εκκλησίες τες δαφνοφόρες
Με το φως της χαράς συμμαζωχτείτε∙
Ανοίξτε αγκαλιές ειρηνοφόρες
ομπροστά στους Αγίους και φιληθείτε∙
Φιληθείτε γλυκά χείλη με χείλη,
Πέστε: Χριστός Ανέστη, εχθροί και φίλοι.
ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΠΕΡΑΝΤΖΑΣ
O Στέλιος Σπεράντζας είχε την τιμητική του σε πολλά από τα παλιά Αναγνωστικά:
Η Λαμπρή
Να ‘την η Λαμπρή με τα λουλούδια
κόψετε, παιδιά, την πασχαλιά
κι όλα με χαρές και με τραγούδια
τρέξετε ν’ αλλάξουμε φιλιά.
Σήμαντρα γλυκά βαρούν ακόμα
και μοσχοβολούν οι εκκλησιές
μόσχος τα φιλιά στο κάθε στόμα
τα φιλιά της άνοιξης δροσιές.
Πάμε να στρωθούμε στο χορτάρι
και τ’ αρνί μας ψήνεται σιγά.
Και με της Ανάστασης τη χάρη
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ
Ένα άλλο μικρό παραδοσιακό μας ποίημα περιγράφει τη Λαμπρή:
Σήμερον τα ουράνια
Σήμερα Χριστός Ανέστη
και στους ουρανούς ευρέθη.
Σήμερα και οι παπάδες
λειτουργάν σαν δεσποτάδες.
Σήμερα και τα κορίτσια
στέκονται σαν κυπαρίσσια.
Σήμερα τα παλικάρια
στέκονται σαν τα βλαστάρια.
Σήμερα κι οι παντρεμένες
είναι λαμπροφορεμένες…
ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Στη Μακεδονία έχουν… προνοήσει και για τους φυλακισμένους. Όχι μόνο για τους ελεύθερους. Να ένα λυπημένο τραγούδι της Λαμπρής:
Τίνος μανούλα θλίβεται, τίνος μανούλα κλαίει.
Του Ντούλα η μάνα θλίβεται, του Ντούλα η μάνα κλαίει.
Σήμερα Ντούλαμ’ Πασχαλιά, σήμερα πανηγύρι.
Σήμερα αλλάζουν οι γαμπροί κι πεθερές τις νύφες
Και σύ Ντούλαμ’στη φυλακή στα Λαρσινά μπουντρούμια…
Είναι βαριά τα σίδερα, βαριά βαλαντωμένα…
ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΘΡΗΝΟΣ
Από τον ανώνυμο ποιητή του Επιτάφιου Θρήνου έχουμε υπέροχα ποιήματα που ψάλλονται από όλους μας στα Εγκώμια:
Ω γλυκύ μου έαρ,
γλυκότατόν μου τέκνον,
πού έδυ σου το κάλλος;
Η δάμαλις τον μόσχον,
εν ξύλω κρεμασθέντα,
ηλάλαζεν ορώσα.
Ω φως των οφθαλμών μου,
γλυκύτατόν μου τέκνον,
πώς τάφω νυν καλύπτει;
ΠΑΣΧΑ ΚΑΙ ΛΑΜΠΡΗ ΣΤΗ ΜΕΛΒΟΥΡΝΗ
Όλοι μας σήμερα διαπιστώνουμε πως βιώνουμε τις παραδόσεις, τα έθιμα και τις συνήθειες του Πάσχα ή της Λαμπρής, ειδικά εδώ στην «ξενιτειά» που δεν είναι ξενιτειά πλέον για όλους μας, είναι η πατρίδα μας. Δεν είμαστε μετανάστες, αλλά ελληνόγλωσσοι Αυστραλοί. Οι νέοι μας δεν ντρέπονται να πάνε στον Επιτάφιο και στην περιφορά του. Όλοι τους κρατούν λαμπάδες, τσουγκρίζουν τα κόκκινα αυγά υπερήφανα, τρώνε τη μαγειρίτσα, λένε Χριστός Ανέστη και τηρούν ό,τι φέραμε από την Ελλάδα. Πάνω από όλα, όλοι μας τα θεωρούμε αυτά πολιτισμένα και δεν ντρεπόμαστε που τα τηρούμε. Δεν τα απορρίπτουμε ως ξεπερασμένα στοιχεία και τα θεωρούμε γνήσια, ουσιαστικά και άκρως αυθεντικά ελληνικά στη σημερινή μας πραγματικότητα.
Και το πιο σημαντικό για τα παιδιά μας είναι ότι μαθαίνουν από μικρά να βιώνουν τα σπουδαία και ωραία έθιμα και τις παραδόσεις μας. Δεν τα θεωρούν συντηρητικά και αναχρονιστικά και δεν τα υποτιμούν αμφισβητώντας την αξία τους. Το βλέπουμε αυτό όλοι μας και νιώθουμε υπερήφανοι. Είναι στο DNA μας, που λέμε σήμερα. Και όντως είναι, μια όμορφη παράδοση και αυτό έκαναν όλοι οι ‘Ελληνες που έφευγαν από την πατρίδα τους από την εποχή του Ομήρου και όχι μόνο τα τελευταία χρόνια.
Ας κρατήσουμε λοιπόν σήμερα την αναστάσιμη χαρά της ελληνικής Φύσης και του Χριστού ζωντανή, γιατί όλα αυτά είναι τα πιο αληθινά και τα πιο όμορφα αυτής της ζωής μας και ας ευχηθούμε να τα χαρούμε πάλι και του χρόνου με τον ελληνικό Απρίλη και τη Λαμπρή του!
