Ο Δρ Κωστής Καρπόζηλος, μαζί με τον Δρα Δημήτρη Χριστόπουλο, έρχονται στην Αυστραλία σε λίγες μέρες και την ερχόμενη βδομάδα και στο πλαίσιο των σεμιναρίων που προσφέρει η Ελληνική Κοινότητα Μελβούρνης, αναμένεται να δώσουν διαλέξεις στο Ελληνικό Κέντρο. Ο Δρ Καρπόζηλος θα δώσει δύο διαλέξεις, τη μια με θέμα “Greek-American Workers and Radicals: a forgotten story” και την άλλη με θέμα “Σταύρος Καλλέργης: ένας σοσιαλιστής διανοούμενος από την Κρήτη (1865-1926)”. Ο “Νέος Κόσμος” έχει ήδη δημοσιεύσει τόσο τις λεπτομέρειες για τις διαλέξεις αυτές όσο και το βιογραφικό του Κωστή Καρπόζηλου. Εδώ ακολουθεί μια μικρή συνέντευξη με τον Δρα Καρπόζηλο, ώστε οι ενδιαφερόμενοι/ες να πάρουν μια γεύση του τι θα συζητηθεί στις διαλέξεις του.
Έχεις επιμεληθεί το βιβλίο του Αρχείου Σταύρου Καλλέργη, “Ψηφίδες από τον σχεδιασμό της σοσιαλιστικής πολιτείας” (εκδ. Μουσείο Μπενάκη). Το εν λόγω Αρχείο ιδρύθηκε, αν δεν κάνω λάθος, από τον γιο του Σταύρου, τον γνωστό ηθοποιό, βουλευτή και πολιτικό αγωνιστή Λυκούργο Καλλέργη. Μπορείς να μας πεις εν ολίγοις για το έργο που επιτελεί το Αρχείο Σταύρου Καλλέργη σήμερα;
Τα αρχεία, ευρύτερα, μας προσφέρουν τη δυνατότητα να επανασυνδεθούμε με το παρελθόν. Ξεφυλλίζοντας μία εφημερίδα, διαβάζοντας ένα έγγραφο, χαζεύοντας μία φωτογραφία, εκτός από το να αποκομίσουμε μία συγκεκριμένη πληροφορία μπορούμε να προσπαθήσουμε να ανασυνθέσουμε την ατμόσφαιρα μίας παρελθοντικής εποχής. Στο πλαίσιο αυτό το αρχείο του Σταύρου Καλλέργη προσφέρει ένα μοναδικό πανόραμα των σοσιαλιστικών αναζητήσεων του τέλους του 19ου αιώνα. Ο Καλλέργης είναι ο οργανωτής των πρώτων εορτασμών της Πρωτομαγιάς στο ελληνικό κράτος, ο εκδότης της εφημερίδας “Σοσιαλιστής”, αλλά ταυτόχρονα και ένας οραματιστής ενός νέου κοινωνικού και πολιτικού υποδείγματος. Αν δεν είχαμε το αρχείο του, η ιστορία αυτή θα είχε εξαϋλωθεί μέσα στο χρόνο. Κατά συνέπεια, το αρχείο από τη μία μας επιτρέπει να γνωρίσουμε αυτήν την άγνωστη ιστορία, ενώ ταυτόχρονα η ίδια η διαφύλαξη του αρχείου -πώς δηλαδή έφτασαν τα χαρτιά αυτά σε εμάς σήμερα- συνιστά μία άλλη συναρπαστική ιστορία από μόνη της.
Με ποιο τρόπο σώζονται τα πρώιμα αυτά σοσιαλιστικά προτάγματα και ποιο μπορεί να είναι το νήμα που τα ενώνει με τους κοινωνικούς αγώνες του καιρού μας;
Εμένα αυτό που με συγκινεί στην περίπτωση του Καλλέργη, και σε άλλες ανάλογες, είναι το πώς ένα νεαρό παιδί το 1893 προσπαθεί να σκιαγραφήσει ένα θετικό μέλλον για την ανθρωπότητα. Και η μέθοδος που το σκιαγραφεί αυτό είναι μέσα από την έννοια του σοσιαλισμού. Και εδώ μπαίνει ένα ερώτημα που σχετίζεται με τον καιρό μας. Στο παρελθόν, όπως στα τέλη του 19ου αιώνα, ο οραματισμός του μέλλοντος είχε ένα θετικό πρόσημο. Οι ριζοσπάστες, οι σοσιαλιστές, οι συγγραφείς φανταστικής λογοτεχνίας περιέγραφαν ένα μέλλον που η ανθρωπότητα θα είχε λύσει τα βασικά της προβλήματα. Σήμερα η σκέψη μας για το μέλλον είναι δυστοπική. Δεν μπορούμε να σκεφτούμε το μέλλον με θετικό τρόπο. Δείτε για παράδειγμα τη σειρά “Black Mirror”. Το μέλλον είναι σκοτεινό. Τι έχει μεσολαβήσει; Πώς άλλαξε το πρόσημο της πολιτικής φαντασίας από τον 19ο στο 21ο αιώνα;
Έχεις γράψει το ογκώδες και άκρως σημαντικό έργο “Κόκκινη Αμερική – Έλληνες μετανάστες και το όραμα ενός Νέου Κόσμου 1900-1950”. Δεδομένου ότι και εμείς εδώ στην Αυστραλία έχουμε μια ανάλογη και παραπλήσια ιστορία, αν και σε μικρότερους αριθμούς, πιστεύεις ότι το εν λόγω έργο είναι ικανό να δώσει το έναυσμα για μια περαιτέρω και συστηματική αναψηλάφηση και έλευση στην επιφάνεια του ελληνόφωνου εργατικού και κοινωνικού κινήματος στη Διασπορά;
Ομολογώ ότι έρχομαι στην Αυστραλία για να μάθω και να ακούσω. Την ίδια στιγμή, πιστεύω ότι οι διασπορικές κοινότητες οφείλουν να διασώσουν την εργατική τους εμπειρία, μια εμπειρία που υπήρξε καθοριστική στη συγκρότησή τους και ταυτόχρονα υπογραμμίζει τη διασύνδεση μακρινών τόπων και εποχών. Αν αφαιρέσουμε την εργατική διάσταση από τη μεταναστευτική ιστορία τότε μας λείπει κάτι πολύ βασικό: ο λόγος που οι άνθρωποι μετακινήθηκαν από το ένα γεωγραφικό σημείο στο άλλο. Σήμερα, έχουμε όλες τις δυνατότητες να συζητήσουμε γύρω από τη διάσταση αυτή και να επανατοποθετήσουμε τα κοινωνικά κινήματα στην διασπορική αφήγηση. Αν το βιβλίο μου μπορεί να βοηθήσει σε αυτήν την κατεύθυνση, θα ήμουν εξαιρετικά ευτυχής.
Επειδή τελευταία ως απόδημοι κατακλυζόμαστε από υποσχέσεις και φληναφήματα, τόσο από την παρούσα κυβέρνηση όσο και την αντιπολίτευση, κυρίως όσον αφορά το περιλάλητο δικαίωμα ψήφου στους απόδημους, και ακόμα τις επικλήσεις του να αξιοποιήσει η Ελλάδα την εν γένει ομογένεια, ποια είναι η δική σου άποψη περί αυτού;
Ξέρετε, ο φίλος Δημήτρης Χριστόπουλος με τον οποίο ερχόμαστε στην Αυστραλία, συμμετείχε στην πρόσφατη σχετική επιτροπή του Υπουργείου Εσωτερικών και άρα είναι ο κατ’ εξοχήν αρμόδιος! Νομίζω το κύριο είναι να διευκολυνθούν οι άνθρωποι που βρίσκονται σε εκλογικούς καταλόγους να ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα. Από εκεί και πέρα, νομίζω ότι η διαδικασία αυτή θα πρέπει να συμβαδίσει με την ένταξη στο ελληνικό πολιτικό σώμα και των πολλών νόμιμων μεταναστών που διαβιούν στην Ελλάδα. Το ότι συχνά ξεχνάμε αυτή τη διάσταση ίσως δείχνει κάτι για τον τρόπο που σκεφτόμαστε γύρω από την ελληνικότητα εν γένει.
