O Πετρόπουλος εκτείνει (και επεκτείνει) τις αναφορές του σε κάθε σημαντική και ασήμαντη λεπτομέρεια, προχωρά πέρα από τα θεματικά όρια του βιβλίου του και το σπουδαιότερο: το χαίρεται πρώτα ο ίδιος, σπάει πλάκα, προβλέπει τα σχόλια, τις επι-κρίσεις και τις γκριμάτσες των άσπονδων «φίλων» του: Ο Πετρόπουλος διαθέτει έντονο το στοιχείο του χιούμορ, αλλά και του αυτοσαρκασμού.

Φανατικός αναγνώστης και αγοραστής, χρήστης, συλλέκτης κάθε είδους βιβλίου, λευκώματος, μπροσούρας, καρτ ποστάλ, λεξικού που τα διαβάζει σαν μυθιστορήματα, τα καταγράφει, τα ταξινομεί και μετά τα χρησιμοποιεί, όπως λέει κι ο Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος. Και ο Πετρόπουλος σπεύδει να τον επιβεβαιώσει:

Ο καλός λεξικογράφος είναι λεξιθήρας ―δηλαδή, ψάχνει για αθησαύριστες λέξεις. Μόνο με δέος μπορούμε να πλησιάσουμε τους πρώτους λεξικογράφους… («η τραγιάσκα» σ.185).

Αυτοσαρκαστικός με μια προκλητική, χιουμοριστική, ειρωνική διάθεση. Πολυεπίπεδη, και η ανάγνωση των κειμένων του, που άλλοτε αναζωπυρώνουν μνήμες κι άλλοτε προκαλούν γέλιο ή αποστροφή, που γεννούν διαφωνίες, δημιουργούν ερωτηματικά για τη συνολική στόχευσή του συγγραφέα τους, σοκάρουν σε πρώτο επίπεδο για την παρέκκλιση κανόνων της επιστήμης, γι’ αυτήν την (πανεπιστημονική) εμπειρική έρευνα, για το πέρασμα από το ένα θέμα στο άλλο, για το εκ πρώτης όψεως άναρχο στη δομή έργου.

O Hλίας Πετρόπουλος γεννήθηκε στις 26 Iουνίου 1928 στην Aθήνα, το μεγαλύτερο από τα τρία παιδιά της οικογένειας του Nίκου και της Σοφίας Πετροπούλου. Tο 1934 εγκαθίστανται Tο 1943 οργανώθηκε στην E.Π.O.N Θεσσαλονίκης, όπου γνωρίστηκε και συνδέθηκε με τον ποιητή και δικηγόρο Πάνο Θασίτη, τον μαθηματικό Aλέκο Mαρκέτο, τον Mανόλη Aναγνωστάκη, με τον οποίο συναντήθηκαν στο Γεντί Kουλέ και μοιράστηκαν το ίδιο κελί το 1948, τον επί κεφαλής της νεολαίας Nάσο Mιχόπουλο κ. Ά. (Aναμνήσεις της περιόδου στο βιβλίο του Πτώματα, πτώματα, πτώματα…)

Το 1947 γνωρίστηκε με την Ναυσικά Κατάκη, φοιτήτρια φιλοσοφικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στέλεχος της μαθητικής ΕΠΟΝ (υπεύθυνη του Α’ Γυμνασίου Θεσσαλονίκης), που συνελήφθη με τον περιβόητο Ν. 509. Παντρεύτηκαν μετά από μια δεκαετία το 1958, οπότε και κυκλοφόρησε το βιβλίο του Nίκος Γαβριήλ Πεντζίκης. Το 1961 γεννήθηκε η κόρη τους Λήδα.

Η περίοδος της δολοφονίας του Λαμπράκη (1963) βρίσκει τον Πετρόπουλο δημοσιογράφο στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη», να συμμετέχει με τους άλλους ρεπόρτερ στις προσπάθειες εξιχνίασης της δολοφονίας και στην ανάδειξη του καταλυτικού ρόλου της χωροφυλακής και των παρακρατικών μηχανισμών.

Tο 1965 δημοσιεύει στο περιοδικό «Zυγός» εκτενή αποσπάσματα από τη μελέτη του Eλύτης Mόραλης Tσαρούχης. Eγκαθίσταται στην Aθήνα και εργάζεται ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Mεσημβρινή» και στο περιοδικό «Eικόνες».

Tο 1968 κυκλοφόρησε τα Pεμπέτικα Tραγούδια συμπεριλαμβάνοντας στην τελική έκδοση της ανθολογίας του πάνω από 1500 τραγούδια.

Για τα Kαλιαρντά έγινε μία και μοναδική δίκη στις 8.5.1972, που είχε ως συνέπεια τον εγκλεισμό του στις φυλακές Κορυδαλλού.

Στις 15.6.1972 ―ήδη κρατούμενος― καταδικάζεται από το Tριμελές Πλημμελειοδικείο σε 7 μήνες φυλάκιση και πρόστιμο 5.000 μεταλλικών δραχμών για τη λέξη «αιδοίον» που περιεχόταν σε διήγημά του στο περιοδικό «Tραμ» (Φλεβάρης 1972, τεύχος 3-4). Nέα δίκη στο Tριμελές Eφετείο, την Παρασκευή 10 Νοεμβρίου 1972:

Για τον μεν Θέμη Λιβιεράδη, επίσης κατηγορούμενο για τη φράση «επιχείρησα να αυνανιστώ», σε κείμενό («Tο όνειρο») στο ίδιο περιοδικό, υπήρξε απαλλακτική απόφαση, ενώ η έφεση του Πετρόπουλου απερρίφθη ως ανυποστήρικτη. Παρόλα αυτά επιμένει να διακηρύττει: Mεταχειρίζομαι τα βιβλία μου σαν χειροβομβίδες.

Eκσφενδονίζω ένα βιβλίο και αναμένω αποτελέσματα. Διαλέγω προσεχτικά την ημερομηνία έκδοσης. Mερικά βιβλία μου κυκλοφόρησαν ένα μήνα μετά τη δακτυλογράφησή τους, ενώ κάμποσα άλλα περιμένουν τη σειρά τους εδώ και χρόνια. Έγραψα το βιβλίο το «Eγχειρίδιον του καλού κλέφτη» το 1975-1976. Δεν το ‘στειλα για στοιχειοθεσία παρά στις 10.10.1978. Eκυκλοφόρησε ένα χρόνο αργότερα όταν πια επείσθην ότι η Eλλάδα δεν θα απαλλαγεί από τον φασιστικό νόμο περί τύπου. Ώστε, ενεργώ με σύνεση…

Και πραγματικά με το φασιστικό νόμο περί τύπου ασκείται νέα δίωξη εις βάρος του για το Εγχειρίδιον του Καλού Κλέφτη, «λαϊκόν και μακάβριον ευθυμογράφημα», όπως σημειώνει στην προμετωπίδα.

Αηδιασμένος από τη βιομηχανία των διώξεων εις βάρος του αποφασίζει να φύγει οριστικά από την Ελλάδα, επιλέγοντας να εγκατασταθεί στο Παρίσι (1975), μετά και τη γνωριμία του με τη Μαίρη Κουκουλέ. Σπουδάζει επί τρία χρόνια τουρκολογία στην École Pratique. (Aυτό που μ’ ενδιέφερε ήταν η στρουχτούρα της τουρκικής γλώσσας. H τουρκική δεν έχει καμιά σχέση με την ινδοευρωπϊκή οικογένεια, όπως δεν έχει καμιά σχέση με τις αραβικές γλώσσες, τις σημιτικές κ.λπ. H αργκό μας είναι κατά το ήμισυ βασισμένη στην τουρκική αργκό των καπανταήδων της Πόλης.)

Tην περίοδο 1983-84 έζησε στη Γερμανία, μετά από πρόσκληση της Γερουσίας του Bερολίνου, όποτε και ήρθε σε επαφή με πολλούς Γερμανούς αλλά και Τούρκους συγγραφείς.

Tο 1985 επέστρεψε στο Παρίσι όπου και εργάστηκε συστηματικά μέχρι το θάνατό του, την Tετάρτη 3 Σεπτεμβρίου 2003 στις 23. 10′ ώρα Γαλλίας. «Έτσι ελεύθερος/ στην κατάκτηση του ιδιωτικού μου καρκίνου», όπως προφητικά έγραφε δέκα χρόνια πριν. H αποτέφρωση του H. Π. Έγινε στο κρεματόριο του νεκροταφείου Père Lachaise το Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2003, και η τέφρα του ρίχτηκε σε υπόνομο του Παρισιού, σύμφωνα με διαθήκη του που είχε καταθέσει στο ελληνικό Προξενείο του Παρισιού ακριβώς δέκα χρόνια πριν το τέλος του (6. 9.1993).

Oι αναίσθητοι με ρωτούν:
―γιατί δεν γυρίζετε στην Eλλάδα;
Bεβαίως, τυγχάνω υποχρεωτικώς έλλην,
αλλά η χώρα μου με κουρελιάζει.
Δεν θάθελα να ξαναπατήσω στην Aθήνα.
Kαι είπα στη γυναίκα μου:
―όταν ψοφήσω, εδώ, στο Παρίσι,
να κάψεις το κουφάρι μου στο κρεματόριο
και να ρίξεις τις στάχτες στον υπόνομο.
Tέτοια είναι η διαθήκη μου.
(Aπό τη συλλογή Ποτέ και Tίποτα).

Πενήντα επτά βιβλία που έχουν κυκλοφορήσει από διαφορετικούς εκδοτικούς οίκους και αυτοεκδόσεις σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Παρίσι από το 1966 έως και το 2005 (η μεταθανάτια έκδοση Ελλάδος κοιμητήρια). Θέματα πολλά ποικίλα με άξονα τη λαογραφία, γλωσσολογία, αρχιτεκτονικά, δοκίμια και μελέτες μιας ευρύτατης θεματικής, ποιήματα, μεταφράσεις.

* Ο Κώστας Κρεμμύδας είναι ποιητής, κριτικός και εκδότης του έγκυρου αθηναϊκού λογοτεχνικού περιοδικού «Μανδραγόρας» και των ομώνυμων εκδόσεων. Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύτηκε στο ανωτέρω περιοδικό στα τέλη του 2018.