Ο Νίκος Ουζούνογλου ,ομότιμος καθηγητής της Σχολής Ηλεκτρολόγων-Μηχανικών του ΕΜΠ και πρόεδρος της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών, θα ενημερώσει αυτήν την εβδομάδα την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Ελληνισμού της Διασποράς της Βουλής για την κατάσταση της ομογένειας στην Πόλη. Η Οι.Ομ.Κω αποτελεί ένα μακρόπνοο όνειρο πολλών Κωνσταντινοπολιτών που εκπατρίστηκαν κυρίως στη δεκαετία του ‘60 στην μεγάλη έξοδο, τους εξαναγκαστικούς διωγμούς και τις απελάσεις που εκπάτρισαν αυτήν την ιστορική κοινότητα. Σήμερα στην Πόλη παραμένει μόνο το 2% των Ρωμιών. Η Ομοσπονδία υποστηρίζει με όλες τις δυνάμεις της το Οικουμενικό Πατριαρχείο και παράλληλα έχει δημιουργήσει στενούς δεσμούς με τους αντίστοιχους φορείς εκεί , όπως ο Σύνδεσμος Υποστήριξης Ρωμαίικων Κοινοτικών Ιδρυμάτων καθώς και με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Ο κ. Ουζούνογλου πιστεύει ότι ο Ελληνισμός είναι μία οικουμενική αντίληψη και όχι ένα κλειστό σύστημα και στέλνει μήνυμα στους συμπατριώτες του που ζουν στην Αυστραλία: «Όπως όλοι οι Κωνσταντινουπολίτες έτσι και οι συμπολίτες μας της Αυστραλίας πρέπει να έχουν κατά νου την Πόλη που ανθεί και φέρει και άλλο. Αν δουλέψουμε όλοι μαζί με ζήλο και ενότητα θα λάμψει ξανά η Πόλη» .
– Ποια είναι τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν σήμερα την ομογένειά μας στην Κωνσταντινούπολη ;
NΟ: Είναι η συνέχιση και η ενίσχυση της παρουσίας της Ρωμιοσύνης κάτω από συνθήκες ευνομίας και ασφάλειας. Αδήριτη ανοικτή απαίτηση της Ομοσπονδίας μας από την κυβέρνηση της Τουρκίας είναι η θεραπεία των αδικιών που έχουν διαπράξει οι προκάτοχες κυβερνήσεις της χώρας. Οδηγός και αρωγός μας είναι το Ψήφισμα 60/148 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ του 2006 που καθορίζει τις νόρμες πώς ένα κράτος που έχει ασκήσει διωγμούς πρέπει να αποκαταστήσει τις κοινότητες-θύματά του. Αυτό λέμε κάθε φορά στους ιθύνοντες της Τουρκίας είτε αυτοί είναι υπουργοί ή ακόμα ο πρωθυπουργός.
– Πώς μπορεί κανείς να ξαναζωντανέψει την Ελληνική εκπαίδευση στην Κωνσταντινούπολη;
Η Ελληνική παιδεία είναι ζωντανή, πράγμα που βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν προβλήματα που πρέπει να λυθούν με συστηματική εργασία και μελετημένες μεταρρυθμίσεις. Επειδή η λέξη παιδεία έχει ευρύτερη έννοια από την εκπαίδευση πρέπει να πούμε ότι στην Κωνσταντινούπολη λαμβάνουν χώρα πλήθος πολιτιστικών δραστηριοτήτων που έχουν μεγάλη απήχηση.
– Πριν λίγες ημέρες ψηφίστηκε από την Ελληνική Βουλή το νομοσχέδιο για τους υδρογονάνθρακες. Θεωρείται πιθανό το σενάριο -μετά από τα προβλήματα με τον Ερντογάν- να έχουμε νέες εντάσεις στο Αιγαίο;
Οι σκληροί διωγμοί που υπέστη η Ελληνορθόδοξη Κοινότητα της Πόλης σε όλη την διάρκεια του 20ου αιώνα είχαν ελάχιστη σχέση –σχεδόν καθόλου– με το κατά πόσο οι σχέσεις των δύο κρατών ήταν καλές ή άσχημες. Η αλήθεια είναι ότι όταν οι σχέσεις ήταν άριστες –π.χ. τις δεκαετίες του 1930–1940 και 1945-1955- η Ελληνορθόδοξη Κοινότητα υπέστη τους χειρότερους διωγμούς. Η αποδεδειγμένη αλήθεια είναι η εξής: τα διωκτικά μέτρα ήταν προσχεδιασμένα τουλάχιστον μια δεκαετία πριν, ετίθεντο σε εφαρμογή σε κατάλληλη χρονική στιγμή που εξυπηρετούσε την εξουσία. Η ρίζα του προβλήματος οφείλεται στην ιδεολογία του εθνικισμού, στην πιο σκληρή της έκδοση που είχε τον χαρακτήρα του Κοινωνικού Δαρβινισμού, δηλαδή η άποψη ότι μια ισχυρότερη εθνική ομάδα δικαιούται να καταστρέψει την άλλη. Δυστυχώς, η ιδεολογία αυτή ήλθε από την Δύση και όχι από την Ανατολή.
Η σημερινή κατάσταση στην Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο είναι εξαιρετικά κρίσιμη και μοιάζει σε πολλά με την περίοδο αμέσως μετά από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και τότε πολλά καθορίστηκαν από ποιος θα εκμεταλλευόταν τις πηγές ενέργειες. Οι περιστάσεις απαιτούν σοβαρότητα, αποφασιστικότητα, συνείδηση των κινδύνων, αποφυγή διχασμών και εθνική εγρήγορση.»
-Μιλήστε μας για την πρόσφατη δραστηριότητα της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών.
Οι πρόσφατες αλλά και συνεχιζόμενες δραστηριότητές μας είναι: α) η Κοινωνική Αλληλεγγύη σε εκατοντάδες εκπατρισμένους διαμένοντες στην Ελλάδα Κωνσταντινουπολίτες που η μακρόχρονη οικονομική κρίση μαζί με το διαρκές τραύμα της εκρίζωσης από την Πόλη τους έχει πλήξει βαριά, β) τα προγράμματα εθελοντικών δράσεων που υλοποιούμε στην Πόλη (αποτυπώσεις κτηρίων των ιδρυμάτων μας, σύνταξη τεχνικών μελετών, ψηφιοποιήσεις αρχείων, υποστήριξη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων), στην Ελλάδα (ψηφιοποίηση αρχείων, μεταφράσεις και έκδοση βιβλίων, σεμινάρια επιμόρφωσης νέων για την ιστορία και τον πολιτισμό της Ρωμιοσύνης, συντήρηση μνημείων όπως το Μαυσωλείο του εθνικού ευεργέτη Χρηστάκη Ζωγράφου) και η ανέγερση μνημείου Πεσόντων Κωνσταντινουπολιτών κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τα εγκαίνια του οποίου θα γίνουν στις αρχές Νοεμβρίου φέτος.
-Ποια σημεία ελληνοτουρκικής προσέγγισης υπάρχουν τώρα και ποια στο μέλλον;
Εξ όσων γνωρίζω, οι οικονομικές ανταλλαγές συνέχεια βελτιώνονται και οι Ελληνικές επενδύσεις στην Τουρκία είναι μεγάλες. Το πολιτικό κλίμα είναι σε ένταση, χωρίς όμως να έχει άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή στην Κωνσταντινούπολη, πράγμα που συνέβαινε το αντίθετο τις προηγούμενες δεκαετίες.»
-Από το ‘55 και μετά έχουμε διαρκή συρρίκνωση της Κωνσταντινούπολης και των νησιών της. Τι θεωρείτε ότι θα μπορούσε να γίνει από δω και στο εξής ώστε να μη χαθεί η ταυτότητα του Ελληνισμού της Πόλης;
Η σκιά του Ελληνισμού είναι παντού υπαρκτή όχι μόνο στην σημερινή Τουρκία αλλά σε όλες τις χώρες της ευρύτερης περιοχής. Ένας πολιτισμός που έχει προσφέρει τα πάντα στις περιοχές αυτές δεν χάνεται, αρκεί οι κληρονόμοι του να μην παραιτηθούν από αυτό. Στην Κωνσταντινούπολη οι ρίζες του Ελληνισμού είναι πάρα πολύ βαθιές, που ίσως σήμερα φαίνεται πάνω από την επιφάνεια της γης σε μερικούς η παρουσία της να είναι μικρή, στην πραγματικότητα είναι έντονη. Ως Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών προσπαθούμε να παροτρύνουμε τις νέες γενιές Κωνσταντινουπολιτών να παλιννοστήσουν στην πατρίδα των γονέων και να στηρίξουν την Ομογένεια και το Οικουμενικό Πατριαρχείο και έχουμε συγκροτήσει γι’ αυτό τον σκοπό πρόγραμμα.
-Τι είναι αυτό που κάνει την σύγχρονη Τουρκία να είναι εχθρική προς την Ελλάδα και τους Έλληνες χωρίς να προβάλλεται κανένα σημείο ειρηνικής προσέγγισης και όλα γίνονται υπό το πρίσμα στρατιωτικής απειλής, βίας και επεκτατικών βλέψεων;
Θα πρέπει να διαφοροποιήσουμε τη στάση των απλών ανθρώπων και πολιτικών που εκφράζουν διάφορες παρατάξεις. Στην πλειοψηφία του απλού λαού, εφόσον δεν υπάρξει παγιδεύσει από εθνικιστικές προπαγάνδες, υπάρχει φιλική διάθεση προς τους Έλληνες και ορθότερα προς τους Ρωμιούς όπως τους λένε. Οι εθνικιστικές ομάδες διατηρούν το μίσος τους προς τους Έλληνες. Για τους ισλαμιστές υπάρχει διαφορετική άποψη για το θέμα και από το 2003 που κυβερνούν την χώρα έχουν εν μέρει αρθεί άδικες πρακτικές που εφαρμόστηκαν σε όλη την διάρκεια του 20ου αιώνα κατά των Ρωμιών.”
-Οι ευρωπαϊκές χώρες και υπερδυνάμεις τι ρόλο μπορούν να παίξουν στον παρόντα χρόνο; Στο παρελθόν η στάση τους ήταν κατ’ επίφαση φιλελληνική αλλά υπογείως και εμπράκτως ανθελληνική και φιλοτουρκική. Σε τι οφείλεται αυτό; Έχει αλλάξει κάτι ώστε να ελπίζουμε σε πιθανή μελλοντική αλλαγή στάσης; Μήπως σαν τους προγόνους μας προ της Άλωσης μάταια ελπίζουμε στη στήριξη της Δύσης;
Η ιστορική αλήθεια είναι ότι οι μεγάλες δυνάμεις καθορίζουν την συμπεριφορά τους σύμφωνα με τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα τους. Καμία δύναμη δεν είναι φιλική ή εχθρική προς μια άλλη χώρα από συμπάθεια ή αντιπάθεια. Η αλήθεια είναι ότι όταν ο Ελληνισμός είχε την προοπτική και το δυναμικό να επικρατήσει στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο αλλά και τον Εύξεινο Πόντο από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την πιθανότητα αυτή οι μεγάλες δυνάμεις την θεωρούσαν σοβαρή απειλή για τα συμφέροντα τους. Τα κράτη αυτά ήταν πρώτα η Γαλλία που πάντα είχε τα μεγαλύτερα κεφάλαια στην Τουρκία, η Γερμανία που στην διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου είχε καταστήσει αποικία της την Τουρκία και βέβαια διαχρονικά ο Αγγλοσαξονικός κόσμος για 250 χρόνια η Βρετανία και τα τελευταία 70 χρόνια οι ΗΠΑ. Η Ρωσία επίσης είχε αμφίρροπη στάση κατά του Ελληνισμού αν και σε κρίσιμες στιγμές έπαιξε θετικό ρόλο. Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι μεγάλες δυνάμεις παίζουν σκάκι και βάζουν τα υποτακτικά κράτη να παίξουν τάβλι. Σήμερα βλέπετε πως πάλι όπως έγινε την περίοδο 1914-1924 θυσιάζονται ολόκληροι λαοί χωρίς καμιά αναστολή. Το σύνθημα «ανήκομε στην Δύση» υπήρξε καταστροφικό για τον ευρύτερο Ελληνισμό. Αν αναλάβουμε τις δικές μας ευθύνες σοβαρά, τότε μόνο έχουμε ελπίδες.
